پرورش زالو

رفتار، عادت و مراقبت از زالو

در مراقبت مناسب، ایجاد یک حس امنیت در پرورش زالو مهم است. برداشتن زالوها با انبرکهای خشن و تبدیل آن به یک ابزار پزشکی بی حس احتمال شکست را بالا می برد. اگر بخواهیم به بهترین نتایج دست یابیم، نگهداری هر نوع حیوانی از جمله زالو در حداقل سطح معاش کافی نیست.

برای حفظ سلامت زالو و حفظ کیفیت خوب بزاق آن برای امر زالو درمانی با مقدار کم باکتری، نگهداری مناسب با لحاظ نمودن نیازهای عام برای زالوها و خصوصا نیازهای اختصاصی هر گونه و نژاد امری ضروری است.

به دلیل آلودگی محیط زیست و استفاده زیاد خصوصا در قرن ۱۹ رفتارها و حتی ویژگی های ژنتیک زالوها به احتمال زیاد تغییراتی یافته اند.

حوضچه های کم عمق با عمق حدود ۱ الی 1/5متر با بستر خاکی / ماسه ای و … مثلا بستر رودخانه ای که در مسیری فرسوده واقع باشد، مکان ایده آلی برای زالوها محسوب می شوند.

ترکیب مواد آلی و معدنی، گیاهان و جانداران Ecosystem انتخابی برای نگهداری و پرورش زالو، نقش مهمی در تمام مراحل تولید مثل، رشد و نمو و ارتقای کیفیت درمانگری آن و … دارند.

زالوهای جوان پس از خروج از تخم، ابتدا زیر توده تخمها در پیله زندگی می کنند، سپس برای تغذیه به فضایی که از تخم خارج شدند، باز می گردند. آن گاه پس از وقفه ای کوتاه به تغذیه از Plankton ها روی می آورند.

رزق و روزی بعدی آنها دوزیستان بیشتر خون خواری و به ندرت حتی شکار آنان و تغذیه از گوشتشان بخصوص در بعضی نژادهای خاص و در نهایت با شکار پستانداران خونخواری از دانشگاه شان با مدرک دکترای پزشکی فارغ التحصیل می شوند.

داشتن مکانی تاریک برای شکار و مخصوصا استراحت برای زالوها مهم است. زالوی گرسنه مشاهده بستر شکار را از سطح آب ترجیح می دهد. آنها تمایل دارند به برگهای معلق در آب، ساقه های ثابت، برگ های ریخته گیاهان و … بچسبند.

زالوی شکارچی حرکت آب و یا جابجایی سایه ها را با گیرنده های ارتعاشی و ۵ جفت چشم اولیه حس می کند.

زالو هر ۳ الی ۱۰ روز (متوسط ۳ روز) پوست اندازی می کند و به گیاهان برگ سخت مانند گیاه آبزی کانارایی (گیاهان آبزی و تک هسته ای در آمریکا)، علف چشمه نیلوفر آبی (ریشه اش را در آب قرار دهیم تکثیر و رشد می یابد)، لاله آبی، یا سایر گیاهان بومی که در آب رشد کنند؛ اکسیژن محیط را افزایش دهند و در عین حال سایه برای زالوها فراهم کنند نیاز دارند.

زالو، تاریکی را بخصوص پس از تغذیه بیشتر دوست دارد، لذا اگر پس از قرار دادن گیاه در محیط پرورش زالو، مدتی نورپردازی شود، با رشد گیاهان، خیلی سریع برای آنها سایه فراهم می گردد. زالو به دیگر چیزهای خشن مثل شاخه ها، صخره ها و … نیز نیاز دارد.

اگر پوست اندازی موفق نباشد، حلقه های Cuticle کهنه، دور بدن او را مثل یک طناب دار، تنگ می کند (شکل ساعت شنی) و می تواند باعث آسیب یا حتی خفقان و مرگ جانور گردد.

در این شرایط، اگر با دستمال کمک شود تا زالو پوست منقبض شده را بیاندازد، ممکن است از پیشرفت آسیب و مرگ او جلوگیری نموده و ترمیم را تسهیل نمایند، چون زالوها توان ترمیمی بالایی دارند.

در آسیب ها و حتی بیماری های زالو معمولا فقط استراحت می تواند همه چیز را درست کند. حوض ایده آل برای پرورش زالو می بایست شامل انواع مختلف دوزیستان و ماهی باشد. اعتقاد بر این است که موادی مانند آمونیاک، نیترات و فلزات سنگین و سموم دیگر زیست محیطی توسط زالو برداشت می شوند.

احتمالا یکی از فواید زالو در محیط و حتی بدن انسان در هنگام زالو درمانی پاکسازی این مواد است. زالوها به مواد ضد عفونی کننده نیز حساس اند. مقدار کمی chlorine می تواند برای آنها کشنده باشد. pH آب مزرعه پرورش زالو باید کمی از 7 بیشتر باشد و تا حد امکان تمیز باشد.

در شمال کشورمان، هر جا کلمه چال به معنی چاله پسوند مکانی بود مثل گندم چال، هندیچال و… یعنی آنجا زالو وجود دارد.

متأسفانه در مزارع مختلف برنج کاری کشور، روزگاران نه چندان گذشته آن قدر زالو وجود داشت، که مزاحم کشاورزان بودند، اما اکنون به دلیل سمپاشی های بسیار شدید و بی رحمانه، شاید حتی یک زالو هم یافت نشود.

