آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
خارمریم گیاهی است از تیرهی کاسنی، دوساله و به ارتفاع حداکثر ۱/۵ متر که به حالت خودرو در کنار جاده ها، اراضی بایر و گاها اطراف زمین های زراعتی می روید.
این گیاه بدون کرک، با ساقهای کوتاه یا بلند، از قاعده منشعب، با بخش فوقانی تقریبا بدون برگ است که در آب و هوای گرم و با خاک سبک شنی به خوبی رشد می کند و دارای ریشه ای ضخیم است.
نام های دیگر: خارسه، خارشیری،علیص، ماریتیغال،
نام فارسی : خارمریم
تیره : گل ستاره ای ها S. marianum
نام انگلیسی : Milk thistle fruit
نام علمی : Silybum marianum
خصوصیات گیاه
( تیره گل ستاره ای ها، تیره ی گل مینا یا تیرهی مرکبیان یا تیره ی اسطراطيقوس یا تیره گل آفتابگردان یا تیرهی آستراسه یا تیره ی کومپوزیته است.)
برگهای آن دندانه دار و به رنگ سبز شفاف که در کناره های برگ و رگبرگها لکه های سفید وجود دارد. وجود این لکه های سفید رنگ و کلروفیل دار سبزرنگ، حالتی شبیه به سنگ مرمر به آن میدهد.
برگهای پهن و شکنندهی آن در اوایل رویش به شکل گل رز (روزت) روی زمین قرار می گیرند. دمبرگها بلند، بیضی شکل و خاردار هستند. حاشیه برگها نیز خاردار و کاپیتول ها به شکل بیضی و تا حدودی تخم مرغی شکل هستند. قطر آنها بین ۵ تا ۸ سانتی متر است.
(کاپیتول نوعی گل آذین مخصوص است که در آن گلها بدون واسطه دمگل بر روی نهنج مشترکی قرار دارند مانند کاپیتول گل داودی و بومادران)
قسمت خارجی کاپیتولها برجسته و پولک مانند است و از تعداد زیادی زواید خار مانند تشکیل شده اند. هر کاپیتول حدود ۱۰۰ دانه دارد و هر گیاه بین ۱۰ تا ۵۰ کاپیتول ایجاد می کند.
گل ها لوله ای، درشت، به رنگ ارغوانی و به ندرت سفید رنگ است.
میوهی آن سیاه رنگ و شفاف، به شکل تخم مرغ، به طول حدود ۸ و ضخامت ۴ میلی متر است. رنگ آن عموما قهوه ای است، اما قسمت تحتانی آن به رنگ قهوه ای روشن مشاهده می شود.
ریشه ی این گیاه مستقیم، به رنگ روشن و دارای انشعابهای زیادی است.
این گیاه بومی خاورمیانه، اروپا و آمریکای شمالی است. در ایران گیاه خار مریم در صحراها و بیشتر در دره هراز، دشت مغان، مناطقی از خوزستان و در کلاردشت، گرگان، مازندران، آذربایجان، لرستان، فارس و خراسان می روید.
این گیاه در صنایع داروسازی اهمیت فراوان دارد.
قسمت های مورد استفاده:
تمام قسمتهای این گیاه مصرف دارویی دارد (ریشه، اندام هوایی و بذر)، اما از بذر آن به شکل عمده در منابع دارویی استفاده می شود. زمان جمع آوری میوه و دانه ها شهریور تا مهر ماه است که میوه ها به طور کامل رسیده باشند.
ترکیبات شیمیایی:
میوهی خارمریم حاوی ماده ای به نام سیلیمارین است. این ماده ترکیبی از فلاونوئیدها است که از عصارهی الکلی میوه های خشک شده استخراج می شود.
چهار ماده شاخص موجود در این عصاره شامل سیلی بین، ایزو سیلی بین، سیلی کریستین و سیلس دیانین هستند.
نحوه کاشت و تکثیر
روش تکثیر این گیاه با ارزش، از طریق بذر صورت می گیرد. این گیاه به صورت ردیفی توسط ردیف کار غلات کشت می شود و برای هر هکتار زمین ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم بذر نیاز است. تعداد ۱۰ تا ۱۲ بذر در هر متر مناسب است.
برای سهولت در برداشت مکانیکی بهتر است، گیاهان به صورت نواری كاشته شوند. فاصله ردیف کاشت بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر و عمق کشت ۲ تا ۳ سانتی متر است؛ یعنی پس از هر ۴ تا ۵ ردیف، فاصله ای به اندازه ی ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی متر خالی بماند و در تمام زمین به همین شکل عمل شود.
