Krameria

نام علمی: .Krameria L

Krameria ها گیاهانی به صورت بوته های چوبی و دارای ریشه های منشعب، ضخیم و سخت هستند. منطقه پراکندگی آن ها در وسعت های پنهاوری از آمریکای جنوبی است. ریشه قابض برخی از گونه های آن ها که مواد رنگی فراوان نیز در بردارد، در بازرگانی تحت نام راتانبا (Ratanhia) در معرض استفاده قرار می گیرد.

Krameria ها گاهی در یک تیره جداگانه به نام Krameriaceae، مرکب از یک جنس و ۲۰۰ گونه گیاه، جای داده می شوند. این گیاهان از نظر ساختمان گل، شباهت به Caesalpinaceae دارند. کاسبرگ های آن ها آزاد و ۲ گلبرگ قدامی آن ها به صورت غده در آمده است.

.Krameria triandra Ruiz et Pav

Krameria triandra گیاهی است به طول ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر و دارای ریشه های دراز به وضع افقی و ساقه چوبی استوانه ای شکل که در پرو وبلیوی به حالت وحشی می روید. از اختصاصات آن این است که ابتدا کرک دار می باشد ولی تدریجا عاری از آن می گردد. برگ های آن منفرد و دارای وضع نزدیک به هم در شاخه های جوان است. گل های قرمز رنگ و مجتمع به صورت خوشه های انتهایی دارد. در گل آن کاسه ای مرکب از ۴ تقسیم عمیق و جامی شامل ۴ گلبرگ نامنظم و نابرابر دیده می شود. سه پرچم زایا دارد که یکی کوچک، در وسط و دوتای دیگر بزرگ و در طرفین آن جای دارند.

میوه اش مدور، ناشکوفا و پوشیده از خارهای سوزنی شکل است. ریشه این گیاه که تنها قسمت مورد استفاده آن است، به رنگ قرمز تیره و دارای پوستی به ضخامت ۱/۵ استوانه ای مرکزی است. چوب ریشه این گیاه، رنگ زرد مایل به قهوه ای دارد. فاقد بو ولی دارای طعم تلخ مشخص و قابض است. گرد ریشه آن، به رنگ قرمز قهوه ای است.

اختصاصات تشریحی راتانيا

برای بررسی ساختمان تشریحی ریشه راتانيا باید ابتدا برش ها را در اسید استیک در حال جوش و یا در آمونیاک قرار داد تا مواد رزینی آن از بین برود و بافت ها به سهولت تشخیص داده شود.

قسمت خارجی ریشه راتانیا را، قشری از چوب پنبه، مرکب از لایه های منظم می پوشاند سلول های تشکیل دهنده این بافت، عموما مسطح هستند و در امتداد خطوط شعاعی قرار دارند.

در زیر لایه های چوب پنبه، پارانشیم پوستی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز و مرکب از سلول های چند وجهی آمیدوندار قرار دارد که در بعضی از این سلول ها، بلورهای اکسالات دیده می شود.

عناصر آبکشی ریشه، دارای فیبر است و در قاعده آن ها، كامبيوم قابل تشخیص می باشد. ناحیه چوب ریشه، شامل آوندهای چوبی واقع در بین سلول های فراوان فیبر است و فقط اشعه مغزی مرکب از یک ردیف سلول است که مناطق مجزا به صورت نوارهای طولی در آن به وجود می آورد.

ریشه این گیاه که به راتانیای پرو (R.de perou) موسوم است، نوع افیسینال آن به حساب می آید.

از بین گونه های دیگر این گیاهان که ریشه آن ها تحت نام راتانيا مورد استفاده قرار می گیرد به شرح دو گیاه زیر اکتفا می شود:

Krameria ixina Var. granatensis Triana. -1

درختچه ای است به طول ۱ تا ۲ مترکه در برزیل و گویان می روید و ریشه آن به راتانیای ساوانی یا Ratanhia de Savanille یا راتانیای کلمبيا موسوم است. پوست ریشه آن، به رنگ خاکستری مایل به بنفش و به ضخامت ۱/۳۰ استوانه مرکزی است. چوب آن، رنگ مایل به زرد با مایل به قرمز دارد.