اگر کشاورزان و شالیکاران بدانند که زالو با چه قیمتی در داخل و خارج از کشور قابل فروش است. مطمئنا دیگر به فکر کشت و کار نخواهند بود، بلکه به دنبال پرورش زالو خواهند رفت.

با از بین رفتن و حتى انقراض زالو در بسیاری از مزارع می توان چنین نتیجه گرفت که این جانور با ارزش که هم پاکسازی کننده سموم است و هم نسبت به بسیاری از سموم خطرناک برای انسان مقاوم است.

این هشدار را با نابودی وسیع خودش به انسان باهوش و متفکر می دهد که غلظت سموم موجود در خاک، هوا و حتی آب برای خود انسان بسیار خطرناک است، البته این را هم نباید فراموش کرد که زالو درمانی یکی از راه های نجات بشر از شر این سموم است.

در هنگام اسارت زالوها در نزدیکی سطح آب با چسباندن مکنده جلویی به بیرون و نزدیک سطح آب، و مکنده کوچک زیر سطح آب، خود را مدت ها در وضعیتی موسوم به استراحت یا گرسنگی نگاه می دارند.

آنها برای پیدا کردن غذا یا روزنه فرار از ظرفی که در آن نگهداری می شوند، مصرانه تلاش می کنند، اما وقتی قانع شوند که این هدف مقدور نیست، موقتا با چهره ای حاکی از رضایت دست از کوشش بر می دارند، و پس از چند بار دوره های تلاش و رضایت، ممکن است برای همیشه دست ازحتی فکر فرار بردارند، ولی به محض این که راهی برای فرار باز شود و یکی از آنها موفق به فرار گردد، ممکن است در مدتی کوتاه همگی برای فرار از همان راه اقدام نمایند؛ بنابراین اگر در این مرحله درب آنها را کاملا باز بگذارند، ریسک بزرگی انجام داده اند.

زالوها ظاهرا در حالت آویزان، آرامش بیشتری دارند. آنها نه تنها شنا کردن خود را در زمان شکار افزایش می دهند، بلکه این کار را در هنگام تغییرات غلظت اکسیژن و حرارت آب محیط نیز انجام می دهند.

مدتها گمان می رفت که به خاطر واکنش سریع زالوها به افت فشار هوا، می توان از فعالیت آنها در هنگام تغییرات ناگهانی در آب و هوا به عنوان هواسنج زنده استفاده کرد، ولی گویا این طرح مورد استقبال واقع نشد.

البته هنوز مصرف کنندگان زالو به طور کلی گزارش می دهند که برخی اوقات این حیوان قبل از رعد و برق، بسیار فعال می شود و هنگام رعد و برق، بسیار مشوش و پر هیجان می گردد. این مطلب در ایران نیز گزارش شده است.

زالوها احتمالا با اکسیژن میانه خوبی ندارند؛ اگر برای تفنن آکواریومی بسازید و چند عدد زالو در آن بیاندازید و کف آکواریوم را حدود ۵ سانتی متر ماسه پر کنید، متوجه می شوید که بلافاصله پس از قرار گرفتن در آکواریوم، با عجله ای وصف ناپذیر خود را به کف آکواریوم رسانده و در عمق ماسه ها فرو می رود و ممکن است مدت ها شاید چندین ساعت و شاید حتی روزها و ماه های متوالی همان گونه زیر ماسه بمانند.

اگر کمی غذای ماهی آکواریوم بر روی آب بریزید، آنها فورا به سطح آب آمده و غذا میل می کنند و باز با عجله خود را در زیر ماسه ها پنهان می سازند.

در زالو درمانی، خیلی زود متوجه می شوید که زالوها به خون سرخرگی شریانی علاقه ای نشان نمی دهند و انتخاب مصرانه آنها معمولا خون سیاهرگی (وریدی) است. شاید تنها فرق اصلی این ۲ نوع خون تفاوت آنها در میزان اکسیژن آنها است.

خون سیاهرگی به وضوح اکسیژن کمتری دارد و این ثابت می کند که زالو احتمالا با اکسیژن کمی قهر، و شاید با دی اکسید کربن میانه بهتری نسبت به سایر جانداران خونسرد داشته باشد.

تأیید دیگر این مدعا این است که در فصول سرد با خشک، آنها را می توان در اعماق زمین جستجو نمود و در فصولی که آب فراوان است، داخل آب رفته و حتی مشغول به شنا می شوند؛ الحق که با کرم خاکی فامیل هستند.

البته وقتی دما کاهش می یابد، سوخت و ساز حتی در موجودات خون گرم هم ممکن است کاهش یابد، چه رسد به حیوانات خونسرد.

بعضی از مراکز فروش زالو، زالو را کاملا منجمد عرضه می کنند و خریداران پس از دریافت آن، آنها را به آرامی گرم نموده و پس از فعال شدن شان، برای زالو درمانی مورد استفاده قرار می دهند؛ البته اگر زالو منجمد شود، احتمالا کارآیی اصلی اش کاهش می یابد.

بطور کلی اگر درجه حرارت در دامنه قابل حیات برای آنها متوسط ۱۰ درجه سانتی گراد افزایش یابد، متابولیسم آنها ۲ برابر می گردد.

