سرطان کبد و اثربخشی زعفران در درمان این بیماری

در ﻓﺮﻫﻨﮓ داروﻳﻲ ﻗﺪﻳﻢ زﻋﻔﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ داروي ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻴﻤـﺎران ﺷـﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ. یکی دیگر از خواص درمانی زعفران اثر پیشگیری و محافظت کنندگی آن در برابر سرطان کبد می باشد.

ﻳﻜـﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ زﻋﻔﺮان ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛـﺎرﺑﺮد ﭘﺰﺷـﻜﻲ آن ﻣﺤـﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد، ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن در ﻣﻬﺎر ﺳﺮﻃﺎن زاﻳﻲ اﺳﺖ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧـﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺼﺎره زﻋﻔﺮان داراي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺘﻲ ﺗﻮﻣﻮري ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮﻣﻮرﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪه است و ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺿﺪ ﺳﺮﻃﺎن زاﻳـﻲ ﻋﻠﻴـﻪ تحریک و اﻟﻘﺎ ﺳﺮﻃﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎیی دارد.

زعفران در مقابل سرطان کبد، ناشی از دی اتیل نیتروزامین اثر محافظت کننده ایفا می کند. این اثر مهاری از طریق کنترل تکثیر سلولی از طریق القای آپوپتوز، تنظیم آسیب اکسیداتیو و مهار پاسخ التهابی انجام می شود.

مهار NF-kB، افزایش شکست کاسپاز ۳ و افزایش آسیب به DNA و توقف سیکل سلولی در اثر تیمار با زعفران ایجاد می شود. رادیکال های آزاد اکسیژن، نقش موثری در اثرات سیتوتوکسیک عصاره زعفران روی سل لاین HepG2 ایفا نمی کنند، بلکه در این فرآیند، آپوپتوز یا مرگ برنامه ریزی شده سلولی، نقش اساسی دارد.

به منظور تعیین مکانیسم های احتمالی اثرات ضد تکثیری کروسین روی سلولهای HepG2 و درجه حرارت ذوب الیگونوکلئوتید تلومریک سنتتیک در حضور کروسین زعفران بررسی شده است، نتایج حاصله نشان داد که دو مکانیسم بر هم کنش کروسین با سکانس های چهارتایی تلومریک و کاهش بیان hTERT در این فرآیند مطرح است.

در واقع بعد از تیمار با کروسین، فعالیت تلومرازی سلولهای HepG2 به دلیل کاهش بیان زیر واحد کاتالیتیکی آنزیم کاهش می یابد.

در اثر مواجه سرطان کبد موش با کروستین، سیتوتوکسیسیته و تشکیل کانونی DNA میکروزوم های سلولهای فیبروبلاست C3h10T1/2 کبد موش صحرایی تیمار شده با آفلاتوکسین B1 به طور مشخصی مهار می شود.

افلاتوکسین B1 (Aflatoxin B1) نام نوعی آفلاتوکسین است که توسط آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس تولید می‌شود. این سم یکی از قوی‌ترین سرطان‌زاهای شناخته شده‌است .این سم سمی‌ترین نوع آفلاتوکسین محسوب می‌شود که در بروز سرطان کبد در انسان نقش مهمی دارد.

درمان سرطان کبد با کروستین منجر به کاهش تشکیل توده های آفلاتوکسین B1 و DNA در شرایط آزمایشگاه می شود که نشان دهنده اثرات مهاری کروستین روی سیتوتوکسیته آفلاتوکسین B1 است.

از طرفی، میزان گلوتاتیون سیتوزولی (GSH) و GSH ترانسفراز (GST) به عنوان مکانیسم های دفاعی سلولی در اثر تیمار با كروستين افزایش می یابد. پیش تیمار با کروستین در موش های آزمایشگاهی، به طور مشخصی بیماری سرطان کبد ناشی از آفلاتوکسین را کاهش می دهد و از تشکیل توده های آفلاتوکسین B1 و DNA به خاطر افزایش سطح GSH، فعالیت GST و گلوتاتیون پراکسیداز جلوگیری می کند.

تیمار با کروستین در موش، از ایجاد زخم های کبدی ناشی از آفلاتوکسین B1 از طریق کاهش فعالیت آنزیم های سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانين آمینو ترانسفراز، آلکالین فسفاتاز و گاماگلوتامین ترانس پپتیداز جلو گیری می کند.

اثرات مهاری کروستین روی ژنوتوکسیسیته ناشی از بنزوپیرن و ترانسفورماسیون نئوپلاستیک در سلول های C3H10T1/2 به خاطر مکانیسمی است که فعالیت GSH را افزایش میدهد و تشکیل توده های DNA- بنزو [آلفا] پیرن را کاهش می دهد.

کروستین از تشکیل مالون دی آلدیيد (مارکر پراکسیداسیون لیپیدی) جلوگیری می کند و از آسیب های اکسیداتیو ممانعت می کند. این مطالعات نشان می دهد که کروستین در مقابل رادیکال های آزاد ژن اثر محافظتی نشان میدهد که مستقیما رادیکال های آزاد را به دام انداخته و مهار می کند.

كروسین زعفران به دلیل ویژگی پاک سازی مستقیمی كه در کبد دارد مانع تولید رادیكالهای آزاد به دنبال دگرگونی نئوپلاستیک می شود، اثر محافظتی در برابر سرطان کبد را نشان می دهد.