ایپکا (Ipeca)

نام فارسی: ایپکا

نام علمی:‌ Ipeca

تحت نام Ipeca، ریشه گیاهان مختلفی به منظور استفاده های درمانی وارد بازار تجارت می گردد که مهم ترین آن ها (انواع حقیقی)، تعلق به جنس Psychotria) Uragoga) به شرح زیر دارند:

نام علمی: .Uragoga ipecacuanha Baill

نام فرانسه: Ipecacuanha

نام انگلیسی: Ipecacuanha

نام آلمانی: Ipecacuanhapflanz

نام ایتالیایی: Ipecacuana، Ipecaquana

نام عربی: عرق الذهب (Erq edh dhahab)

گیاهی است علفی، پایا و به ارتفاع ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر از تیره روناس که به حالت خود رو در منطقه وسیعی از جنگل های مرطوب نواحی شمالی برزیل واکواتر می روید به علاوه در بنگال و نقاط دیگر پرورش می یابد. از اختصاصات ساقه آن این است که در قاعده، وضع افقی و خزنده دارد و از آن در محل تماس با زمین، جابجا ریشه هایی خارج می شود که بعضی از آن ها نازک و برخی دیگر ضخیم و گوشتدار است. ریشه های آن، دارای برجستگی های حلقوی فشرده با ظاهر کاملا متمایز هستند.

از این گیاه، برگ هایی متقابل با پهنک کامل، ساده، بیضوی، نوک تیز، استیپول دارو گل های کوچک، سفید رنگ و مجتمع به صورت کاپیتول های انتهایی دارد. مجموعه ای از چند براکته نیز در قاعده هر یک از کاپیتول آن دیده می شود. هر یک از گل های کاپیتول مذکور، کاسه ۵ دندانه ای و جام مرکب از ۵ تقسیم نوک تیز دارد و در داخل آن ها نیز ۵ پرچم در اطراف یک مادگی با تخمدان ۲ خانه دیده می شود.

میوه اش سته، آب دار و پس از رسیدن به رنگ تیره است. زمان گل دادن این گیاه طولانی است به طوری که در فاصله ماه های اردیبهشت تا آبان، گل بر روی ساقه آن دیده می شود. تکثیر آن به وسیله بذر یا قطعات ریشه که به حد فراوان در زمین ایجاد می شود صورت می گیرد. ریشه های ضخیم و گوشت دار این گیاه از نظر درمانی حائز اهمیت فراوان است.

برداشت محصول، معمولا در هنگامی صورت می گیرد که گیاه دارای گل است. برای این کار به وسیله یک قطعه چوب که در انتها به یک قسمت آهنی نوک تیز ختم می شود، گیاه را به صورت کامل از زمین خارج می نمایند سپس ریشه آن را از سایر قسمت ها جدا کرده، پس از تمیز کردن به قطعاتی تقسیم می نمایند و در گرمای خورشید، خشک می کنند.

معمولا با آنکه در روزهای بارانی خارج کردن گیاه از زمین، به علت نرم بودن قشر سطحی خاک، به سهولت انجام می گیرد، اما چون در این قبیل مواقع، ریشه گیاه دارای آب فراوان می گردد و در نتیجه، خشک کردن قطعات آن به اشكال صورت می گیرد، از انجام این عمل در مواقع بارانی، خودداری می کنند.

ریشه خشک شده این نوع ایپکا، در بازار تجارت به اسامی، ایپکای افیسینال، اییکای برزیل، ایپکای ریو (Ipeca de Rio) و Ipeca annelé mineur موسوم است قطعات آن پوشیده از برجستگی های حلقوی، به طول ۶ تا ۱۲ سانتی متر و به قطر ۳ تا ۴ میلی متر است. سطح خارجی آن ها رنگ خاکستری مایل به قرمز یا تیره (به تناسب نوع زمین مورد کشت) دارد. بوی آن ها ناپسند، تهوع آور و طعم آن ها تند و تلخ است.