حرکت سایه نیز زالوها را بسیار فعال می کند که احتمالا به خاطر تحریک قومی شکار آنها است. زالو به شدت طرفدار صلح و آرامش است، لذا یک فضای آرام، تاریک و امن را لابه لای صخره های موجود در آکواریوم ترجیح می دهد و به صدا و بوق بسیار حساس است.

ترجیح دیگر آنها، سایه بخصوص پس از غذا خوردن است. آنها از این که کسی لقمه هایشان را بشمارد، خوششان نمی آید، و شاید به خاطر همین خو و منش شان مزرعه های مدور را بیشتر از مکعبی دوست دارند.

در اولین نگاه، مزرعه پرورش زالو خالی به نظر می رسد، ولی وقتی موج مداومی در سطح آب ایجاد شود، در چند ثانیه اکثر زالوها با هم شروع به شنا می کنند. در طبیعت، زالو باید زود خون لازم را از شکار بمکد و گرنه با ترک محل شکار، دچار مشکل می شود.

قرار گیری در محیطی خشک و در معرض آفتاب، گرما و … زالوها برای زنده ماندن نیاز به مقداری رطوبت دارند که سطح بدنشان را خیس نگه دارد، وگرنه خیلی زود مانند چوب خشک می شوند و می میرند.

هنگامی که زالو بر سطح بدن میزبان مثلا انسانی که داوطلب زالو درمانی است قرار می گیرد، بیشتر اوقات، این ۲ واکنش از او دیده می شود:

1) فورا روی پوست میزبان مستقر شده نیش می زند و شروع به خونخواری می کند.

2) با آرامش خیلی زیادی شروع به گشت زنی بر روی بدن میزبان می کند و این فکر را تداعی می کند که میخواهد یا گرسنه بماند و اصلا شروع به خون خواری نکند، یا اگر تصمیم به خون خواری گرفت، محل گزش را با وسواس زیادی خودش بیابد.

گویا معیارهایی از این قبیل برای تصمیم گیری دارد: نبض، واکنش های هیجانی و ترس میزبان، حرارت ایده آل بدن میزبان ۳۵ الی ۴۰ درجه سانتی گراد ، دمای معمول بدن پستانداران، پرندگان و …وقتی انتخاب مشکل پسندانه ایشان حاصل شد، فورا دست به کار شده و پس از نیش زدن ،مکنده قدامی را به طورعمودی به پوست میزبان می چسباند و با بقیه بدنش آویزان شده، شکلی شبیه قلاب به خود می گیرد.

شکل قلابی یک نشانه مطمئن است که زالو كاملا نیش زده است، سپس ۳ فک خود را برای نفوذ به پوست با حرکتی موزون ۲بار بر ثانیه به جلو و عقب سر می دهد. حركات peristaltic= دودی، کرمی هم زمان بدن و گلو باعث مکش خون می شوند.

حدود ۳ الی ۴ میلیمتر از طول دهان مانند استوانه ای با قطر بیشتر از حالت عادی می شود. هنوز نمی توان گفت که چه چیزی باعث احساس سیری زالو می شود. گاهی زالوهای بسیار گرسنه در برابر خونخواری ناز می کنند، و گاهی برعکس، زالوهای نسبتا سیر فورا خونخواری را شروع می کنند.

گاهی زالوهای بسیار گرسنه پس از بلعیدن مقدار کمی خون، فورا محل را رها نموده و گاهی برعکس زالوهای بسیار سیر ساعت ها به تغذیه می پردازند. معمول قضیه این است که پس از کمی گردش، خونخواری شروع و پس از سیری نسبی، خاتمه یابد.

زالویی که تازه خون خورده، بزرگ و براق است و تمایل کمی برای حرکت دارد. رد تغذيه الزاما به معنی سیر بودن زالو نیست. همانطور که گفته شد، زالوها به طور متوسط تا حدود ۳ ماه بعد از یک تغذیه با حجم زیاد سیر می شوند.

در طبیعت هم زالوها طی این مدت استراحت می کنند و میل به خون خواری ندارند. وقتی زالو سیر است، میل به توقف در مکان های خنک دارد و واکنشی به حرکات آب و تحریکات شیمیایی مانند خون و مواد شیرین نمی دهد و جای تاریک در کف بستر را جستجو می نماید.

در طبیعت، زالوها از تابستان های گرم و سوزان و زمستان های بسیار سرد، جان سالم به در می برند. می توان از این امر نتیجه گرفت که تغییرات دوره ای دمای محیط پرورش زالو احتمالا مفید است.

اگر پرورش زالو برای اهداف درمانی می باشد، میزان دمای ۴ الی ۸ درجه سانتی گراد ایده آل با دمای اطاق قابل قبول است. گفته شده است که پرورش زالو در دمای بالا درصد باکتریهای هم زیست با زالو را کاهش می دهند.

نکته: چون زالو موجودی دوزیست است و در طبیعت ممکن است در لجنزارها هم مشاهده گردد، نباید این تصور ایجاد شود که موجودی ذاتا كثيف و پلشت است.

زیبایی نقش و نگار، براقی پوست، شفافی و زلالی ترشحات، سفیدی پوستهای رها شده از بدن این موجود، حساسیتش نسبت به مواد شیمیایی، سموم، غلظت آلاینده ها، بوها، نور، دما و … همگی حاکی از high class بودن این موجود دارند.

