آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام فارسی: درخت سیب ، سب دار (Seb dar در گیلان)
نام علمی: .Malus orientalis, Malus domestica
نام فرانسه: Pommier
نام انگلیسی: Apple tree
نام آلمانی: Apfelbaum
نام ایتالیای: Pamo
نام عربی: تفاح Tuffahh
درخت سیب از تیره گل سرخ ، درختی به ارتفاع کم تر از درخت گلابی است به طوری که ندرتا ممکن است ساقه متجاوز از ۱۰ متر پیدا نماید. پهنک برگ های آن، در سطح فوقانی کرک دار است و کناره آن به دندانه های فاصله دار ختم می شود. گل های درشت آن دارای گلبرگ هایی است که غالبا از خارج رنگ صورتی دارد.
میوه درخت سیب درشت، مدور و دارای فرو رفتگی در دو سمت فوقانی و تحتانی است. و از گل درخت سیب ، بوی محسوس تر از گلابی در هنگام شب استشمام می شود. زنبور عسل دانه گرده و نوش از آن به دست می آورد. قسمت مورد استفاده درخت سیب ، پوست ساقه، ریشه، برگ، میوه و پوست خارجی میوه آن است.
ترکیبات شیمیایی درخت سیب
قسمت های مختلف درخت سیب دارای ترکیب شیمیایی به شرح زیر هستند:
برگ درخت سیب ، پوست ریشه آن دارای گلوکزیدی به نام فلوریزین (phlorizine) است. این گلوکزید اگر هیدرولیز شود، گلوکز و فلورتین (phloretine) از آن نتیجه می شود. ماده اخیر به صورت بلوری های فلس مانند بی رنگ، غیر محلول در آب ولی محلول در الكل متبلور می شود و از نظر درمانی نیز اثر تب بر دارد.
سیب ، دارای ترکیب شیمیایی متفاوت بر حسب نژادهای مختلف است ولی به طور متوسط مواد مختلفی به نسبت های زیر در آن یافت می شود:
۸۲ تا ۸۶ درصد آب، ۶ تا ۱۶ درصد مواد قندی ، ۰.۹ درصد سلولز، ۰.۵ درصد پنتوزان، ۰.۴ درصد لیگنین، ۰.۶ درصد از اسیدهای آلی آزاد، ۰.۲ درصد اسید های به حالت ترکیب (مخصوصا اسید مالیک)، ۰.۳ درصد تانن، پکتین، مواد چرب، مواد آلبومینوئیدی و غیره.
در خاکستر آن که معادل ۰.۳ درصد وزن کلی است، موادی نظیر پتاس، سود، سیلیس، آهک، منیزیم، اسید فسفریک و غیره یافت می شود. سیب دارای ویتامین های مختلف C، B، A و PP مخصوصا در نژاد های وحشی و پرورش نیافته است این ویتامین ها بیشتر در پوست سیب و بشره قرمز رنگ آن یافت می شوند.
مقدار کلی آن ها نیز بر حسب نژادهای مختلف، شرایط آب و هوا و اختصاصات محل رویش گیاه متفاوت است. هر ۱۰۰ گرم سیب، ۱۲۸ کالری انرژی ایجاد می کند. دانه سیب، دارای ۲۴ تا ۲۷ درصد روغن ، آمیگدالین و آنزیم های مختلف مانند اکسیداز، پراکسید از وپکتاز است.
خواص درمانی درخت سیب
قسمت های مختلف درخت سیب، اختصاصات درمانی به شرح زیر دارند:
پوست درخت سیب ، اثر مقوی، قابض و به علت دارا بودن فلوریزین، اثر تب بر به نحو ملایم دارد. برای پوست ریشه آن اثر درمانی قطعی تر از پوست ساقه قائل هستند. برگ درخت سیب، اثر مدر شبیه پوست خارجی میوه دارد و معمولا به حالت دم کرده به کار می رود. دم کرده برگ درخت سیب ، برای افزایش مقدار ادرار و رفع التهاب کلیه و مثانه به کار می رود.
فلوریزین موجود در پوست تازه درخت وایزوفلوریزین موجود در برگ، اثر تب بر و ضد رماتیسم داشته، به مقادیر ۰.۵۰ تا ۰.۷۰ گرم در روز می توانند مصرف شوند. سیب، درصورتی که کاملا رسیده باشد، اثر ملین، ضد نزله، ضداسهال، مدر و آرام کننده دارد. این خواص بیشتر ارتباط به پوست سیب دارد که ویتامین های مختلف را شامل می باشد.