اختصاصات تشریحی ایپکا

ریشه ایپکا در برش عرضی دارای ساختمان تشریحی به شرح زیر است:

قسمت خارجی را، لایه نازکی از چوب پنبه، مرکب از سلول های مسطح و چهارضلعی می پوشاند که به وضع منظم به صورت ردیف های شعاعی مجاور هم قرار دارند.
در زیر لایه چوب پنبه، پارانشیم پوستی مشاهده می گردد که از سلول های نامنظم، نسبتا درشت و آمیدون دار تشکیل می یابد. در بعضی از سلول های این ناحیه، بلورهای سوزنی شكل رافید را می توان یافت.
در زیر پارانشیم پوستی، ناحيه آبکش مرکب از آوندهای آبکش معدود، محصور در سلول های کوچک دیده می شود که مجموعا به صورت نواری با ظاهر مارپیچی از خارج جلوه می کند به طوری که بین آخرین حد سلول های آن با پارانشیم پوستی، هیچ گونه لایه مشخصی که نشانه آندودرم و یا پریسیکل باشد مشاهده نمی گردد.
لایه کامبيوم، در ریشه ایپکا ظاهر مشخص دارد و از سلول های نازک و مسطح تشکیل می یابد.
ناحیه چوب واقع در زیر كامبيوم، تمام منطقه استوانه مرکزی را اشغال می کند و مرکب از آوندهای ناقص و پارانشیم چوبی شده است که در بین آن ها، تعداد کمی آوندهای چوبی کامل مشاهده می گردد.

وضع سلول های به دنبال هم منطقه چوب و لایه چوب پنبه در ناحیه پوست که از سلول های منظم در ردیف های متمایز تشکیل می یابد، ساختمان پسین را که نتیجه فعالیت دو لایه یکی در پوست ریشه و دیگری در استوانه مرکزی آن است به خوبی نشان می دهد.

ریزوم ایپکا، دارای اختصاصات تشریحی شبیه ریشه آن است با این تفاوت که اولا در پارانشیم پوستی آن، چند اسکلریت پراکنده است و ثانیا در مرکز استوانه مرکزی آن، مغز دیده می شود که از سلول های آمیدون دار تشکیل یافته است.

.Uragoga granatensis Baill، این گیاه به حد وفور در کلمبیا می روید. ریشه آن که به نام های ایپکای کلمبیا و ایپکای کارتاژن (Ipeca de carthagene) در بازرگانی عرضه می شود، به صورت قطعاتی با ظاهر متمایز از نوع قبلی است زیرا اولا طول آن ها ۲ تا ۳ مرتبه کوچک تر از نوع قبلی ولی قطر آن ها زیادتر از ایپکای افی سینال و معادل ۵ تا ۶ میلی متر است ثانيا سطح خارجی قطعات ریشه این گیاه، فاقد برجستگی های حلقوی و رنگ آن هاخاکستری مایل به قرمز یعنی روشن تر از نوع قبلی است.

ریشه گیاهان دیگری از این تیره مانند .Richardsonia scabra Kunth یا R. brasilensis Gomez ،تحت نام ایپکای موج دار یا ایپکای سفید نیز در بازرگانی عرضه می شود. این گیاه در نواحی حاره امریکا مانند مکزیک و برزیل، در حوالی ریو (Rio) در اراضی ماسه زار می روید. ریشه آن در حالت تازه، سفید رنگ است ولی تدریجا پس از خشک شدن، به رنگ خاکستری مایل به زرد در می آید. این نوع ایپکا، به صورت قطعاتی به طول ۶ تا ۱۵ سانتی متر و به عرض ۳ تا ۶ میلی متر در معرض استفاده قرار می گیرد. بوی آن ضعیف و کمی مطبوع و طعم آن ابتدا ملایم است ولی تدریجا تلخ می شود.

ریشه این نوع ایپکا، غالبا به طور تقلب به ریشه دو گیاه مذکور افزوده می شود. هر دو نوع ایپکای مذکور از نظر ترکیب شیمیایی، مشابهت بسیار با یکدیگر دارند.