اگر زالوها در پرورشگاه های پاکیزه و بهداشتی پرورش یابند و بخصوص پیش از استفاده درمانی، با آب تمیز شسته شوند، علی رغم این که بزاقشان را مستقیما در سیاهرگ تزریق می کنند، خیلی بعید است که عفونت ایجاد نماید.

در مواقعی که زالو ناخواسته روی پوست قرار گیرد، مثلا هنگام شنای انسان یا حیوان درون برکه ای زالو به بدن او بچسبد. گاهی در گوش، حلق، یا سایر مجاری بدن نیز فرو می رود، یکی از راه های امن برای خارج کردن آن، استفاده از موادی مثل نمک، سرکه، … یا حتی دود سیگار است.

اگر مقدار کمی از این مواد مثلا یک بلور کوچک نمک را نزدیک سر زالو قرار دهیم، زالو فورا فک های خود را باز می کند و اغلب از درد به خود می پیچد و ناحیه سری خود را منقبض می نماید، تا جایی که مکنده خلفی نیز جدا گردد.

اگر مقدار زیادی از مواد آزاررسان فوق به مدت زیادی روی بدنش باقی بماند، باعث مرگ او می گردد. بدتر از همه این که ممکن است محتویات معده زالو به طرف رگ برگشت نموده و احتمال عفونت، آلرژی و… افزایش یابد.

پس از رها کردن زالو از گزش و خونخواری ،بهتر است آنها را رها کنند و با مقداری آب معمولی او را بشویند یا در ظرف آب تمیزی برای مصارف بعدی قرار دهند، تولید مثل، تولید دارو، زیبایی و … یا آزاد کردنش در محیط زیست، به حفظ اکوسیستم و محیط زیست کمک کرده اند.

شکست یک زالو در تغذیه لزوما به معنی گرسنه نبودن زالو نیست. مراکز نیش همواره زالوهای گرسنه را جذب می کنند. این بی میلی می تواند به دلیل بوهای مختلف عطر، سیگار، … قرار گیری در زمان و شرایط تولید مثل (تابستان) یا بی اشتهایی لحظه ای باشد.

معمولا با کمی حوصله، زالو شروع به خوردن می کند. اگر بخصوص هنگام زالو درمانی علی رغم حوصله کافی، زالو از نیش زدن و مکیدن خون اجتناب نمود، باید شانس ادامه کار را با زالوی دیگری آزمود.

قراردادن زالو در محیط سرد یا تاریک و امن مثلا طبقات پایین یخچال، به آنها آرامش میدهد تا در هنگام لزوم به تمام تحریکات شیمیایی، حرارتی، نوری و … در مکان مناسب واکنش نشان دهند.

ناقلین بی تجربه، اغلب برای انتقال از وسایل خشن دستی استفاده می کنند تا از فرار زالو هنگام تغذیه جلوگیری کنند. از انتقال خشن همیشه باید پرهیز شود. این کار تنها موجب تحریک گیرنده های درد شده و پاسخی تهاجمی یا فرار گونه ایجاد می کند و زالو به جهت مخالف می گریزد.

جابجا کننده زالو می بایست از لمس ناحیه سری خصوصا نقاط چشمی و ناحیه بالای لب زالو اجتناب کند، و او را حداقل ۲سانتی متر پایین تر از سر گرفته و در نقطه مورد نظر (ظرف غذا یا ناحیه مناسب برای زالو درمانی) گذارد.

با شیرین کردن محل با کمی قند یا عسل، می توان او را تشویق به این کار نمود. زالوها به بسیاری از پارامترها مانند کیفیت آب، میزان صدا، ترکیب خاک، وضعیت تغذیه، ساعت های تابش نور روز، گیاهان، جانوران و … حساس اند.

آنها اگر از هر چیزی احساس ناراحتی نمایند، با واکنش های مختلفی از جمله عدم تأخیر تولید مثل یا حتی مرگ دسته جمعی ما را تنبیه می کنند.

زالوها می توانند در آکواریوم ایده آل ترین روش، ظروف بزرگ یا کوچک، مزرعه های طبیعی، انواع استخر یا حوضچه و ….. پرورش و تکثیر یابند.

اگر توانسته شود فرهنگ تکثیر و پرورش زالو را در مردم کشورمان یا حتی دنیا ترویج نمایند، قدمی بسیار مهم در مبارزه با بیماریها و بهداشت عمومی و حتی دامپزشکی، کشاورزی و … برداشته اند.

گفته شده است که آکواریوم فروش زالو در بسیاری از داروخانه های انگلستان وجود دارد و مردم انگلیس به عنوان OTC over the counter قادر به خرید زالو می باشند. صد البته این امر اگر صحت داشته باشد، بدون آموزش جامع به عموم مردم ممکن نیست، مضافا این که در این صورت، زالو لقب دیگری جز دکتر کوچولو می گیرد و آن داروخانه کوچک است.

نکته مهم این است که زالو در هر مکان یا ظرفی که پیله گذاشت؛ نباید در باز کردن آن عجله کرد، بلکه باید بگذارند تا طبیعت کارش را تمام کند و زالوهای نوزاد به حداکثر رشد خود برسند و خودشان از پیله خارج گردند. زالوهایی که تازه از پیله خارج می شوند، باید یک ماه بعد با خون تغذیه شوند.

