زنبورداران کم تولید – عرضه عسل به بازار در مقیاس کم
معمولا زنبورداران کم تولید به علت مقرون به صرفه نبودن خرید و استفاده از وسایل پیشرفته عمل آوری عسل و ناکافی بودن مقدار عسل آنها برای ارسال به کارخانه پاستوریزه عسل نسبت به زنبور داران عمده، محصولی با بسته بندی نامطلوب تر به بازار عرضه می کنند.
زنبورداران عمده معمولا برای بسته بندی عسل از ماشین های مخصوص استفاده می کنند و مطابق طبع و سلیقه مصرف کننده عسل به بازار عرضه میکنند. در فرآوری و بسته بندی ماشینی عسل، این محصول به صورت تصفیه شده و پاستوریزه شده آماده تحویل به بازار می شود که از الحاظ رنگ، شفافیت و کیفیت بسته بندی، به محصولات غیر ماشینی که توسط زنبورداران کم تولید به بازار عرضه می شود، ارجحیت دارد.
اما در تولید، فرآوری و بسته بندی عمده و ماشینی، عسل کندوهای مستقر در مناطق مختلف، اما متعلق به یک زنبوردار، قبل از فرآوری مخلوط می شود؛ لذا عسل تولید شده توسط زنبورداران تجارتی، علی رغم داشتن برخی مزایا از لحاظ رنگ، شفافیت و بسته بندی، فاقد هویت مشخص از لحاظ رنگ، بو، مزه و به خصوص نوع گل مورد استفاده توسط زنبور عسل است.
زنبورداران کم تولید معمولا از این حقایق نهایت استفاده را می کنند؛ یعنی، در تبلیغ برای محصول خود، روی شیشه های عسل مطالبی عامه پسند؛ از جمله، «رنگ، بو، طعم، نوع گل مورد استفاده توسط زنبور عسل و برخی موارد تبلیغاتی دیگر مثل، عسل طبیعی، بدون دخالت ماشین، وزن خالص، آدرس تولیدکننده و غیره» را برچسب می کنند که بدون شک تأثیر مثبتی روی جلب توجه مردم نسبت به چنین عسل هایی دارد.
در حقیقت، افرادی که مایلند عسلی با رنگ، بو با طعم مشخص مصرف کنند و به ویژه افرادی که میل دارند از عسل تولید شده از گل خاصی استفاده کنند، بیشتر مایلند محصول عسل زنبورداران کم تولید را خریداری کنند.
به طور مثال، برخی از مردم رنگ قرمز و طعم و بوی عسل آویشن یا شبدر را ترجیح میدهند و برخی عسل گون یا اقاقیا را که رنگ روشن دارد و فاقد طعم خاصی است ترجیح می دهند. همچنین افرادی هستند که فقط عسل زردرنگ اسپرس و درختان میوه را دوست دارند. بنابراین عسلی که با طعم، بو و رنگ مشخص و مجزا از عسل های دیگر بسته بندی و عرضه می شود، از لحاظ مردم پسندی و سرعت فروش، مزایای زیادی خواهد داشت.
زنبورداران کم تولید اغلب کنترلی روی درصد رطوبت عسل ندارند. لذا برای اینکه بتوانند محصولی به بازار عرضه کنند که زود ترش نشود، باید فقط شان های حاوی عسل کاملا رسیده (کاملا تغلیظ شده توسط زنبورها) را برای استخراج عسل از کندو خارج کنند.
توقفگاه های کنار جاده
برخی از زنبورداران کم تولید از توقفگاه های کنار جاده ها به نحو مؤثر استفاده کرده و عسل خود را به سرنشینان ماشین های در حال تردد از جاده ها که با تصور خرید عسل طبیعی یا خرید عسل از تولیدکننده توقف می کنند، به فروش می رسانند.
در این نوع فروش (از تولید به مصرف)، تولیدکننده بدون این که متحمل سرمایه گذاری برای خرید مغازه و هزینه های آن و مالیات شود با مجبور باشد محصول خود را به مراکز پخش به قیمت عمده فروشی بدهد، تولید خود را به بالاترین قیمت خرده فروشی با اندکی پایین تر از قیمت مغازه ها به فروش می رساند. مشابه این نوع فروش، در مورد باغداران و برخی کشاورزان خرد تقریبا در تمام نقاط دنیا صادق است.
زنبورداری در فصل تابستان چنین می گوید: انواع عسل همان طور که گل ها از لحاظ اندازه، رنگ، شکل و بو با هم تفاوت دارند، شهد آنها نیز متنوع است. در واقع رنگ و طعم عسل دامنه ای به وسعت عطر و بوی گلها دارد.
عسل با داشتن این ویژگی بی نظیر طبیعی، از نظر غذایی و تا حدودی دارویی از سایر غذاها متمایز است. زنبورداران کم تولید به این موضوع واقفند و کوشش می کنند تا عسل را در جذاب ترین شکل ممکن به مشتریان عرضه کنند. البته موضوع خصوصیات ویژه عسل های مختلف بیشتر برای افرادی مطرح است که به طور مداوم در غذای روزانه خود عسل مصرف می کنند نه برای مصرف کننده هایی که سالی یکی دو شیشه عسل خریداری می کنند.
در واقع این گروه از مصرف کننده ها چندان اطلاعی از عسل و خواص آن ندارند که برای نوع خاصی از عسل برتری قائل شوند و به همین دلیل عسل زنبورداران کم تولید طالب بیشتری دارد.