ترکیبات شیمیایی ایپکا

ریشه ایپکا دارای نوعی تانن به نام اسید ایپکا کوانیک (ac ipecacuanhique)، یک هتروزید به نام ایپکا کوانين (ipecacuanhine) و الكالوئیدهای متعددی نظیر امتین (emetine)،

سفلین (cephaeline یا céphéline)، پسیکوترین (psychotrine)، ای پکامین (ipecamine)، هیدروایپکامین (hydlroipecamine) (ایزومر سفلین)، متیل پسیکوترین (methylpsychotrine)، امتامین (emétamine) و مواد دیگری نظیر آمیدون، موسیلاژ، مواد چرب، اکسالات کلسیم و غیره است. از بين الكالوئیدهای ریشه ایپکا نیز دو الكالوئيد امتین و سفلین دارای اهمیت زیادتری است.

اسید ایپکاکوانیک ریشه ایپکا، به مقدار زیاد در آب و الکل حل می شود ولی در اتر، اتردوپترول و کلروفرم حل نمی گردد. ایپکاکوانین ریشه ایپکا نیز ماده ای است که هنوز به خوبی شناخته نشده است. به مقدار کم در آب سرد ولی به مقادیر زیادتر در آب گرم حل می شود. در اتر غیر محلول است. با آن که ریشه ایپکا دارای ۴۰ درصد از این هتروزید می باشد اما چون از نظر فیزیولوژیکی غیرفعال است، اهمیت درمانی ندارد.

الكالوئیدهای ریشه ایپکا، اختصاصاتی به شرح زیر دارند:

امتین (Emétine) [سفلین متیل اتر (cephaeline methy ether)]، ماده ای به فرمول C_۲۹H_۴۰N_۲O_۴، به وزن ملکولی ۴۸۰.۶۳ و مهم ترین الکالوئیدی است که از ریشه ایپکا: .Uragoga ipecacuanha Baill به دست می آید. کشف آن نخستین بار توسط Pelletier و Magendie صورت گرفته، بر روی روش استخراج و تهیه آن، کارهای علمی فراوان توسط محققین مختلف انجام گرفته است.

امتین به صورت گرد سفید رنگ، آمرف و دارای نقطه ذوبی در گرمای ۷۴ درجه است. اگر در مقابل نور و گرما قرار گیرد، رنگ آن زرد می شود. امتین به مقادیر زیاد در متانول، اتانول، استن، استات اتیل، اتر و کلروفرم حل می گردد. در آب و اتر دوپترول به مقادیر کم محلول است. امتین هیچ وقت به مصارف درمانی نمی رسد و فقط به صورت املاح مختلف، مخصوص کلریدرات خنثی به کار می رود.

کلریدرات امتين (امتین هیدروکلراید، امتین دی هیدروکلراید)، به حالت انیدر به فرمول C_۱۹H_۴۰O_۴N_۲, ۲HCI و به وزن ملکولی ۵۵۳.۵۶ است. با تعداد متغير ۳ تا ۸ ملکول آب، متبلور می شود.

کلریدرات امتين افي سينال، به صورت گرد بی رنگ، بی بو، با تبلوری به صورت ورقه های کوچک میکروسکپی است. هر گرم آن در ۷ گرم آب محلول است. محلول یک گرم آن در ۵۰ میلی لیتر آب، دارای pH برابر ۵.۶ می باشد. در الكل حل می گردد. در مقابل نور و گرما، رنگ زرد پیدا می کند. نقطه ذوب آن پس از خشک شدن (در گرمای ۱۰۵ درجه)، بین ۲۳۵ و ۲۶۵ است که در این حالت تجزیه می شود.

يدور مضاعف امتین و بیسموت که به صورت گرد آمرف، به رنگ قرمز آجری است نیز برای مداوای دیسانتری آمیبی به کار می رود. از امتیاز این ملح آن است که اولا موثرتر در بیمارانی است که کیست آمیب دیسانتری در مدفوع آن ها وجود دارد و ثانيا ملح اخیر را می توان به صورت حب یا کپسول های محتوی ۰.۰۵ گرم از ماده موثر (پوشیده از یک روکش کراتینی) در روز به کار برد.

سفلین (Cepheline) [دس متیل امتین (desmethylemetine)، دی هیدروپسی کوترین (dihydropsychotrine)]، به فرمول C_۲۸H_۳۸N_۲O_۲ و به وزن ملکولی ۴۶۶.۶۰ است. سفلین مهم ترین الکالوئید ریشه ایپکا، بعد از امتین می باشد و مانند آن از ریشه .Uipecacuanha Bail به دست می آید.

