بادرشبی یا بادرشبو گیاهی از تیرهی نعناعیان، سرشاخه های آن گلدار و دارای طعم تند و معطر است. طول دورهی رویش این گیاه ۴ ماه است. دارای ساقه های راست به ارتفاع ۱۵ تا ۴۵ سانتی متر (گاهی بیشتر).
نام فارسی : بادرشبی یا بادرشبو
تیره: نعناعیان Labiatae
نام انگلیسی : Moldavian balm
نام علمی : Dracocephalum moldavica
خصوصیات گیاه
برگهای آن متقابل، بیضی شکل، دراز، نوک تیز و دندانه دار، با دندانه های عمیق و مجتمع در قسمت پایین گیاه.
گلهای آن درشت و آبی رنگ که به شکل خوشه در سرشاخه های گیاه ظاهر میشود.
گلها و برگهای آن دارای بوی بسیار خوشی است. از دیگر ویژگیهای این گیاه این است که در زیر گل های آن، زایدهایی با بریدگی های نوک تیز و دندانه دار به شکل کاملا مشخصی وجود دارد.
فصل برداشت سرشاخه های گلدار این گیاه در تابستان و در فاصله بین اواخر مردادماه و اوایل شهریور است.
گیاه بادرشبو در بعضی از نواحی جنوبی اروپا، جزیره سیسیل، مولداوی و جنوب غربی آسیا مانند ایران به حالت وحشی و خودرو وجود دارد.
در ایران، در شهرهای آذربایجان، تبریز( پرورشی)، ارومیه، یزد، مازندران و در جنگل های مرطوب می روید.
قسمتهای مورد استفاده:
برگ و یا تمام قسمت های هوایی این گیاه.
ترکیبات شیمیایی:
روغن فرار (اسانس)، ترکیبات فنلیک، فلاونوئید، موسیلاژ، املاح معدنی.
نحوه کاشت و تکثیر
بادرشبی یا بادرشبو را می توان توسط بذر یا از طریق رویشی تکثیر کرد.
بذر این گیاه دارای قوه رویشی کمی است. لذا برای افزایش قوه رویشی، بذرها را باید به مدت ۱۶ تا ۲۰ ساعت در آب و دمای محیط خیساند یا این که آنها را ۴۸ ساعت در دمای صفر درجه سانتی گراد قرارداد. تکثیر توسط بذر به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می گیرد.
کشت مستقیم:
بادرشبو را در زمان مناسب (اواخر پاییز) به صورت ردیفی کشت می کنند بذرهایی که اواخر پاییز کشت می شوند پس از طی دورهی سرمای زمستان در اوایل بهار سبز می شوند.
رشد اولیه بادرشبو بسیار کند است و علف های هرز می توانند بدون رقابت به سرعت توسعه یابند و رویش گیاهان را تحت تأثیر قرار دهند.
طرز استفاده و مقدار مصرف:
استفاده مستقیم از بادرشبو «بادرشبی» معمولا مرسوم نیست و کلا برای تهیه عرق بادرشبو به عنوان مقوی قلب و آرام بخش مصرف سنتی دارد.
علاوه بر مصرف درمانی همراه با آب و شکر شربتی گوار خواهد بود.
مقدار ۲ تا ۴ گرم و روزی سه بار به صورت دم کرده است. اسانس این گیاه در صنایع داروسازی، غذایی، عطرسازی و آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد.
خواص درمانی و طبیعت بادرشبی
بعضی این گیاه را با گیاه بادرنجبویه هم ردیف و در یک سطح میدانند که به نظر می آید صحیح نباشد.
خواص این گیاه به طور خلاصه عبارتند از: بادرشبو به صورت خوراکی؛ آرامبخش و اشتها آور و به صورت موضعی؛ در درمان التهابات پوستی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین خاصیت بادشکن، معرق، ضداسپاسم و ضد میکروبی برای آن قائلند. اسانس آن اثر ضد باکتریایی دارد.
موارد استعمال در پزشکی سنتی: تقویت کننده قلب، مدر، قابض، بادشکن و ضد تب، آرام بخش و التیام دهنده زخم.