آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
نام فارسی: برگ بو ، درخت برگ بو
نام علمی: .Laurus nobilis L
نام فرانسه: L. d ‘ Apollon، L. commun، Laurier sauce، Laurier noble
نام انگلیسی: European Bay Laurel، Bay tree، Laurel tree، Sweet bay
نام آلمانی: Berklas، Edler Lorbeer، Lorbeer des Apollo، Lorbeerbaum
نام ایتالیایی: L. poetico، L. regale، Lauro regio، Lauro franco Alloro
نام عربی: غار
برگ بو ، درختی از تیره برگ بو، دوپایه یا پلی گام و بومی نواحی مختلف اروپای جنوبی و منطقه مدیترانه است. به علت برگ های بادوام و ظاهر زیبایی که دارد، پرورش آن در ایران معمول گشته به طوری که امروزه در منطقه وسیعی از نواحی شمالی ایران و اماکن دیگر یافت می شود. معمولا در تمام فصول سال سبز است ارتفاع گونه های مختلف آن معمولا بین ۵ تا ۱۰ متر رشد می کند اما ارتفاع آن در نواحی معتدل به ۸ متر و در مناطق گرم تا ۲۰ متر هم می رسد.
ساقه ی آن به صورت راست و مستقیم رشد می کند و شکل ظاهری آن از دور به شکل درخت سرو است. پوست آن خاکستری تیره و چوب آن خیلی سخت و دارای شاخه های انعطاف پذیر است. این درخت برگ های معطر، منفرد، کامل ولی با کناره موج دار، دندانه دار، نوک تیز، به طول ۸ تا ۱۴ و به عرض ۲.۵ تا ۴.۵ سانتی متر، به رنگ سبز تیره، شفاف در سطح فوقانی پهنک ولی کم رنگ تر در سطح تحتانی، بی کرک و چرمی دارد.
بوی معطر برگ های درخت برگ بو نیز بر اثر مالش دادن قوی تر می شود. طعم آن ها کمی تلخ ولی بسیار معطر است. برگ بو، گل هایی معمولا به صورت دسته های ۴ تایی، محصور در یک انولوکر دارد. نوع نر گل های آن دارای ۸ تا ۱۲ پرچم ولی نوع ماده آن ها دارای یک مادگی محصور در ۴ پرچم غیر زایاست. میوه ها در ماه های فروردین و اردیبهشت به بار می نشینند. میوه اش به صورت سته، مدور بیضوی، به رنگ مایل به آبی و محتوی یک دانه با لپه های گوشت دار و روغنی است.
سطح خارجی میوه آن پس از رسیدن، به رنگ بنفش در می آید و پس از خشک شدن نیز ظاهر چین دار پیدا می کند. در این حالت، میوه ها به سهولت به صورت گرد در می آید. از گرد میوه های خشک شده آن تحت اثر بخار آب و فشارهای متوالی، روغنی به رنگ سبز و بسیار معطر تهیه می گردد که به روغن لوریه (Huile de Laurier) موسوم می باشد. قسمت مورد استفاده این درخت، برگ و میوه آن است.
این درختچه بومی منطقه‌ی مدیترانه است و در تمام این منطقه به عنوان عطر و طعم غذا از آن استفاده میشود. در بسیاری از مناطق برای تزیین باغ‌ها استفاده می شود، اما استفاده ی اصلی آن در آشپزی و به عنوان داروی گیاهی است. در قدیم تاج تهیه شده از برگ‌ها را به عنوان جایزه به برندگان بازی ها می دادند.
ترکیبات شیمیایی برگ بو
ادویه ی این گیاه دارای مقدار زیادی مواد معدنی نظیر مس، پتاسیم، کلسیم، منگنز، آهن، سلینیوم، روی و منیزیم است که در سلامت فرد نقش حیاتی بر عهده دارند. در برگ های خشک برگ بو نیز از ۱ تا ۳ درصد اسانس روغنی فرار بسیار معطر وجود دارد که از طریق تقطیر می توان استخراج کرد. در برگ های سبز گیاه نیز اسانس روغنی فرار وجود دارد. همچنین منبع غنی ویتامین C و A است.
برگ درخت برگ بو دارای تانن، یک ماده تلخ، مواد رزینی، پکتیکی و اسانس است. روغن میوه آن بوی بسیار معطر و وزن مخصوصی معادل ۰.۹۳۳ دارد و مرکب از کلروفیل، آمیدون، اسانس به مقدار یک درصد، و مقدار کمی از نوعی رزین است. الكل سرد، قسمتی از آن را در خود حل می کند و باقی مانده ای که برجای می ماند عبارت از لورواستئارین Lauro-sté arine (گلیسریدی از اسید لوریک) است که قابلیت تبلور دارد.