سفلین به صورت بلوری های سوزنی شکل در اتر به دست می آید. طعم کمی تلخ دارد. نقطه ذوب آن در گرمای ۱۱۵ – ۱۱۶ درجه است. به مقادیر زیاد در اسید کلریدریک رقیق، اسید سولفوریک رقیق، اسید استیک رقیق، متانول، اتانول، استن و کلروفرم حل می شود ولی در آب غير محلول است. انحلال آن در اتر و اتر دوپترول به مقادیر کم انجام می گیرد. ملح بیکلریدرات آن با ۷ ملکول آب (Dihydrochloride heptahydrate) به صورت بلوری های منشوری شکل به دست می آید. در آب حل می شود. محلول های آن، رنگ زرد پیدا می نمایند. در قلیائیات، استن و کلروفرم، به مقدار کم تر محلول است. در بنزن حل نمی گردد.

بی برومیدرات آن با ۷ ملکول آب نیز به صورت بلوری های منشوری شکل در اسید کلریدریک رقیق به دست می آید. در آب محلول ولی در الكل و استن به مقادیر متوسط حل می شود. در بنزن غیر محلول است. از نظر درمانی، اثر قی آور و ضد آمیبی دارد.

پسی کوترین (Psychotrine)، به فرمول C_۲۸H_۳۶N_۲O_۴ و به وزن ملکولی ۴۶۴.۵۸ است. از ریشه ایپکا به دست می آید. پسی کوترین با ۴ ملکول آب (تتراهیدرات)، به صورت بلوری های منشوری زرد رنگ با تلالو آبی در الکل و استن رقیق به دست می آید. طعمی بسیار تلخ دارد و آن ایجاد استفراغ می کند. و به مقدار کم در آب، بنزن، اتر دوپترول و اتر حل می شود ولی در الكل، استن و کلروفرم بیشتر محلول است.

ملح سولفات آن با ۳ ملکول آب C_۲۸H_۳۶N_۲O_۴, H_۲SO_۴,۳H_۲O، به صورت فلس های زرد رنگ به دست می آید. امتامین (Emetamine) به فرمول C_۲۹H_۳۶N_۲O_۴، و به وزن ملکولی ۴۷۶.۶۰ است، به مقادیر کم در ریشه انواع ایپکا وجود دارد. استخراج آن نخستین بار توسط Pyman صورت گرفته است. امتامین به حالت متبلور در اتر به دست می آید. در گرمای ۱۴۲ – ۱۴۳ ذوب می شود.

مقدار درصد الکالوئیدهای موثر ایپکا یعنی امتین و سفلین، به تناسب نوع گیاه و شرایط محل رویش فرق می کند. جدول زیر، مقدار درصد سه الكالوئيد: امتین، سفلین و پسی کوترین را در ایپکاهای برزیل (افی سینال) و کارتاژن، نشان می دهد:

الكالوئيد	ایپکای برزیل	ایپکای کارتاژن
امتین	۱.۴۵	۰.۸۹
سفلین	۰.۵۲	۱.۲۵
پسی کوترین	۰.۰۴	۰.۰۶

به طوری که در جدول فوق ملاحظه می شود، در ایپکای برزیل که افي سينال است، مقدار درصد امتین بیشتر از ایپکای کارتاژن ولی سفلین کم تر از نوع اخیر است. پسی کوترین به مقادیر کم در ریشه هر دو نوع ایپکا وجود دارد.

خواص درمانی ایپکا

مصرف ریشه ایپکا از قدیم الایام به عنوان قی آور بین مردم برزیل معمول بوده است ولی در اروپا تا سال ۱۶۷۲ پی به وجود آن نبرده بودند. در این سال، مقداری از آن وارد اروپا شد. در سال ۱۹۸۶ نیز یک بازرگان فرانسوی به نام Grenier یا Garnier، مقداری از ریشه ایپکا را معادل ۱۵۰ لیور، به دست آورد و پس از آن که آن را بر روی خود آزمایش نمود، اثر ضد دیسانتری آن را به پزشک خود به نام Afforty اطلاع داد. یکی از شاگردان این پزشک به نام Helvetius پس از اطلاع از کیفیت درمانی این گیاه، از آن در درمان بیماری های به طور مخفی استفاده به عمل می آورد و چون نتایج خوب از آن حاصل می گردید، نتیجه آن شد که سرانجام لوئی۱۴ پادشاه فرانسه، با پرداخت ۱۰۰۰ لوئی طلا، امتیاز آن را از طبیب مذكور بخرد و گیاه مذکور را که مدت ها به صورت مخفی مورد استفاده های درمانی قرار می گرفت، به همه معرفی نماید.