سیب پخته، ملین است مخصوصا اگر با مقداری کره پخته شود. با مصرف آن، بی خوابی رفع می شود و خواب آرام به انسان دست می دهد. سیب خام یا پخته، مانع تشکیل اسید اوریک در بدن می شود و چون پس از خوردن آن، مقدار کلی اسیدهای ادرار مخصوص اسید فرمیک افزایش می یابد از این جهت مصرف آن برای مبتلایان به رماتسیم، نقرس، تصلب شرایین، اگزما های مزمن، مبتلایان به چاقی، برافروختگی (توجه خون به نواحی سر)، بواسیر و بیماری های پوست توصیه گردیده است.
شیره سیب، اثر مفید در سرماخوردگی، گرفتگی صدا، سرفه، نزله برونش ها، بیماری های سینه ، حالات عصبی و غیره ظاهر می نماید. از سیب برای منظورهای درمانی، به صورت مارمالاد، کمپوت و غیره می توان استفاده به عمل آورد. اخيرا، مداوای بعضی از بیماری ها با مصرف اختصاصی سیب در شبانه روز، بین مردم رواج یافته است.
مصرف سیب وحشی، به منظور رفع اسهال های ساده، از زمان های گذشته بین مردم معمول بوده است به طوری که در آثار اطبا قدیم مانند Matthi ole (سال ۱۵۵۴)، چنین اثر درمانی برای آن ذکر شده است.
بررسی های دقیق نشان داده است که مصرف سیب در بهبود ورم حاد و مزمن روده ها اثر مفید دارد به طوری که با مصرف آن می توان مخصوصا به کودکان خردسال کمک موثر نمود. پوره سیب رسیده که پس از جدا کردن دانه و ناحیه وسط میوه، از آن تهیه می گردد، هیچ گونه ناراحتی به وجود نمی آورد.
پوره سیب را که از میوه خام تهیه می شود، می توان به مقدار متغیر، به تناسب سن و میل به خوردن، از ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ گرم در شبانه روز (در ۵ مرتبه) مصرف کرد و این عمل را نیز دو روز متوالی ادامه داد مشروط بر آن که در طی این دو روز، غذای دیگری مصرف نشود و اگر تشنگی شدید پیش آید، کمی چای که با ساکارین شیرین شده باشد مصرف گردد.
در روز سوم تدریجا می توان با خوردن مقادیر کمی از اغذیه دیگر، رژیم مذكور را معتدل نمود. با این روش پس از ۲ روز، مدفوع حالت عادی به خود می گیرد و احساس درد و ناراحتی در بیماری های مذکور رفع می شود. اثر قطعی مداوای مذکور، توسط عده ای از پزشکان سال های اخیر نیز مورد بررسی و تایید قرار گرفته است. مصرف سیب خام در موارد ورم حاد روده در اطفال، آنتروکولیت، دیسانتری، تب های تیفوئید و پاراتیفوئید، گاستروآنتریت مزمن(gastro – ente rite)، ورم روده بزرگ و غیره توصیه شده است.
با توجه به اثر درمانی سیب و این که مقادیر زیاد این میوه نمی تواند به مصرف اطفال برسد، عده ای را بر آن داشت که از این غذای مفید و مطبوع حداکثر استفاده را در طبابت اطفال به عمل آورند و به جای آن از گرد سیب خشک شده در خلا تحت نام آلپونا (Alpona) برای مصارف درمانی اطفال، استفاده به عمل آورند. هر ۱۰۰ گرم این گرد معادل یک کیلوگرم سیب تازه است.
این گرد در هر مایعی حل می شود و حجم زیاد نیز ندارد تا نتواند به مصرف اطفال برسد. سیب به علت داشتن پکتین کافی، اثر کاهش دهنده کلسترول خون دارد و چون پس از مصرف آن، نوعی دیاستاز با اثر دفع باکتری در روده ایجاد می شود، از این جهت، ضد عفونی کننده روده نیز می باشد.
اثر تصفیه کننده خون و حیات بخش در بافت های بدن دارد، به همین علت در رفع خستگی های جسمانی (مخصوصا برای ورزشکاران) و فکری و در دوره بارداری اثرات مفید ظاهر می کند. در پیش گیری از تصلب شرایین و بروز ناراحتی های ناشی از عفونت روده (کلی باسیلوز)، دفع رسوبات ادراری از نوع اورات و سردردهای منشا عصبی موثر واقع می شود به علاوه می تواند به مقدار معتدل، مورد استفاده بیماران مبتلا به مرض قند قرار گیرد.
