موز (Musa sapientum)

نام فارسی: موز

نام علمی: .Musa sapientum L

نام فرانسه: Plantainier، Figuier des Indes، Figuier d’ Adam، Bananier

نام انگلیسی: Plantain، Fig of India، Banana، Adam’ s apple، Adam’ s fig

نام آلمانی: Echter Banane، Paradies feigenbaum، Bananenbaum

نام ایتالیایی: Mela di Paradisio، F. banano، Fico d’ Adamo، Banano

نام عربی: موز، شجرة الموز، طلح (Talhh)

موز ، گیاهی بزرگ از تیره موز، علفی و دارای ظاهر درختچه مانند با برگ های بسیار بزرگ و پهن به طول ۱.۲۰ تا ۲ متر است.

گل های مجتمع به صورت سنبله بزرگ به طول نزدیک به یک متر دارد که در آغاز دارای حالت خمیده اند ولی تدریجا وضع آویخته به خود می گیرند. براکته های متعدد و بزرگی به رنگ ارغوانی کدر نیز در قاعده گل ها جای دارند. در براکته های پایینی، تعداد زیادی گل های ماده و نر – ماده، به رنگ تقریبا خاکستری یا مایل به زرد، به طول ۳.۸ سانتی متر قرار دارد. در بالای آن ها، براکته های حامل گل های نر دیده می شود.

قسمت انتهایی گل آذین نیز عاری از گل است. میوه اش گوشت دار، باریک و دراز یا خمیده، ۳ گوش (در انواع وحشی) و در آغاز به رنگ سبز است ولی پس از رسیدن، مایل به زرد می شود. بومی نواحی شرقی هیمالیا در ارتفاعات ۱۰۰۰ متری است. پرورش آن امروزه به علت میوه مطبوع و خوراکی که دارد، در غالب نواحی حاره و هم چنین در جنوب ایران معمول است.

ترکیبات شیمیایی ‌موز

مواد اصلی سازنده موز نارس و رسیده به شرح زیر است:

	میوه نارس	میوه رسیده
آب	۷۰.۹۲	۶۷.۷۸
آمیدون	۱۲.۰۶	بسیار جزئی
قند قابل تخمیر	۰.۰۸	۲۰.۴۷
ساکارز	۱.۳۴	۴.۵۶
مواد چرب	۰.۲۱	۰.۵۸
مواد ازته	۳.۰۴	۴.۷۲
الیاف خام	۰.۳۶	۰.۱۷
تانن	۶.۵۳	۰.۳۴
مواد دیگر	۴.۶۲	۰.۷۹

خاکستر حاصل از آن در موز نارس ۱.۰۴ و در میوه رسیده ۰.۹۵ است. موز علاوه بر مواد فوق دارای ویتامین C ،B ،A، مقدار کمی ویتامین E، فسفر، منیزیم، سدیم، پتاسیم، آهن، روی و تانن است. ضمنا باید توجه داشت که موز برحسب طول مدت نگه داری، خال های قهوه ای و سپس تدریجا پوست قهوه ای و تیره پیدا می کند که در این حالت، مقدار قند آن افزایش زیاد حاصل می نماید. طعم آن نیز اگر زیاد نگه داری نشده باشد، مطبوع تر می شود.

موز ارزش غذایی زیاد دارد به طوری که حتی آن را مغذی تر از سیب زمینی و گوشت می دانند. هر ۱۰۰ گرم موز، معادل ۱۰۰ کالری انرژی ایجاد می کند. هضم آن اگر به حالت رسیده باشد، به سهولت صورت می گیرد مشروط بر این که این عمل به طور مصنوعی انجام نگرفته باشد. مصرف آن برای کسانی که کارهای بدنی و فکری دارند، هم چنین برای کودکان و اشخاص مسن توصیه شده است.

خواص درمانی موز

ریشه گیاه موز طعم گس و اثر ضد کرم، مقوی و اشتها آور دارد. شیره ساقه گیاه، دیسانتری را درمان می کند به علاوه مدر است. موز ، میوه ای است با طعم شیرین و مطبوع که برای آن اثر مقوی و مقوی باء قائل اند. مصرف زیاد آن سوء هضم ایجاد می کند و غلظت خون را بالا می برد. موز اثر مفید در تامین رشد و نمو و برقراری تعادل عصبی دارد. مصرف روزانه آن در درمان ضعف قوا، مخلوط با عسل توصیه شده است ولی به علت دارا بودن مقدار زیاد قند و هیدرات های کربن، برای مبتلایان به بیماری قند مناسب نمی باشد.

صمغ حاصل از گیاه جوان موز ، مخلوط با آب به مصارف رفع اسهال می رسد. از شیره گیاه در بعضی نواحی جهت رفع ناراحتی های عصبی مانند هیستری، صرع و غیره استفاده می شود. جوشانده برگ، گل و هم چنین له شده ساقه گیاه، جهت درمان سوختگی ها، بر روی عضو اثر داده می شود. به علاوه زخم ها را التیام می دهد. مصرف آن به علت مدر بودن برای درمان استسقاء بين مردم معمول است.

موز در جنوب ایران پرورش می یابد.