خواص علف لیمو Lemon grass

 کلیات گیاه شناسی

نام علمی علف لیمو Cymbopogon spp

علف لیمو یکی از گیاهان دارویی است که از ۶۰ تا ۷۰ سال پیش اهمیت زیادی پیدا کرده و در کشورهایی مانند هندوستان، چین و در قسمتهای وسیعی از آفریقا و آمریکای جنوبی در سطوح وسیع کشت می گردد. علف لیمو گیاهی است چندساله از خانواده ی گندمیان که گونه های متعددی دارد و ارتفاع این گیاه بسته به شرایط محیطی بین یک تا دو متر میباشد.

ریشه های این گیاه به صورت افشان و کوتاه هستند و برگهای این گیاه طویل و به رنگ سبز روشن می باشند. مهمترین گونه های جنس علف لیمو عبارتند از: سیتراتوس و فلکسوس، گونه ای از جنس سیموپوژن با نام کاه مکی الیری در مناطق جنوبی و غرب کشور به صورت خودرو میروید که بوی معطری داشته و ترکیبات اسانس این گیاه با علف لیمو تفاوت زیادی دارد. علف لیمو بومی نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان است. این گیاه بومی ایران نیست ولی اخیرا در مناطق شمالی کشور و در برخی گلخانه ها کشت می گردد.

علف لیمو به درجه حرارت زیاد، آبیاری منظم و نور فراوان نیاز دارد. خاک هایی با بافت لومی شنی و pH نسبتا اسیدی (۵ تا ۸) برای این گیاه بسیار مناسب می باشد. تکثیر این گیاه به دو روش جنسی (کشت غیرمستقیم بذر) و غیرجنسی (تقسیم بوته) صورت می گیرد.

در تکثیر جنسی، بذر این گیاه را در اواخر اسفندماه در خزانه، زیر پلاستیک کشت میکنند و نشاها در اواخر بهار و یا در اوایل پاییز به زمین اصلی منتقل می شوند. تکثیر غیرجنسی این گیاه به صورت تقسیم بوته ای گیاهان ۳ تا ۴ ساله در پاییز میباشد. گیاهان در مزرعه در ردیف هایی با فاصله ۵۰ سانتی متر و با فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر از یکدیگر کشت میشوند.در هنگام تولید نشا و در طول رویش مبارزه با علفهای هرز ضروری میباشد.

کاربرد کودهای ازت، پتاس و فسفر در طول رویش این گیاه نقش مهمی در افزایش عملکرد این گیاه دارد. علف لیمو گیاهی چندساله است و معمولا بعد از سال سوم این گیاه را  از زمین خارج کرده و کشت دوباره صورت می گیرد زیرا طبق تحقیقات علمی، از سال سوم به بعد عملکرد این گیاه کاهش می یابد. برداشت این گیاه سه تا چهار بار در طول سال انجام شود.

نکته مهم در مورد برداشت این گیاه این است که این عمل بایستی قبل از گل دهی این گیاه صورت بگیرد و تا جای ممکن بایستی سعی شود که گیاه به گل نرود زیرا ساقه این گیاه در مرحله گل دهی چوبی شده و عملکرد اسانس گیاه کاهش می یابد. میزان عملکرد اسانس این گیاه بسته به شرایط محیطی و سن گیاه متفاوت است و بین ۱۴۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار می باشد.

ترکیبات شیمیایی علف لیمو

برگ ها و ساقه های جوان این گیاه دارای اسانسی زرد رنگ (به میزان یک تا سه درصد) می باشد که بوسیله تقطیر با بخار آب استحصال می گردد. اسانس این گیاه اجزای اسانس دارای بویی شبیه لیمو است و به اسانس بادرنجبویه شباهت زیادی دارد. مهمترین اجزای اسانس علف لیمو عبارتنداز: سیترال (۸۰٪)، سیترونلول، ژرانیول و ….

خواص دارویی

• دارای خواصی مانند آنتی باکتریال قوی می باشد.
• اشتهاآور، ضد کرم و ضدنفخ است.
• مصرف موضعی این اسانس سبب کاهش دردهای روماتیسمی و عصبی میگردد.
• اسانس این گیاه دارای کاربرد بسیار وسیع در صنایع آرایشی و بهداشتی است.