برای تمیز نگه داشتن آب و جلو گیری از هم جنس خواری، بهتر است زالوها را در خارج از ظرف پرورش تغذیه نموده و سپس آنها را به تانک اقامتشان برگرداند. روش های مختلفی برای تغذیه زالو در هر نوع مزرعه(طبیعی، مصنوعی و …مرسوم اند:

1) خون از جمله خون تازه گاو، گوسفند و مرغ را که می توان از کشتارگاه ها یا مارکت هایی که خون بسته بندی تازه، منجمد، خشک، کنسانتره و …. عرضه می کنند، خریداری نمود.

در مثانه یا روده خوک، پارچه های کتانی، برزنت های مخصوص با اندازه ی حفرات مناسب، مشماع های نازک، .. ریخته و در کنار زالوها می گذارند تا خودشان به آن جلب شده و به حد نیازشان میل نمایند. برای هر ۱۰۰ زالوی کوچک مویی، ۵۰۰ سانتی متر مکعب خون گاو لازم است.

2) از غذاهای آماده مثل غذای ماهی های آکواریوم برای تغذیه آنها می توان استفاده کرد. در متون مختلف پرورش زالو از دادن غذای ماهی به زالوها منع شده، ولی دلیل واضحی برای این کار ارایه نشده است.

می توان گوشت قرمز پرخون، با احشای پرخون مثل جگر و … را نیز خوب له نمود و در اختیار آنها گذارد. پودر گوشت، پودر ماهی، پودر کرم خاکی و … سایر غذاهای آماده که در صنعت مرغداری مرسوم هستند نیز کاندیدهای خوبی برای تغذیه ی این دوزیست گرانبهاست.

3) استفاده از طعمه های زنده یا تازه جان داده مثل قورباغه، ماهی، مارماهی که بیشترین حجم خون را دارد و خونگرم است. هر مارماهی متوسط می تواند ۳۰۰ تا ۵۰۰ زالو را تغذیه کند. مارمولک و … نیز در لیست موارد استفاده دیده شده اند.

به هر حال چند روز پس از تغذیه، زالوها را به باتری مرجع بر می گردانند و حدود ۳ ماه تقریبا گرسنه نگه می دارند تا سر فرصت غذا را هضم نمایند. پس از رشد مختصری، تکلیف زالوها را با طبقه بندیشان برای فروش، درمان، نگهداری، رشد، تکثیر، تزئین، بارور کردن و سم زدایی خاک کشاورزی، ارجاع به کارخانه های داروسازی و … معلوم می کنند!

تجهیزات لازم برای نگهداری و پرورش زالو

ظرف زالو و لوازم جانبی آن

ظرف می تواند خریداری یا توسط پرورش دهنده زالو و با ابتکار وی درست شود. ظروف شیشه ای بررسی وضعیت زالوها را تحت دید مستقیم تسهيل می کنند، اما زالو بخصوص پس از تغذیه کامل، تاریکی را بیشتر از روشنایی دوست دارد؛ به علاوه اگر شیشه بشکند، خصوصا اگر تعداد زالوها زیاد باشد، جمع آوری آنها بسیار مشکل می گردد. اما ظروف سفالی، تغییر سریع دما را تقریبا منتفی می سازند.

شرکت ZAUG یک شرکت پرورش زالو در شهر Biebertal آلمان است که ۲ نوع ظرف زالو تولید می کند: یکی شیشه ای است چشم زالو که در پوش این ظرف مثل عدسی محیط داخل ظرف را بزرگ می نماید، دیگری کوزه سفالی زالو است .

این سیستم به همراه سنگ های گرانبها و گیاهان آبزی برگ سخت کانادایی برای راحتی پوست اندازی و تأمین اکسیژن ظرف، ارایه می گردند. این سیستم کامل به ۳۰ زالو اجازه می دهد تا برای مدت طولانی با زحمت کم نگه داری شوند.

مزیت چشم زالو این است که تصویر رنگارنگ زیبایی از زالوها ارایه می دهد تا برای کسانی که به هر دلیلی از زالو وحشت دارند، خوش آیند جلوه کند. کوزه زالو برای کاربری های با گذاشتن طولانی زالو پیشنهاد می شود. مزیت این سیستم پاک سازی راحت تر و خروج آسان تر زالو است.

این ظروف از هر جنسی که باشند، باید به دقت شستشو و ضدعفونی کردند. یک لیتر آب برای ذخیره ۱۵ الی ۲۰ عدد زالو کافی است (۲ الی ۳ هفته با تعویض مکرر آب و منافذ ریز مثل پارچه یا توری تعبیه شده در قسمت درب ظرف برای تهویه و ممانعت از ورود حشرات موذی و خروج و فرار زالوها.

برای پرورش زالو، حدود هر ۱۰ لیتر برای حداکثر ۶۰ زالو مناسب است، یعنی لیتری حداکثر ۶ عدد که اگر کمتر از ۶ عدد باشند، بهتر است پوشش توری صنعتی Gauze پیشنهاد خوبی است.

برای ذخیره طولانی مدت باید تعداد زالوها در هر لیتر آب را نصف کرد یا محیط سردی مثل طبقات پایین یخچال را به آنها اختصاص داد. مقداری سنگ با لبه های تیز باید در هر ظرف باشد تا در پوست اندازی به زالوها کمک نماید.