پوست سیب که در گرمای خورشید و یا در کنار اجاق با گرمای معتدل و ثابت، خشک شده باشد، اثر مفید در رفع بیماری های مختلف دارد. بعضی از پزشکان متخصص که در مداوای بیماری ها با فراورده های گیاهی، کارهای ایجاد نموده اند مانند Dr . Chesnais ( در سال ۱۹۱۰)، Dr Decaux, Dr. H. Leclerc (در سال ۱۹۳۰) وعده ای دیگر، مصرف جوشانده و یا به طور کلی تیزان حاصل از قطعات پوست خشک شده سیب را در رفع ورم مفاصل، رماتیسم، نقرس و ناراحتی های منشا کلیه همراه با کاهش مقدار ادرار، توصیه نموده اند.
پس از مصرف این تیزان ترشح مقدار کلی ادرار افزایش یافته، رنگ آن روشن می شود و ضمنا دفع اسید اوریک بدن تسهیل گردیده عمل دستگاه هضم و روده منظم می شود.از سیب پخته و پیه خوک، در گذشته نوعی اونگان تهیه می نمودند که از آن در رفع بریدگی ها و ترک پوست بدن استفاده به عمل می آمده است.
این اونگان، سابقا پماتا (Pomata) نامیده می شده است. پوشش خارجی و طبیعی سیب (پوست سیب)، طبق بررسی های دقیقی که به عمل آمده دارای ماده ای به نام آلفا- فارنه سن است. آلفا – فارنه سن (α- farnesene)، هیدروکربوری به فرمول C۱۵H۲۴ و به وزن ملکولی ۲۰۴.۳۴ است.
استخراج آن از پوست سیب توسط Huelin و Murray انجام گرفته است. ضمنا مواد حاصل از اکسید شدن این ماده را نیز امروزه یکی از علل فاسد شدن سیب در انبارها می دانند. آلفا – فارنه سن، حالت روغنی دارد. در گرمای حدود ۱۲۵ درجه می جوشد. وزن مخصوص آن برابر ۰.۸۴۱ در گرمای ۲۰ درجه می باشد. این ماده در آب غیر محلول است ولی با حلال های هیدروکربورها، قابلیت اختلاط دارد.
بتا – فارنه سن (β- farnesene)، در طبیعت به فرم trans یا E)- isomer)، در ترکیب اسانس های مختلف وجود دارد. استخراج بتا – فارنه سن از برگ سیب زمینی وحشی یعنی از Solanum berthaultii Hawkes توسط محققینی مانند R. W. Gibson و J. N. Pickett در سال ۱۹۸۳ صورت گرفته است. بتا – فارنه سن، حالت روغنی دارد و در گرمای ۸۰ تا ۸۲ درجه و فشار ۰.۵ میلی متر جیوه می جوشد.
از شیره سیب پخته می توان به صورت غرغره در رفع آنژین، استفاده به عمل آورد و نتیجه مطلوب گرفت. در مورد مصرف سیب و تاثیر آن در کاهش کلسترول خون، بررسی های علمی و درمانی فراوان در جهان صورت گرفته و مقالات متعددی به چاپ رسید که خلاصه یک نمونه آن، نقل از یک مجله درمانی جدید به شرح زیر می باشد:
بررسی هایی که بر روی تغذیه نوعی جونده شبیه موش صحرایی به نام hamster، با سیب به عمل آمده چنین نتیجه گرفته شده است که مصرف سیب، می تواند مقدار نسبی کلسترول خون را در جانور کاهش دهد.
با افزودن سیب به غذای جانور مذکور، ۲۰ درصد کلسترول خون در انواعی که کلسترول خون آنها قبل از آزمایش، حالت طبیعی داشته، کاهش می یابد و اگر این عمل بر روی انواعی که قبل از آزمایش، کلسترول خون آن ها بیش از حد طبیعی باشد صورت گیرد، مقدار درصد این ماده، به حد طبیعی عودت پیدا می کند.
با آن که نظریات مختلفی در این مورد اظهار گردیده ولی هنوز مکانیسم بیوشیمی آن مشخص نشده است. اما چنین اظهار عقیده می شود که این کاهش کلسترول خون را می توان مربوط به تاثیر افزایش فیبرهایی دانست که از طریق تغذیه وارد بدن می شود و چون سیب، سرشار از فیبرهای گیاهی و مخصوصا پکتین است، می توان ارزش این میوه را از اغذیه دیگر و آن هایی که فقط پکتین لازم را تامین می کنند برتر دانست.