اسانس آن، رنگ زرد مایل به سبز و وزن مخصوصی معادل ۰.۹۱۵ دارد. بوی آن مطبوع است و از مقدار زیادی سینئول، پینن (به مقدار کم)، اوژنول (euge nol) و استرا گول تشکیل می یابد.
خواص درمانی برگ بو
در هندوستان از میوه ی گیاه به عنوان قاعده آور و بند آوردن اسهال و قطع ترشحات مهبل و استسقا (آب آوردن شکم) استفاده میشود، ادویه برگ بو در دفع رادیکال های آزاد و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد، موجب تقویت بینایی و پیشگیری از سرطان ریه و دهان می شود، در تنظیم عملکرد سیستم عصبی و تنظیم متابولیسم بدن نقش دارد، خواص زیادی در مقابله با انواع سرطان ها دارد، مصرف مرتب آن به سلامت جسم کمک می کند، دارای خاصیت ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد قارچی است و در درمان بیماریهایی مثل دیابت نیز مؤثر است، کمک به هضم غذا، علایم اختلالات گوارشی را کاهش، ناراحتی معده، سردرد، حتی میگرن را درمان می کند، مانع نقص جنین و تولید گلبول قرمز می کند.
از برگ گیاه برگ بو در گذشته در طب عوام به عنوان معرق و رفع نزله استفاده به عمل می آمده است ولی امروزه به عنوان چاشنی اغذیه و به منظور معطر ساختن برخی کنسروها و غیره به کار می رود مانند آن که در ایران آن را در قوطی های فلزی خیارشور وارد می کنند تا بوی مطبوع و طعمی خاص بدان ها ببخشد. برای برگ های آن، اثر بادشکن، قی آور (به مقادیر زیاد)، مدر، ضد تشنج و قاعده آور نیز قائل هستند.
در پزشکی برای تقویت معده و به عنوان اشتها آور و نیز برای هضم غذا و به عنوان ادرار آور استفاده می شود. همچنین از جوشانده و روغنی که از آن تهیه میشود در تورم‌های موضعی استفاده می کنند. برگ بو در مورد گریپ و یا عفونت روده‌ای ضدعفونی کننده خوبی است.
میوه درخت برگ بو که معمولا به صورت خشک شده مصرف می شود، دارای اثر درمانی قوی تر از برگ هاست و مصرف آن در گذشته برای رفع کم اشتهایی و ضعف معده معمول بوده است. Dr. H. Leclerc، مصرف تیزان حاصل از آن را به صورتی که ذکر می گردد، در سوء هضم های ناشی از ضعف عمل دستگاه گوارش و هم چنین در برونشیت های مزمن توصیه کرده است. از برگ و میوه برگ بو، در گذشته نوعی پماد به نام P. de Laurier تهیه می گردیده که هنوز هم در دام پزشکی مصرف دارد.
اسانس برگ بو در پیچ خوردگی مفاصل، بواسیر و رفع دردهای رماتیسمی، به صورت مالش دادن بر روی عضو، مصرف دارد به علاوه در صابون سازی به کار می رود. روغن لوریه، در دام پزشکی برای دفع طفیلی ها به کار می رود و از آن در موارد کوفتگی اعضا به عنوان محرک موضعی، نتایج مطلوب گرفته شده است و با آن که مصرف آن از این نظر هیچ گونه زیانی ندارد اما چندان بین مردم متداول نگردیده است.
صور دارویی برگ بو
مصرف برگ درخت برگ بو ، به صورت دم کرده ۱۰ تا ۲۰ در هزار و نیم کوب میوه آن به صورت دم کرده ۵ ثا ۲۰ در هزار، به مقدار ۲ فنجان در روز بعد از غذا، سابقا معمول بوده است. تیزان حاصل از دم کرده ۴ گرم برگ گیاه و ۸ گرم پوست خشک شده نارنج در ۲۰۰ گرم آب جوش به عنوان نیرو دهنده توسط Dr. H. Leclerc توصیه شده است. برای این کار، برگ گیاه و پوست خشک شده نارنج را به مدت ۱۵ دقیقه در آب جوش قرار داده سپس صاف می کنند و قند بدان می افزایند تا طعم شیرین حاصل کند.
برای درمان برونشیت مزمن مورد استفاده قرار می گیرد. دم کرده ی آن که با جوشاندن ۳ برگ در یک لیوان تهیه می شود، تعریق ایجاد می کند و تب را کاهش می دهد. دستمال خیس شده در دم کرده‌ی آن را روی قفسه سینه قرار دهید تا از عفونت‌های تنفسی، سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا رهایی پیدا کنید. برای جلوگیری از تخمیر غذا در معده مفید است؛ دم کرده ی آن هضم غذا را آسان می سازد و گاز و نفخ معده را خارج می کند.