لذا این گروه در موقع خرید به تنها چیزی که توجه می کنند، برچسب روی شیشه و اطلاعات مندرج در آن است. بنابراین تولیدکننده های عسل هایی با بسته بندی جذاب تر و اطلاعات جاذب تر روی برچسب شیشه عسل، این گروه از مشتریان را به خود اختصاص می دهند.
البته اگر رقم این گروه از مردم؛ یعنی، مصرف کننده های گاه و بیگاه عسل را دست کم بگیریم، اشتباه بزرگی مرتکب شده ایم، زیرا افرادی که به طور روزمره عسل می خورند و تعصب خاصی نسبت به نوع عسل مورد علاقه خود دارند، از لحاظ تعداد نسبت به افرادی که گه گاه میل به خوردن عسل پیدا می کنند، رقم بسیار اندکی را تشکیل می دهند.
در مورد این که مقدار عسل مصرفی توسط مجموع افراد دایم مصرف بیشتر است یا توسط مجموع افراد گه گاه مصرف، اطلاعاتی در دست نیست و ما نمی دانیم که چنین تحقیقی در سایر کشورها صورت گرفته است يانه. لذا این موضوع می تواند یک سوژه تحقیقاتی خوب درامر بازاریابی عسل باشد.
عسل های خاصی وجود دارد که نباید آنها را به طور ساده در فروشگاه ها قرار داد، زیرا طعم این نوع عسل ها به قدری قوی و تند است که باعث ناراحتی و شاید پرهیز همیشگی خریدار نامطلع از مصرف عسل شود. خواص و ویژگیهای این نوع عسلها باید توسط فروشنده به مصرف کننده اطلاع داده شود.
در صورتی که برای این نوع عسلها طالبين كافی وجود نداشته باشد، بهتر است آنها را با عسل هایی با طعم ملایم مخلوط کرد تا بتوان به فروش رساند و موجب پشیمانی مردم غیرآگاه از خرید عسل نشویم.
بیشتر اوقات زنبورداران کم تولید و تجارتی در تولید و فروش نوع خاصی از عسل جدی نبوده و فراموش می کنند که مردم شناخت کمی از عسل دارند . به نظر می رسد که مردم عسل هایی بارنگ روشن و طعم ملایم را بیشتر ترجیح می دهند. عسل مایع نیز نسبت به عسل شکرک زده ۱ مردم پسندتر است.
عسل شان نیز طرفداران خاص خود را دارد که این دسته از مردم نا آگاهانه تصور می کنند هر عسلی درون شان نباشد، طبیعی نیست و با دادن پول برای خرید موم به جای عسل، می خواهند از نوع تصور خود مطمئن شوند.
به دلیل از دست رفتن مقادیر قابل توجه ای موم و نیاز به خروج ارز برای واردات آن، مردم نباید چنین بیندیشند، زیرا خوردن عسل به عنوان یک غذای طبیعی که زنبوران عسل آن را از شهد گیاهان تهیه می کنند و قطعا یک غذای پرانرژی و ارزشمند است، بسیار پرمعنی و با ارزش است، اما معلوم نیست چه کسانی و با کدام دلایل علمی، خوردن موم یا موم خواری را توصیه کرده اند.
به هرحال خوردن موم شان های زنبور عسل هیچ نوع خواص غذایی یا طبی ندارد، زیرا موم بدون هضم، از دستگاه گوارش دفع می شود. به عبارت دیگر، موم چیزی شبیه ماده اصلی آدامس است و بسیاری این حقیقت را تجربه کرده اند که هرچه موم را در دهان بجوند، هیچ از مقدار آن کم نمی شود و می توان درست مثل آدامس آن را ساعتها جوید بدون آن که از مقدار آن کم شود یا تمام شود.
لذا، موم خواری، فقط می تواند به عنوان یک عمل مسرفانه مطرح باشد، زیرا زنبورها برای تولید هر یک کیلوگرم موم، باید ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم عسل مصرف کنند. همچنین به عنوان یک حقیقت باید گفت که پروانه موم خوار، موم را به این دلیل می خورد که غذای طبیعی اش است، ولی انسان که به هیچ وجه از خوردن موم بهره ای نمی برد، چرا باید موم بخورد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که آفت واقعی موم، کسانی هستند که علاقه مندند عسل را با موم بخورند و در حقیقت موم را ضایع کنند.
عسل شکرک زده
برخلاف تصور عامه مردم ، شکرک زده بودن عسل دلیل تقلبی بودن آن نیست، بلکه برعکس مؤيد خوب و طبیعی بودن آن است. عسل طبیعی حاوی قندهای ساده دکستروز و لوولز و مقداری آنزیم مترشحه از کیسه عسل زنبور است. با تشکیل بلورهایی در اطراف قد دکستروز و آنزیم طبیعی عسل، شکرک زدن شروع می شود و با پیشرفت عمل بلورسازی عسل متبلور می شود یا به اصطلاح شکرک می زند. چون بلورهای تشکیل شده به رنگ سفیدند، عسل شکرک زده روشن تر از عسل مایع است و شباهتی به روغن نباتی جامد دارد.
این مقاله در ۴ بخش ارائه شده است. جهت مطالعه ادامه مقاله به عناوین زیر مراجعه نمایید:
۱- زنبورداری در فصل تابستان ، شهد و گرده (پارت اول )