به علاوه باید اثر مواد دیگر موجود در سیب مانند ویتامین C و قند فروکتوز را نیز به حساب آورد. برای توضیح بیشتر، تفسیر محقق دیگری به نام G. Turpin را که در مورد مذکور، در مجله نام برده چاپ گردیده به شرح زیر ذکر می نماییم:
سیب به علت آن که ۳۰ تا ۴۰ درصد از مجموع گلوسیدهای آن که به ۱۲گرم درصد می رسد، از قند فروکتوز تشکیل می یابد، اثر کاهش دهنده کلسترول خون را ظاهر می نماید. با افزودن سیب به غذای جانوران جونده مذکور، که کلسترول طبیعی داشته باشند، مقدار ۲۰ درصد کلسترول، و به انواعی که کلسترول آن ها بیش از حد طبیعی باشد، مقادیر بیشتر این ماده کاهش پیدا می کند.
ضمنا در مورد خرگوش و کوبای (Cobaye) نیز به همین نتیجه از نظر کم شدن مقدار درصد کلسترول خون رسیده اند. با توجه به آنچه که ذکر شد. بررسی های غیر کافی ومعدودی که در مورد مذکور در انسان به عمل می آید، با وسعت بیشتری ضروری تشخیص داده شد تا با جمع آوری نتایج حاصل از بررسی ها، اثر درمانی سیب در کاهش کلسترول خون، روشن تر ارائه گردد.
با این همه، نتیجه بررسی ها در مورد انسان تاکنون چنین بوده است. که مصرف روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ گرم سیب، کلسترول خون را به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد (در ۵۰درصد از افرادی که تحت آزمایش قرار داشته اند) پایین می آورد و این نتیجه ای است که عده ای از محققین ایتالیایی و انگلوساکسون از کارهای علمی خود به دست آورده اند.
صور دارویی درخت سیب
دم کرده یا جوشاندہ: ۱۲۰ گرم پوست درخت سیب یا برگ آن – تیزان پوست خشک شده سیب به مقدار یک قاشق سوپ خوری برای یک فنجان آب (مدت جوشیدن یک ربع ساعت) – شربت سیب. دم کرده حاصل از قطعات ۲-۳ عدد سیب در یک لیتر آب (مدت دم کردن ۱۵ دقیقه) به مقدار ۴-۶ فنجان وحتی بیشتر، در رفع برونشیت، نقرس و ناراحتی های روده موثر واقع می گردد.
دم کرده گرد پوست سیب نیز به مقدار یک قاشق سوپ خوری برای هر فنجان و به مقدار ۴-۶ فنجان در روز در رفع رماتیسم، نقرس و همچنین افزایش حجم دفع ادرار تاثير درمانی ظاهر می کند.
برای تهیه شربت سیب، ۸۷۵ گرم قند را در ۵۰۰ گرم شیره سیب وارد کرده تحت اثر گرمای معتدل قرار می دهند. در سوئیس بعضی پزشکان، در درمان دیابت کودکان با خوراندن سیب و سبریجات (گوجه فرنگی پخته شده در تنور) در دوره های معین بیماری، به نتایج مثبت رسیده اند. مردم انگلستان معتقدند که با مصرف یک سیب در روز، پزشک به خانه راه نمی یابد.
در استعمال خارج، اثر دادن قطعات سیب پخته شده در شیره سیب و یا مخلوط شیره سیب به نسبت مساوی با روغن زیتون، بر روی زخم های سست و دير علاج، باعث بهبودی آن ها می شود. شیره سیب در تقویت سلول های پوست بدن مانند صورت، گردن،سینه و شکم تاثير مفید ظاهر می کند.
شیره سیب از پیدایش چین و چروک در پوست صورت جلوگیری می نماید مشروط بر آن که به حالت تازه به کار رود. برای اخذ نتیجه بیشر بهتر است که ضمن استفاده از آن، سیب پخته شده در شیر را له نموده در حالی که گرمای مختصر داشته باشد مانند ماسک صورت به کار برند.
محل رویش درخت سیب
نوع وحشی درخت سیب در جنگل های نواحی شمالی ایران، گچسر، نواحی مختلف البرز: رازخان در ارتفاعات ۱۶۰۰ متری، از آستارا تا گرگان، کندوان تا ارتفاعات ۲۷۰۰ متری و غیره می روید.
نژادهای مختلف آن، در غالب نواحی ایران پرورش می یابد.