روش دیگر برای انتقال و نگهداری زالو این است که آنها را در کیسه های پارچه ای کتان که برگردانده شده اند تا دوختشان به سمت بیرون باشد و حاوی مقداری خاک یا ماسه نرم الک شده اند، می ریزند و درب آنها را گره می زنند، باید خوب وارسی شوند که سوراخ یا پارگی نداشته باشند.

سپس خاک و کیسه را خوب مرطوب می کنند و داخل صندوق فومی می گذارند و مقداری یخ همراهش قرار می دهند تا سوخت و ساز زالوها و مصرف اکسیژنشان کم شود. این بسته را می توان تا ۱۰ ساعت و اگر مرتب درب آن باز و بسته شود یا به هر صورتی تهویه شوند، برای مدتی طولانی تر حتی با هواپیما و پست انتقال داد.

تاسیسات مزرعه پرورش زالو

این مزرعه ها حدود ۵ تا ۱۵ پله ۱۵ سانتی متری در عمق زمین می باشند.

فواید مزرعه های زیرزمینی

۱) تاریک است.

۲) مرطوب است.

۳) هزینه گرمایش و سرمایش آن کم است.

۴) آرامش محیطی دارد ۵ هزینه تهویه سنتی کم است.

معایب مزرعه های زیرزمینی

۱) هزینه گودبرداری زیاد است.

۲) هزینه جابجایی بالا است.

۳) هزینه تهویه مدرن زیاد است.

یکی از مشخصات مزرعه بیو انگلستان، تأسیسات بسیار کم هزینه آن است.

بهترین ظرف برای تکثیر زالو فایبر گلاس است. خاک مورد استفاده در مزرعه اگر سنگ داشته باشد، خیلی بهتر است. لوله کشی داخل ظروف برای گردش آب باید 1/2تا 1/3 اینچی باشد تا جریان و سیلان آب آرام انجام شود. مزرعه باید طوری باشد که اگرحتی یک زالو هم تلف شد، حتی المقدور زود شناسایی گردد.

جریان آب نیز باید طوری باشد که تعفنها را خارج سازد. ضمنا تکه چوب های شناور بر روی سطح آب هنگام پیله گذاری برای زالوها این امکان را فراهم می سازد که پیله ها را روی آنها بگذارند تا زودتر خشک و مستحکم گردند.

طرح مزرعه پرورش زالو

۱) چاه یا منبع آب، پمپ آب و کنتور برق در انتهای زمین و کاملا محافظت شده که کسی نتواند به سیستم آب و برق رسانی صدمه بزند.

غلظت نمک بیش از ۵ الی ۱۰ گرم بر لیتر برای زالوها خطرناک است. برای آسیب ندیدن زالوها پس از تعویض آب برای هر ۱۰۰۰ لیتر آب بهتر است یک کیلوگرم عسل استفاده شود.

وقتی زالوها برای اولین بار در مزرعه ریخته می شوند، اقلا ۳ بار به فاصله ۳ ماه تغذیه ترجیحا با خون می شوند و سال اول تشکیل مزرعه که تمام شد، دیگر وقایع مثل: تولد، بلوغ، لقاح، پیله گذاری و … به طور دوره ای اتفاق می افتند و اگر مزرعه درست طراحی شود، همیشه محصول متنوعی از زالو (ریز، متوسط و درشت) برای عرضه موجود خواهد بود.

اندازه استاندارد زالو برای صادرات 0/9 الی 1/5گرم می باشد. از زالوی بزرگ معمولا برای ساخت کرم و روغن استفاده می شود.

زالوهایی که تازه از پیله خارج می شوند، بهتر است یک ماه بعد با خون تغذیه شوند و در محیط آب و خاک نگهداری گردند. آنها ۶ ماه بعد (پس از اولین تغذیه) آماده فروش می شوند. از نظر اقتصادی، بهترین زمان برای خرید زالو، تابستان و بهترین زمان برای فروش زمستان است.

در مزرعه طبیعی او باید آب از لایه های زیرین به آرامی در جریان و تخلیه قرار گیرد، ثانيا ارتفاع مزرعه نباید از ۸۰ سانتی متر بیشتر باشد.

0/1 از این ارتفاع ۸۰ سانتی متری باید خاک ترجیحا خاک حاصلخیز یا خاک گلخانه ای باشد تا هم برای رشد گیاه مواد کافی داشته باشد، و هم احتمالا زالوها بتوانند از مواد آن تغذیه نمایند.

سایر ابعاد مزرعه زیاد مهم نیستند. آب باید ۲ برابر خاک باشد و بهترین دما ۷ الی ۱۴ درجه ی سانتی گراد و Tolerance حدود ۷ درجه سانتی گراد می باشد.

حوضچه های تولید مثل در شرایط zaug. اکولوژی از حوضچه هایی که نیازهای طبیعی Hirudo medicinalis را فراهم می کند. پیله ها Cocoons در منطقه ای در طول مخزن فوق در سمت راست قرار داده می شوند.

تورهای استتار زالوها را از تابش بیش از حد خورشید حفظ می کنند. آب بستر با انواع مختلفی از فیلتر مداوما تمیز می گردد. این کار به تعدیل فلور میکروبی طبیعی کمک می کند.

