کوچ دادن کندو و قوانین آن

کوچ دادن کندو: بایستی اقرار کرد که کشور ما با وجود داشتن حدود ۱/۵ میلیون کندوی زنبورعسل، به علت خشکی هوا و کمی باران (به استثنای استان های شمالی) و در نتیجه فقدان گیاهان عسل خیز وحشی و با توجه به وسعتش استعداد مناسبی در زنبورداری ندارد.

ولی در مقابل این ضعف دارای ویژگی جالبی هم هست و آن متفاوت بودن آب و هوا در مناطق مختلف می باشد. به طوری که در هر یک از فصل های سال نقاطی مناسب برای زنبورداری در آن وجود دارد. حتی استان های گرم جنوبی کرانه های خلیج فارس و دریای عمان هم در زمستان مستعد این کارند.

با کوچ دادن کندو در زمانهای مختلف به نقاط مناسب می توان از آن استفاده های فراوان برد. اصل بر این است که این نقاط از لحاظ استعداد عسل دهی باید از مدتها قبل شناخته شده باشند. زنبوردار باید تقویمی برای کوچ و یا کوچهای سالیانه اش ترتیب داده و آن را در دفترچه ای که به همین منظور تهیه می کند یادداشت کرده باشد.

به طوری که از قبل برایش معلوم باشد که تقریبا در چه فصلی کندوهایش را به چه نقطه ای از کشور باید کوچ دهد. این کوچها باید به نقاطی انجام گیرند که از لحاظ گل و گیاه غنی باشند. چون خوش آب و هوا بودن منطقه به تنهایی جالب نیست و مسئله ای را برای زنبورها حل نمی کند.

اگر قرار باشد که از کندوها محصول عسل خوبی برداشت گردد باید اجبارا آنها را از منطقه ای که گلدهی آن پایان یافته به نقطه ای دیگر که غرق گل است کوچ داد. از آن جایی که در تمام نقاط ایران مدت گل دهی هر منطقه کوتاه است اغلب باید به مهاجرت تن داد که با وجود خرج و زحمت هایی که به وجود می آورد حتما به زحماتش می ارزد.

هرگاه کندوها را تمام سال در یک نقطه ثابت نگه داشته و کوچ ندهند در صورت مساعد بودن هوای منطقه نباید از هر کندو بیش از ۷ الی ۸ کیلو عسل در سال انتظار داشت. در صورت نامساعد و یا حتی کم مساعد بودن محیط، اغلب جمعیتها تلف می گردند. حال آن که در صورت کوچ دادن کندو محصول سالیانه هر کندو میتواند به راحتی از ۵۰ کیلو هم بیشتر باشد. (مقصود از کوچ دادن های اقتصادی انتقال کندوها به نقاط پر گل و گیاه است نه مناطق خوش آب و هوا).

در کشور ما زمان کوچ دادن کندو به مناطق مختلف با یکدیگر فرق می کنند و گلهای عسل دهنده ای که در طول سال در اختیار جمعیتها قرار می گیرند نیز بسیار متفاوتند، به طور خیلی کلی و اجمالی معمولا در شمال کندوها را پس از پایان گلدهی درختان میوه یعنی نیمه دوم فروردین ماه به باغ های مرکبات کوچ میدهند.

در جنوب یعنی در دزفول، میناب، جیرفت، کازرون و غیره … مرکبات در اسفند ماه گل میدهند. از آن جا به جنگل برای بهره برداری از گلهای درختان جنگلی که گل میدهند و سپس به نقاطی که شبدر وحشی و یا اهلی دارند و در آخر به ارتفاعات زیاد کوهستان ها و کنار آویشن ها انتقال داده و در نهایت به نقطه اولیه ای که جمعيمتها زمستان را در آن جا می گذارنند بر می گردانند.

مثال بالا تنها یک نمونه کلی برای کوچ دادن کندو است و به هیچ وجه برای همه نقاط کشور وسيع ما صادق نیست. تنها به این دلیل آورده شده که به زنبوردار دلایل و هدفهای کوچ دادن را نشان دهیم.