نوشیدن ۲ تا ۳ فنجان از شربت برگ بو قبل از غذا برای درمان بی اشتهایی مفید است.این گیاه را به غذاهای سنگین اضافه کنید یا دم کرده‌ی آن را بنوشید تا به هضم غذا کمک کند. ماساژ دادن روغن طبیعی آن ورم و درد ایجاد شده از پیچ خوردگی، آرتروز، دردهای عمومی، سردرد و میگرن را تسکین می دهد. چند قطره روغن آن را به شامپو بیفزایید تا از شوره سر رهایی پیدا کنید. آنزیم های موجود در برگ بو با شکستن پروتئین‌ها و کمک به هضم غذا، علايم اختلالات گوارشی را کاهش میدهد و ناراحتی معده را درمان می کند.
برگ های سبز و تازه‌ی گیاه ممکن است دارای خواص منفی باشد. اگر برای طعم و عطر غذا خصوصا غذاهای گوشتی و ماهی از این گیاه استفاده می کنید، ضروری است که برگ خشک شده ی را به صورت کامل در غذا بیندازید و پیش از سرو غذا آن را از ظرف خارج کنید؛ زیرا خوردن این برگ معمول نیست و دارای طعمی قوی است. استفاده ی بیشتر از چند برگ در غذا ایجاد مسمومیت می کند.
جوشانده و اسانس روغنی فرار آن که از طریق تقطیر به دست می آید، در پزشکی کاربردهای فراوانی دارد. از برگ‌های این گیاه روغنی تهیه میشود به نام «حب الغار».
طرز تهیه روغن حب الغار با برگ های گیاه‌برگ بو
برای تهیه این روغن دو روش وجود دارد:
۱- دانه های خشگ برگ بو (حب الغار) را نیم کوب کنید و آن را روی توری ریز بریزید و آن را روی بخار آب جوش بگذارید تا نرم شود، سپس آن را در کیسه‌ی محکمی بریزید و آن کیسه را در میان ۲ قطعه آهن سوراخ دار که با آب جوش گرم شده باشند بگذارید و فشار دهید. روغنی که از آن خارج می شود با کاغذ صاف کنید. سابقا در بازار ایران برگ بو را به نام ساج هندی عرضه می کردند.
۲- دانه گیاه یا حب الغار را در آب بپزید و بگذارید تا سرد شود، قشری که روی آب می گیرد را بردارید. روش دیگر این است که میوه و برگ آن را بپزید و پس از آن عصاره‌ی آنها را با فشار بگیرید و با دو برابر وزن آن روغن زیتون مخلوط کنید، روی آتش ملایم بگذارید، آنقدر که آب آن تبخیر شود و روغن بماند و دقت کنید که نسوزد و آن روغن را استفاده می کنند.
جوشانده برگ بو: با جوشاندن ۳ عدد برگ بو در یک لیوان آب به مدت ۱۰ دقیقه به دست می آید.
نحوه کاشت و تکثیر برگ بو
درخت برگ بو با سه روش تکثیر میشود: ۱- به روش کاشت دانه. ۲- کاشت نشا. 3- قلمه زنی به دست می آید.
روش کاشت دانه پروسه ای کند و طولانی است و بیشتر به دو روش دیگر اقدام به تکثیر برگ بو می کنند. برگ بو از درختان کم توقع به شمار می آید و نیازمند توجه و مراقبت زیاد نیست و نیازمند آبیاری زیادی نیست. طرز استفاده و مقدار مصرف مواد معدنی و ویتامین های موجود در ادویه برگ بو در سلامت انسان نقش مهمی دارد. از برگ های خشک این گیاه در اروپا، منطقه مدیترانه، آمریکای شمالی و بخشی از مکزیک در آشپزی استفاده میشود.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف برگ بو
از این گیاه نباید زیاد استفاده کرد (بیش از چند برگ در غذا) در غیر این صورت باعث ایجاد مسمومیت می شود. همچنین خطر سقط جنین ناشی از مصرف این ادویه باعث شده تا زنان باردار از خوردن آن برحذر شوند.
محل رویش برگ بو
درخت برگ بو ، در نواحی شمالی ایران پرورش می یابد. در تهران و اطراف آن نیز وجود دارد. بومی اروپای جنوبی است.
سابقه تاریخی برگ بو
براساس مدارک موجود، کاشت درخت برگ بو در ایران از دوره ی قاجاریه آغاز شده است. ناصرالدین شاه نهال های آن را از اروپا به ایران آورد و در باغ کاخ گلستان کشت کرده است. مظفرالدین شاه نیز کاشت آن را در دیگر باغ‌های سلطنتی توسعه داد.
به عنوان نمونه، درختانی در کاخ وزارت دارایی وجود داشت و در حال حاضر شش درخت کهنسال که احتمالا مربوط به همان دوران است، در ضلع شرقی پارک شهر تهران وجود دارد. از آن به بعد کاشت این درخت در نواحی شمالی ایران، تهران و دیگر نقاط رواج یافته است.