خار مریم در طول دوره ی رویش به هوای گرم و آفتاب فراوان نیاز دارد. بذرها در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی گراد جوانه می زنند ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی بذر بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است.
خار مریم را تقریبا در هر نوع خاکی می توان کشت کرد، به شرطی که خاک کاملا شنی و خالی از مواد و عناصر غذایی نباشد.
اگر مقدار دوران گذران گیاه خار مریم در حالت پنجه بیشتر باشد راندمان بذر بیشتر خواهد شد خارمریم به بسیاری از علف کش ها حساس است، از این رو مبارزهی شیمیایی با علفهای هرز این گیاه باید با دقت کامل انجام شود و در انتخاب نوع علف کش، غلظت و زمان کاربرد آن باید دقت شود؛
لذا توصیه میشود از سموم قبل از کاشت استفاده شود. باید از محصولات وجینی، قبل از کاشت خارمریم استفاده کرد تا در موقع کشت این گیاه با علف های هرز کمتری برخورد کنیم، همچنین نباید در چند سال پیاپی این گیاه را کشت کرد چون علف هرز مزرعه می شود.
در کاشت بهاره میوه ها از اوایل تابستان به تدریج می رسند. هنگام رسیدن میوه ها، گلچهها خشک می شوند و تارهای بلند و سفید رنگ ظاهر می شوند. رنگ میوه های رسیده قهوه ای و براق است.
میوه های رسیده به سهولت از گیاه جدا و به اطراف پراکنده می شوند. کاپیتول ها معمولا در یک مرحله و در فاصله ی زمانی ۱۰ تا ۱۵ روزه برداشت می شوند.
اواخر تیر، اوایل مرداد زمان مناسبی برای برداشت محصول است، ولی برداشت خارمریم به دلیل وجود برگهای بزرگ و انبوه و خارهای اطراف برگ، بسیار مشکل است.
اگر سطح زی کشت این گیاه کوچک باشد، کاپیتولها را می توان با دست برداشت کرد ولی در سطح وسیع باید با ماشین های مخصوص این کار را انجام داد.
این گیاه تقریبا ۸۰ روز پس از کاشت به گل مینشیند و نیازی به کود از ته ندارد. این گیاه به شدت به خشکی مقاوم است و در هر اقلیمی رشد و پرورش می یابد.
طرز استفاده و مقدار مصرف:
از این گیاه به شکل دم کرده و تنتور استفاده می کنند. همچنین گلچه های آن مانند کنگر فرنگی مصرف خوراکی دارد. طرز تهیه دم کرده: ۳/۵ گرم دانه های نیمکوب شده ی آن را در ۱۵۰ سی سی آب جوش به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه دم کنید، روزانه ۳ دفعه و ۰/۵ ساعت قبل از غذا مصرف شود.
طرز تهیه تنتور:
۱۵ تا ۲۵ قطره را روزانه ۴ الی ۵ مرتبه مصرف کنید (بهتر است قبل از مصرف تبخير الكل انجام گیرد)
بهتر است از فرآورده های استاندارد شده خارمریم استفاده کنیم چون مواد موثر آنها قوی تر است و بهتر از دم کرده و تنتور آن است.
ریشه های این گیاه را می توان هم به صورت خام، نیم پز یا کباب و یا جوشانده مصرف کرد. جوانه های آن را در فصل بهار از ریشه ببرید، آن را آب پز و با کره مصرف کنید.
برگه های تیغ دار سر گل این گیاه در قدیم مانند کنگر می خوردند. می توانید ساقه های خاردار را بعد از کندن پوست آن در طول شب خیس کنید تا تلخی اش گرفته شود و بعد آن را دم کنید.
همچنین می توان خایر برگهای آن را تمیز کرد، سپس جوشاند و به جای اسفناج استفاده کرد. و یا می توانید به صورت خام آنها را به سالاد اضافه کنید.
خواص درمانی و طبیعت خارمریم
طبیعت گیاه خارمریم گرم است
خواص گیاه خارمریم به طور خلاصه عبارتند از: مقوی، افزایش دهندهی شیر مادر، مفید برای مالیخولیا، محافظ کبد (سم زدایی از کبد)، برای درمان هپاتیت و زردی، مقابله با سرطان پروستات، رحم و سینه، کاهش دهند رشد تومورهای سرطان در بندن.