ریشه ایپکا، اگر به مقدار ۱ تا ۲گرم مصرف شود، اثر قی آور ظاهر می کند از این جهت در مسمومیت ها، امتلاء معده و غیره از آن استفاده به عمل می آید. مقادیر کم تر یعنی ۰.۱۰ تا ۰.۵۰ گرم آن که به دفعات ۰.۰۱ و تا ۰.۰۵ گرم در هر ساعت مصرف شود اثر خلط آور ظاهر می کند و از آن در برونشیت ها، برونکوپنومونی، احتقان ششی، آسم و غیره استفاده می شود. در اینجا باید توجه داشت که اثر خلط آور ایپکای افی سینال به علت دارا بودن امتین زیادتر و بیشتر از ایپکای کارتاژن است برعکس چون ایپکای اخیر، سفلین زیادتر دارد، اثر قی آور آن برایپکای افی سینال فزونی دارد.

از ریشه ایپکا، در رفع اسهال های عادی نیز استفاده به عمل می آید و به نظر می رسد که این اثر مربوط به وجود اسید ایپکا کوانیک موجود در آن باشد زیرا اگر با قرار دادن گرد ریشه ایپکا، تحت اثر کلروفرم و آمونیاک، آن را عاری از الكالوئيدها کرده سپس مصرف نمایند، باز هم اثر مذكور را ظاهر می کند.

ریشه ایپکا، به علت دارا بودن امتین، در رفع دیسانتری آمیبی، اثر قوی دارد. به طوری که محلول یک در ده هزار امتین قادر است به سهولت، آمیب دیسانتری را در محیط زندگی از بین ببرد. با مصرف امتین، حالت خون آلود و بلغمی مدفوع بیمار مبتلا به دیسانتری، در طی ۲ تا ۴ روز از بین می رود.

صور دارویی ایپکا

گرد ریشه ایپکا که باید دارای ۲ درصد از الكالوئيدها باشد اگر به عنوان قی آور به کار رود باید به مقدار ۰.۵ تا ۲ گرم در روز (در ۲ یا ۳ دفعه به فواصل ۱۰ دقیقه) در اشخاص بالغ و به مقدار ۱.۱۰ گرم برحسب هر یک از سنین عمر در اطفال مصرف شود. به عنوان خلط آور، مقدار ۰.۵۰ گرم آن، به دفعات ۰.۰۵ گرمی در هر ساعت و یا دم کرده حاصل از ۰.۶۰ گرم ایپکای نیمکوب در ۱۵۰ گرم آب (تدريجا و به دفعات) در اشخاص بالغ مصرف می شود ولی در اطفال، دم کرده ۰.۰۵ تا ۰.۱۵ گرم آن برای کودکان کوچک تر از ۳ سال، ۰.۱۵ تا ۰.۲۵ گرم آن برای اطفال ۳ تا ۵ ساله و دم کرده ۰.۲۵ تا ۰.۳۰ گرم آن در ۵۰ تا ۳۰۰ گرم آب برای اطفال ۵ تا ۱۰ ساله به عنوان خلط آور مصرف می شود.

ریشه ایپکا، علاوه بر آنچه که ذکر شد به صورت عصاره الکلی (هر گرم آن برابر با ۶.۵ گرم گرد ریشه است)، به مقدار ۰.۱۰ تا ۰.۳۰ گرم به عنوان قی آور و ۰.۰۱ تا ۰.۰۵ گرم در روز به عنوان خلط آور در اشخاص بالغ – شربت ایپکا (هر ۲۰ گرم شربت برابر ۰.۲۰ گرم عصاره و تقریبا برابر ۱.۳۰ گرم گرد ریشه است)، به مقدار ۱۰ تا ۳۰ گرم به عنوان قی آور در اشخاص بالغ – قرص های محتوی ۰.۰۱ گرم از گرد ریشه به تعداد ۲ تا ۱۰ عدد در روز به عنوان خلط آور مصرف می شود.