توصیه می شود که ابتدا کلنی ها را به محلی حدود ۱۰ کیلومتری و یا بیشتر منتقل کرد و پس از این که چند روز در این محل باقی ماندند و خاطره محل قبلی را فراموش کردند آنها را به محل و بنات که فرضا فاصله آن کمتر از ۳ کیلومتر از محل اولیه باشد منتقل کرد. انتقال کلنی های زنبور عسل به فاصله بیش از ۳ کیلومتر از محل قبلی معمولا موجب بازگشت زنبورهای چراکننده به محل اولیه نخواهد شد.

قوانین کوچ دادن کندو

۱- یک روز پیش و یا چند روز قبل از کوچ دادن کندو ، کندوهای زنبورعسل را کنترل کنیم که ظرفیت قابهایشان کامل باشد. یعنی کندوهایی که جای ۱۰ قاب را دارد بایستی حتما ۱۰ قاب داخلش آویزان باشد. اگر تعداد قاب های موجود در کندو تنها ۷ عدد باشد، سه قاب با شانهای بافته شده و یا سرانجام حتى قاب خالی در آن ویزان کرد و تعداد را به ۱۰ عدد رساند تا هنگام حمل و نقل قابها د اد داخل کندو به این طرف و آن طرف نلغزند و زنبورهای داخل کندو کشته نشوند.

۲- شعاع پرواز زنبورها حدود ۴ کیلومتر است. بنابراین همیشه محلی که کندو از آنجا کوچ داده می شوند تا محلی که به آن جا انتقال می یابند باید به خط مستقیم بیش از ۸ کیلومتر (بهتر آن که ۱۰ کیلومتر) فاصله داشته باشند. در غیر این صورت معمولا تعداد زیادی از زنبورهای کوچ داده شده به محل اول برگشته و چون در آنجا کندویی وجود ندارد تلف می گردند.

٣- زمان بستن سوراخهای پرواز، عصر پس از تاریک شدن هوا و یا بهتر از آن صبح خیلی زود (سحر) و قبل از زدن سپیده می باشد. زیرا تنها در تاریکی شب است که تمام زنبورها در داخل کندوهایشان می باشند.

۴- هنگام بستن سوراخ های پرواز از کوبیدن میخ با چکش به کند و باید احتراز کرد تا زنبورها ناراحت نشده و از کندو خارج نشوند و کار را برای زنبوردار مشکل نکنند. سعی شود به جای میخ از پونز استفاده شود. کندوها باید با دقت زیاد و خوب بسته بندی گردند.

۵- وقتی که کندوها داخل کامیون برده می شوند، در حین حمل و نقل و سرانجام هنگام پیاده کردن آنها، نهایت نرمش و آرامی لازم است تا همسایه ها و عابرین از نیش خوردن در امان بمانند.

۶- پس از گذاشتن همه کندوها در محل تازه، حدود یک ساعت آنها را باید به حال خودشان گذاشت تا ناراحتی تکانهای بین راه را کمی فراموش کنند و به حال نسبتأ عادی برگردند. آن گاه سوراخهای پرواز را باز و حدود ۶ ساعت بعد نیز باید با یک کنترل سريع قابهای کج شده داخل کندوها مرتب شوند.

۷- پس از ۵ روز کندوها را دقیق کنترل کرده و دقت کنید که ملکه شان را هنگام کوچ دادن کندو از دست نداده باشند. برای این کار هرگاه ملکه به چشم دیده نشد داخل شانها را با دقت نگاه کنید، اگر تخم در آنها دیده شد ملکه زنده و فعال است. اما اگر دیده نشد ممکن است جمعیت بی ملکه شده باشد.

بنابراین یکی دو روز بعد همین کندو را با دقت بیشتری کنترل کنید، ملکه و یا لااقل تخم و لارو آن را به چشم خواهید دید و در صورت بی ملکه بودن هرچه زودتر یک ملکه بارور شده به آن اضافه کنید و یا لااقل یک قاب لاروهای خیلی جوان و تخم از کندوی دیگر برداشته، داخل آن آویزان کنید تا جمعیت خودش بتواند ملکه ای برای خود تولید کند و از مرگ حتمی نجات یابد.