کاهش صدمات شیمی درمانی، درمان کاهش اشتها و سوهاضمه، درمان ناراحتی های کبد، کیسه صفرا، طحال، کولیک ناشی از سنگهای صفراوی و یرقان، کاهش چربی و قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم که مبتلا به قند خون بالا هستند.
کنترل افزایش کلسترول ناشی از رژیم غذایی و افزایش گلوتاتیون کبد و به دنبال آن کاهش کلسترول کبد می شود، نوعی آنتی اکسیدان قوی، محافظت در برابر آسیب های سلولی و خنثی کننده ی مسمومیت ناشی قارچ سمی.
خوردن گلچههای گیاه خار مریم از ایجاد سنگ صفرا پیش گیری و بیماری را درمان می کند.
گلچه های خوراکی این گیاه، در مقابله با سرطان پروستات، رحم و سینه موثر است و رشد سلول های سرطانی را نیز کاهش میدهد. خوردن گلچه های این گیاه از اثرات منفی داروهای مربوط به شیمی درمانی می کاهد و تاثیر مثبت آن را زیاد می کند.
دم کردهی برگهای آن مقاومت انسولین در بیمارانی را که از دیابت نوع دوم رنج می برند کاهش می دهد.
گلچه های خوراکی گیاه خارمریم، در کاهش میزان کلسترول خون مؤثر است و کلسترول مفید را نیز افزایش میدهد.
این گیاه در درمان اختلالات فوق کلیوی و سندرم روده ملتهب کاربرد دارد و برای درمان اختلال پوستی «داالصدف» نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
خاصیت ضد اکسیدان آن چندین برابر ویتامین E است و از این طریق محافظ خوبی برای کبد است.
محافظت کبد از مواد شیمیایی و داروها. اگر دچار مشکلات و ناراحتی کبد هستید یا اگر زیاد مصرف می کنید یا در گذشته زیاد مصرف می کردید از گلچه های خوراکی و با فرآورده های آن استفاده کنید.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
گیاه خار مریم از طرف سازمانهای بین المللی ناظر بر دارو و مواد غذایی، به عنوان یک مکمل غذایی شناخته شده است و محدودیتی در استفاده از آن وجود ندارد. اگر طبق دستور، این گیاه دارویی را مصرف کنید هیچ خطری ندارد.
گاهی اوقات این گیاه اثر ملین خفیف دارد. اگر چنین حالتی رخ دهد، مقداری از مواد فیبری نظیر قند، پسیلیوم، سبوس جو یا پکتین میل کنید. مصرف این نوع فیبر باید شلی مدفوع و هر نوع ناراحتی گوارشی را برطرف کند.
این فراورده دارای مصرف بسیار زیادی در اروپا است. در صورتی که این فرآورده به مقدار بالا و در مدت زمان کم مصرف شود، مشکل نخواهد داشت؛ اما در صورت مصرف طولانی مدت، به منظور جلوگیری از التهاب جدار روده، بهتر است به همراه آن از پکتین، پسلیوم (اسفرزه) و یا صمغ ها استفاده شود.
تداخلات دارویی:
بیماران مبتلا به سیروز کبدی، در صورت مصرف همزمان آن با آسپرین ممکن است موجب افزایش متابولیسم آسپرین شود
مصرف همزمان این گیاه با تاکرین احتمالا آثار جانبی کولینرژیک ناشی از آن را کاهش می دهد. تاکرین دارویی است که برای درمان آلزایمر به کار میرود.
اثرات محافظت کبدی خارمریم قادر است مسمومیت کبدی استامینوفن و داروهای شیمی درمانی را کاهش دهد.
در صورت مصرف همزمان با داروهای ضد دیابت امکان افت شدید قند خون وجود دارد.
ممکن است مصرف این گیاه یا داروهای وابسته موجب تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و اسهال شود.
سابقه ی تاریخی
دانه های این گیاه بیش از ۲۰۰۰ سال است که برای معالجه بیماری های مزمن کبد و محافظت از کبد علیه مواد سمی استفاده می شود. حدود قرن شانزدهم استفاده از این گیاه رواج پیدا کرد و تقریبا تمامی قسمت های گیاه مصرف میشد. عصاره های خارشیر سنتی نیز از دانه های آن گرفته می شده است
پزشکان قرون وسطی از این گیاه در درمان ناراحتی های کبد و سایر ناراحتیها استفاده می کردند و مادران شیرده نیز از برگ خار مریم برای افزایش شیر خود برای تغذیه کودکشان استفاده می کردند.