نحوه تغذیه زالو

تغذیه زالو، رفتاری اجباری و ظالمانه است. متوقف کردن زالو از تغذیه حتی اگر به زور با وسیله دیگری متوسل باشد، کاری دشوار به نظر می رسد.

اگر زالویی در حال خوردن بریده شود، خون نیمه هضم شده به خارج از بدنش راه می یابد (Bdellotomy) و زالو تا ساعت ها خوردن را ادامه میدهد، البته این کار بی رحمانه است و ارزش درمانی آن هم زیر سؤال است؛ زیرا کمیت بزاق ترشحی را افزایش نمی دهد، ولی بزاق زالو، محل را تا چندین ساعت در حال خونریزی نگه می دارد.

به هر جهت اگر زالو را آزار ندهیم و اجازه تغذیه طبیعی به او بدهیم، پس از پایان تغذیه، زالو خودش محل را رها می کند. اکنون یا به زندگی خود برای چند ماه بدون نیاز به تغذیه مجدد ادامه میدهد و پس از چند ماه دوباره گرسنه می شود یا خون را بر می گرداند یا می میرد.

احتمالا دلیل آن آرامش زیاد زالو هنگام خونخواری است، زیرا این آرامش باعث پرخوری او شده و به دلیل کافی نبودن بزاق Hirudin لخته بزرگی در معده او ایجاد شده که به شکل گره قابل مشاهده سفتی در آمده و نهایتا باعث مرگ زالو می گردد.

وقتی ظرف زالو بررسی می گردد، تغییر رنگ قرمز آب به دلیل باز گشت خون می بایست از قهوه ای مایل به سبز به دلیل دفع مدفوع، تشخیص داده شود.

برای کمک به هضم زالو، می توان ۱ الى ۲گرم نمک دریا را در هر لیتر آب حل و به ظرف نگهداری زالو اضافه نمود. اگر غلظت نمک زیاد شود (۵ الی ۱۰ گرم بر لیتر) باعث مرگ زالو می گردد.

روش نگهداری زالو

زالو باید زود سفارش داده شود تا زمان کافی (۲ الی ۳ روز مانده به روز برنامه ریزی شده برای استفاده آن استراحت داشته باشند. سفارش مازاد زالو مناسب نیست، زیرا نگهداری آنها نیاز به وقت، انرژی و هزینه دارد.

زالوهای مرده یا بی حال نباید کنار بقیه بمانند و هر چه زودتر باید از محیط خارج شوند. علایم بیماری زالوها می توانند شامل بوی تعفن، پوست شل و سست و رنگ پریده، لکه های سفت، گره / گره ها یا انقباضات، تورم بخصوص سر، زخم، تاول کوچک چرکدار در پوست طاكر، پوشش ترشحی سفید، جراحت ها و لکه های خون و … باشند.

وقتی زالوها از ظرف انتقال خارج می شوند، بدنشان حتی المقدور باید خیس بماند. اندازه زالو بسته به سن و وضعیت تغذیه متفاوت است.

نگهداری طبی زالوها در مرکز پرورش زالو

دانش کامل و دقیق از رفتار، بیولوژی، اکولوژی و … زالوها مبنای پرورش و نگهداری آنها است. حفاظت گونه های در خطر و مدیریت کیفی به هیچ وجه مغایر با درمان مناسب آنها نیست. هر چیزی که رشد و سلامتی زالوها را افزایش دهد، سلامتی، حیات، ترکیب بزاق، اشتها و … آنها را ارتقاء می دهد.

در مورد عوامل میکروبی Flora متنوعی با زالو هم زیست می باشند، لذا باید این Flora را به حداقل ممکن کاهش داد تا احتمال ایجاد عفونت هنگام زالو درمانی به حداقل برسد. نگهداری پیوسته و خانگی زالوهای پرورش یافته یا وارداتی در محیط زیست کنترل شده برای این هدف منطقی می باشد.

پس از آخرین وعده غذایی مانند خون گوسفند یا خوک و … زالوها باید برای مدت طولانی در یک دمای مناسب بدون غذا بمانند. این عمل به همراه تعویض پی درپی آب محیطی با آب تمیز، باکتری های سطح بیرونی زالو را کاهش می دهد.

باکتری هایی مثل Aeromonas نیز طی زمان بیشتر و قرارگیری در محیط عاری از میکروب شروع به کاهش می نمایند؛ البته این باکتری همزیست روده زالو است و حذف کامل Eradication آن با حیاط زالو مغایر است.

ضمن این که این باکتری، با حضور خود، ثباتی در Flora میکروبی زالو ایجاد می کند که مانع تهاجم سایر باکتری ها از جمله باکتری های بیماری زا می گردد.

در حال حاضر روشهایی برای ضد عفونی نمودن زالوها قبل از استفاده مطرح شده که تحت آزمون می باشند. به هر تقدیر، آنزیم های موجود در بزاق زالو نقش مؤثری در پاکسازی باکتریها و ویروس ها دارند.

تاکنون تعداد بسیار کمی عفونت پس از زالو اندازی مشاهده شده است. حتى تب پس از زالو اندازی، معمولا بسیار کم مشاهده می شود و همین تعداد کم معمولا بدون هیچ گونه تجویز آنتی بیوتیکی رفع می شوند.