ریشه ایپکا، در فرمول عده ای از فراورده های دارویی مانند پودر دوور (Pouder de Dover)، شربت دزسارتز (ایپکا کوآنا کمپوزه) و غیره وارد است. از ریشه ایپکای افی سینال، به صور مختلف زیر در رفع دیسانتری آمیبی استفاده بعمل می آورند.

۳۰ گرم آب جوش را بر روی ۸ گرم ایپکای نیمکوب ریخته، به مدت ۱۲ ساعت به حال خود می گذارند سپس آن را صاف کرده در ۴ یا ۵ دفعه، به فاصله یک ساعت از هم مصرف می کنند. از تفاله باقی مانده، مجددا یک دم کرده ثانوی و از تفاله آن نیز یک دم کرده سوم تهیه کرده در روزهای دوم و سوم، مورد استفاده قرار می دهند.

روش دیگر آن است که ۴ تا ۸ گرم ریشه نیمکوب ایپکا را اختیار کرده به مدت ۵ دقیقه در ۳۰۰ گرم آب بجوشانند سپس مخلوطی از شربت تریاک و آب مقطر دارچین به مقدار مساوی ۳۰ گرم از هر یک تهیه کرده بدان اضافه کنند و به فواصل مختلف در طی ۲۴ ساعت، با قاشق سوپ خوری مصرف نمایند. فقط در اینجا باید توجه داشت که مواد قلیائی در طی مدت مصرف این جوشانده به بیمار داده نشود زیرا با هم ناسازگاری دارند.

نسخه جهت تهیه داروی قی آور در مسمومیت ها

گرد ایپکا	۰.۵ گرم
شربت ایپکا	۵۰ گرم

از این شربت به مقدار یک قاشق سوپ خوری در هر ۵ دقیقه به اشخاص بالغ، در مسمومیت از الكل اتیلیک داده می شود.

کلریدرات امتين، اثر درمانی در اسهال خونی دارد و بر روی Entamaeba histolytica در بافت ها اثر می کند ولی تاثیر آن بر روی کیست ها (Kystes) خیلی ضعیف است. اثر تحریک کننده بر روی مخاط دارد. مقدار کم آن خلط آور ولی مقادیر زیادتر آن، قی آور است. در درمان اسهال خونی آمیبی، آبسه های آمیبی در کبد، اخلاط خونی (Flandin)، استفراغ خونی (Hematemese) ، ذات الریه و بعضی برونشیت ها موثر است. همچنین جهت درمان تمام عفونت های چرکی مخصوص عفونت های ناشی از پنوموکوک ها، استرپتوکوک ها، کلی باسیل ها و میکروب های غیر هوازی مصرف می شود ولی بر روی دیسانتری باسیلی بی اثر می باشد.

امروزه مصرف درمانی آن کم شده است زیرا از دهیدرو – امتین (Dehydroemetine) که اثر فعال تر و سمیت کم تر دارد استفاده به عمل می آید.

کلریدرات امتین اگر به صورت خوراکی (از راه دهان) مصرف شود، ایجاد تهوع و استفراغ می کند از این جهت طبق توصیه Low، مصرف آن به نحو مذکور باید به صورت قرص های محتوی ۰.۰۳ گرم که روکش کراتینی داشته باشند (Kreatinise) انجام گیرد تا حل شدن آن، بدون آن که در معده باز شود، در روده انجام گیرد اما مصرف آن به حالت اخیر نیز غالبا عدم تحمل ایجاد می کند و به همین دلیل است که استفاده از کلریدرات امتین به صورت تزریقات زیر جلدی معمول می باشد.

برای استفاده از تزریقات زیر جلدی، آمپول های محتوی ۰.۰۴ گرم کلریدرات امتین در یک میلی لیتر محلول، به کار می رود.