2- .Krameria argenta Kart

درختچه ای است که در برزیل و جزایر آنتیل می روید. ریشه اش که به راتانیای برزیل موسوم است، رنگ قهوه ای مایل به سیاه و پوستی ضخیم تر از استوانه مرکزی دارد. تشخیص گونه های مختلف راتانیا از روی ضخامت پوست ریشه، رنگ قسمت خارجی پوست و طرز پراکندگی دسته های فیبر در آن ها صورت می گیرد.

ترکیبات شیمیایی راتانيا

راتانيا طبق بررسی های Wittstein، دارای تانن مخصوصی به نام اسید راتانیا تانیک (ac. ratanhiatannique) به مقدار ۲۰ درصد است که شباهت زیاد به اسید کاشوتانیک (ac. cachoutannique) دارد. این اسید با پرکلرور آهن، رسوبی به رنگ سبز تیره می دهد.

تانن مخصوص ریشه راتانیا را اگر با اسیدها بجوشانند، ماده ای به نام قرمز راتانيا Rouge de Ratanhia یا قرمز کرامریک (Rouge Kramerique) میدهد.

در راتانیا علاوه بر تانن، موادی نظیر موسیلاژ و گلوکز، یک ماده معطر و فرار به نام راتانین (Ratanhine) [سورینامین (Surinamine)]نیز یافت می شود.

سورينامين (Surinamine) [آندیرین (andirine)، آنژلین (angeline)، راتانین، ژئوفرویین (geoffroyine)]، به فرمول C_۱۰O_۱۳NO_۳ و به وزن ملکولی ۱۹۵.۲۱ است علاوه بر ریشه راتانیا، از گیاهان دیگر این تیره مانند .Geoffroya retusa Lam.) Andira retusa Kunth) نیز استخراج شده است. فرم های مختلف دارد.

خواص درمانی راتانيا

راتانيا، قابض بسیار خوبی است و به عنوان ضد اسهال، رفع دیسانتری مزمن و بند آورنده خون مصرف می شود.

راتانیا در استعمال خارج، جهت مداوای بواسیر، شقاق و ترک مقعدو پستان به کار می رود.

از راتانیا، پوسیون های ضد اسهال، بند آورنده خون و پماد جهت درمان خراش و ترک پستان و همچنین شیاف یا محول های تنقیه و غیره به سهولت تهیه می شود که در زیر به شرح بعضی از انواع مهم آن ها مبادرت شده است.

١- پوسیون جهت رفع اسهال

مقدار مصرف این پوسیون، یک قاشق سوپ خوری در هر ربع ساعت برای اشخاص بالغ است.

۲- پوسیون بند آورنده خون

مقدار مصرف آن، یک قاشق سوپ خوری در هر ۳ ساعت برای اشخاص بالغ در ۲۴ ساعت است.

٣- پماد جهت درمان خراش و ترک پستان

در محل ترک پستان به ملایمت مالیده شود.

صور دارویی راتانیا

راتانیا در مصارف داخلی به صورت گرد به مقدار ۱ تا ۴ گرم – عصاره به مقدار ۰.۵۰ تا ۲ گرم – دم کرده ۲۰ در هزار به مقدار ۲۵۰ تا ۵۰۰ گرم – شربت به مقدار ۱۰ تا ۱۰۰ گرم – تنطور به مقدار ۵ تا ۲۰ گرم و در استعمال خارج، به صورت شیاف (دارای یک گرم عصاره) و جوشانده ۵۰ در هزار به صورت تنقیه و به مقدار ۱/۵ تا ۱/۳ ليتر به کار می رود.

ناسازگاری راتانیا

قليائيات و کربنات های آن ها، آلبومن، املاح سرب، جیوه و کلیسم.

این گیاهان در ایران نمی رویند.