به طور خیلی ساده، برای نگهداری و پرورش زالو کافی است یک کوزه یا یک شیشه بزرگ مربا، ترشی و … را بردارید و به داخل آن را با آب تمیز و خنک پر نموده و به جای درب آن، چند توری ظریف روی آن گذاشته و با کش، آن را سفت کنید، اگر بتوانید درب این ظروف را با سوزن حدود ۵۰ الی ۶۰ سوراخ ریز نمایید، بهتر است.

می توانید این ظرف را داخل جایی تاریک و خنک مثل کمد، کابینت و ترجیحا طبقات پایین يخچال قرار دهید. در مدت نگهداری نیاز نیست به آنها غذا بدهید، ولی هر روز با حداکثر ۳ روز در میان، آب شان را عوض کنید ( آن ها را یکدفعه از آب با دمای متفاوت وارد آب خیلی گرم تر یا سردتر نکنید).

به این ترتیب می توانید زالوها را تا یک سال ایده آل ۲ الی ۳ هفته هم نگهداری کنید. برای جابجایی زالوها می توانید از دست بدون دستکش با با دستکش پلاستیکی استفاده کنید.

نگران چسبیدن زالوها به دستان نباشید، زیرا زالوی خیس و آب خورده به راحتی نمی گزد و به همین دلیل سعی کنید ۳ الی ۴ ساعت قبل از زالو اندازی آنها را از آب خارج کرده و میان چند عدد پارچه قرار دهید تا بدنشان از لزجی خارج شود و علاوه بر آمادگی بیشتر زالوها برای خونخواری، تسلط شما هم برای کنترل آنها بیشتر گردد.

روش هایی برای صید زالو

بهترین زمان صید زالو در طبیعت با تمام شروط و قوانین حفاظت محیط زیست و شکار، بهار و تابستان است. در ایران، احشای دام مثل سیرابی، روده و … را در محل مورد نظر قرار میدهند و پس از چند ساعت، زالوهایی را که به آن چسبیده اند، جدا می کنند.

روش دیگر این است که یک جوراب زنانه به پا کرده و پا را داخل محل تجمع زالو می گذارند تا زالوها به آن بچسبند. زالو نمی تواند از روی جوراب نیش بزند. یا مثل ماهی گیری از تور ریز بافت استفاده گردد.

نمونه هایی از مراکز نگهداری بهداشتی زالو

به طور خیلی خلاصه، زالو جانور با ارزش ولی قانع و کم توقعی است. حداکثر نیاز آنها برای مدتی کوتاه و حتی چندین ماه قبل از استفاده عبارتند از:

1) آب صاف و تمیز.

۲) آب بدون کلر و مواد شیمیایی و در صورت اجبار با حداقل مواد فوق.

3) محل خنک.

۴) محل تاریک را کم ترین نور ممكن.

۵) تعویض مرتب آب.

بازاریابی و فروش زالو

1) تولید را به شرکت مادر تخصصی ارایه نموده تا با اعتبار خود، آن را بفروشد (اتصال به Core).

در این روش یا زالو را با قراردادهای ۱۰ ساله میانگین قیمت یک ساله ارایه و شرکت مزبور Percent میدهد، یا شرکت مادر تخصصی مشتری ها را به عنوان نماینده خودش (تعاونی = cooperation) یا تحت لیسانس معرفی می نماید و Percentمی گیرد.

APKA، شرکت آبزی پرور خاص آذربایجان یک نمونه از شرکت های مادر تخصصی است. شرکت مادر تخصصی اگر جزو شرکت های دانش بنیان شود؛ طبق قانون، معاف از مالیات می گردد.

۲) تولید کننده، خودش شرکت مادر تخصصی فروش زالو تأسیس کند. هر کدام از روش های فوق، معایب و محاسنی دارند که باید بین آنها انتخاب نمود.

۳) تشکیل بانک زالو به طور کلی اگر ۱۰۰ شرکت با ظرفیت دو میلیون قطعه تولید زالو در سال موجود باشد، 200.000.000 قطعه زالو خواهیم داشت. در حالی که فقط در ۳ ماه تابستان در تهران بیش از 50.000.000 قطعه مصرف می گردد.

در ۳ ماهه تابستان سال ۱۳۹۰ یک نفر 20.000.000 قطعه زالو را که از طبیعت صید شده بود؛ فروخته است! اگر فرض کنیم فقط ۳۰۰۰ پزشک در تهران هر کدام فقط ۱۰۰ عدد زالو در ماه مصرف کنند 300.000 زالو در ماه و 3.600.000 قطعه در سال فقط مصرف حداقل تهران است.

اگر فرض شود که هر زالو طی یک سال ۶۰ عدد می شود،3.333.334 قطعه زالوی مولد لازم است، لذا:

1) باید اتحادیه و سیستم فروش یکپارچه را به عنوان راه حل مناسب لحاظ نمود.

2) با ترویج زالو درمانی، نگهداری تزئینی، صنعت داروسازی و ارتقای برآیند سلامتی جامعه، بازار کار را نیز گرمتر نمود.

3) با صید بی رویه آن از اکوسیستم مقابله نمود.

4) پزشکان و زالودرمانان را آموزش داد و نیاز برای درمان توسط آنان را از زالوی پرورشی هدف قرار داد.