معمولا در یک دوره درمانی آن، با مصرف ۰.۱۶ تا ۰.۳۲ گرم کلریدرات امتین به صورت تزریق در زیر پوست به مقدار ۰.۰۴ تا ۰.۰۸ گرم در روز و در طول مدت ۴ تا ۷ روزصورت می گیرد. رویه دیگر آن است که تزریق آن به صورت زیر انجام گیرد:

سه روز اول، مقدار ۰.۰۴ گرم در هر روز، روز چهارم مقدار ۰.۰۸ گرم (در ۲ دفعه: صبح و عصر)، روزهای پنجم و ششم و هفتم، هر روز ۰.۰۴ گرم تزریق شود.

حداکثر مصرف آن برای یک دوره درمانی، ۱۰ – ۱۵ میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن است. به کار بردن حداکثر مقدار در روز یعنی ۰.۰۸ گرم، اختصاص به موارد مزمن و مقاوم دارد ضمنا باید توجه داشت که یک دوره درمانی ممکن است کافی برای از بین بردن عامل بیماری نباشد که در این حالت باید مداوا را برای یک یا چند بار تکرار کرد. (البته در صورت تکرار، باید آغاز دوره جدید، لااقل ۱۰ روز با دوره قبلی فاصله داشته باشد). مداوای کامل در صورتی است که آزمایش مدفوع، وجود آمیب را در آن نشان ندهد.

اگر اسهال خونی، حالت حاد و شدید داشته باشد، تزریق درون وریدی مقدار ۰.۰۵ تا ۰.۱۰ گرم در روز (جمعا ۰.۵۰ تا ۰.۶۰ گرم در ۱۰ روز) می تواند به کار رود که در این حالت، تزریق مواد مقوی قلب، روغن کامفره و آدرنالین ضرورت خواهد داشت. و در بیماران مبتلا به آبسه آمیبی در کبد، مداوای مذکور عملی می گردد و اگر غیر کافی باشد، تزریق محلول ۲۰ میلی لیتر سرم فیزیولوژی که ۰.۰۲ گرم کلریدرات امتین بدان افزوده باشند، به درون آبسه انجام می گیرد.

برای اطفال تا ۱۵ سالگی، مقدار یک میلی گرم برحسب هر کیلو گرم وزن در ۲۴ ساعت از کلریدرات امتین می توان به کار برد. حداکثر مصرف آن برای دوره درمانی در اطفال ۶ تا ۳۰ ماهه، ۵ میلی گرم برای هر کیلو گرم وزن بدن و برای اطفال ۳۰ ماهه تا ۱۵ ساله، ۱۰ میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن است که با نظارت دقیق پزشکی باید انجام گیرد. ضمنا دوره مداوای جدید که در اشخاص بالغ با رعایت ۱۰ روز فاصله ذکر گردیده بود در اطفال باید حداقل با فاصله ۴۵ روز باشد.

مسمومیت ایپکا

باید توجه داشت که در موارد عدم تحمل و یا مواقعی که مقادیر زیاد کلریدرات امتین به کار می رود، عوارضی نظیر تنگی نفس، پایین آمدن فشار خون، بی نظمی اعمال قلب، ضعف انقباض ماهیچه ها مخصوصا ماهیچه گردن، تهوع، استفراغ و اسهال پیش می آید که در این حالت باید مداوا قطع گردد و به بیمار، تانن و مواد مدر داده شود به علاوه روغن کامفره تزریق گردد. ضمن باید توجه داشت که تزریق کلریدرات امتین همراه با ویتامین B_۱ موجب می شود که اثر سمی آن، مخصوصا در مورد بروز عوارض عصبی کاهش یابد.

باید توجه داشت که کلریدرات امتین نباید برای بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی و کلیوی تجویز شود.

یدور مضاعف امتین و بیسموت، به صورت حب یا کپسول محتوی ۰.۰۵ گرم از ماده موثر که پوشیده از روکش کراتینی باشد در روز صورت می گیرد. مقدار مصرف آن، ۰.۱۰ تا ۰.۱۵ گرم در ۲ – ۳ دفعه در روز است که می تواند به مدت چند روز ادامه یابد. مصرف مقدار ۰.۱۸ گرم یدور مضاعف امتین و بیسموت به صورت ۳ حب کرآتینیره در ۳ مرتبه در روز و ادامه آن به مدت ۱۲ روز نیز توصیه شده است.