آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۰ 
دستگاه گوارش
کالبدشناسی داخلی زنبورعسل در بخش شکم شامل مجرای گوارش یا لوله غذایی از دهان در دیواره پایینی سر شروع می شود و به مقعد ختم می شود. دهان به محفظه پمپ مکنده که به صورت عمودی در سر قرار دارد، باز می شود.
در انتهای بالایی، پمپ مکنده باریک میشود و به مجرایی لولهای به نام مری ختم می شود. مجرای مری در گردن و سینه به طور خلفی می پیچد و در انتهای قدامی شکم بزرگ می شود و کیسه ای با جدار نازک را تشکیل می دهد.
این کیسه معادل چینهدان درحشرات دیگر است اما به طور معمول کیسه عسل یا معده عسلی نامیده می شود، زیرا زنبور عسل شهد و عسل را در آن حمل می کند. در مجرای غذا بعداز کیسه عسل یا عسل دان، یک قطعه کوتاه وجود دارد که پیش معده نامیده می شود. پس از پیش معده، یک کیسه طويل، استوانه ای و ضخیم دارد که به صورت عرضی و به شکل S در شکم می پیچد که آن معده حقیقی حشره است.
پس از معده، روده شروع می شود، اما روده به دو بخش متمایز تقسیم می شود. روده و روده خلفی یا راست روده که انتهای آن به محفظه ای به نام مقعد ختم میشود که در آن نیش نیز قرار دارد.
پمپ مکنده توسط مجرایی به نام خرطوم، غذاهای مایع و آب را به داخل دهان میمکد این مواد پس از عبور از مری وارد عسل دان می شود. در اطراف عسل دادن عضلات بسیار قدرتمندی وجود دارد که در اثر انقباض و انبساط آنها مواد غذایی به طرف دستگاه گوارش هدایت می شود.
مری نیز با حرکات دودی خود به عبور مواد غذایی به طرف عسل دان کمک می کند. عسل دان علاوه بر شهد و عسل، محل ذخیره موادغذایی مصرفی است. پیش معده با نقش تنظیم کننده خود، عبور مواد غذایی به داخل معده حقیقی را کنترل می کند.
بخش قدامی پیش معده داخل عسل دان قرار دارد و باز و بسته شدن دریچه X مانند آن توسط عضلات تنظیم می شود. بخش خلفی و قیف مانند پیش معده در ابتدای معده حقیقی قرار دارد که عمل آن احتمالا ممانعت از برگشت مواد غذایی از معده به عسل دان است.
معده حقیقی از یک لایه ضخیم سلولی تشکیل شده که این لایه چین های زیادی دارد که در مواقع ضرورت با انبساط آنها سطح هاضمه به مراتب بیشتر از مواقع انقباض می شود. دیواره سلولی معده حقیقی واجد دو لایه عضلانی و یک پرده نازک است و نیز موجب ترشح آنزیم هایی روی غذاهای واردشده می شود.
پس از معده حقیقی، روده باریک و متعاقب آن راست روده قرار دارند که وظیفه آنها حمل و دفع مواد زاید به خارج از بدن است. راست روده همچنین آب و املاح مازاد و قابل جذب مدفوع را می گیرد و به خون برمی گرداند. در محل اتصال معده حقیقی به روده، شمار زیادی لوله های مالپیگی وجود دارد که وظیفه آنها جذب مواد زاید خون و تخلیه این مواد به داخل روده برای دفع است.
کالبدشناسی داخلی زنبورعسل – دستگاه گردش خون
در بدن حشرات فضاهایی که توسط اعضاء و دیگر بافتها اشغال نشده است، پر از خون و لنف خونی است که در آن تعداد بسیار زیادی از یاختههای خونی متنوع شناور است. اما این یاختهها وظیفه حمل اکسیژن را به عهده ندارند، بلکه مشابه گویچههای سفید خون حیوانات مهره دار عمل می کنند.
اگرچه بخش مایع خون مقدار اندکی اکسیژن را به بافتها حمل می کند، ولی وظیفه اصلی آن توزیع موادغذایی جذب شده توسط لوله گوارش در بدن، دریافت مواد دفعی بافتهای بدن، دفع مدفوع از طریق اعضای دفعی و انتقال گاز کربینک از بافتها به اندامهای تنفسی و پوست است.
در زنبور عسل، خون به رنگ کهربایی کم رنگ است که گردش آن در بدن از طریق عمل یک رگ خونی لوله ای و تپنده (نبض دار) انجام میشود. این لوله طویل در قسمت پشتی بدن قرار دارد و از حلقه ششم شکم شروع می شود و ضمن گذشتن از سینه، داخل سر و زیر مغز باز می شود.
دستگاه تنفس (Respiratory System)
تمام تغییرات شیمیایی که به طور مداوم در یاخته های بدن موجودات زنده انجام میشود، به مصرف اکسیژن نیاز دارد که متعاقبا گاز دی اکسید کربن تولید می شود که باید از بدن خارج شود. مصرف اکسیژن و دفع گازکربنیک توسط تمام موجودات زنده پر سلولی انجام می شود و .. اعمال به هر طریق که صورت گیرد، توسط مجموعه ای از بافت ها به نام دستگاه تنفس انجام می شود.
دستگاه حسی و اعصاب زنبور عسل
به طور کلی دستگاه مرکزی اعصاب زنبور عسل به عنوان یک حشره، در ساختمان عمومی آن نسبتا ساده است و تشکیل شده از مغز در سر و بالای حلق، و طناب عصبی بطنی در پایین بدن که از سر تا بخش خلقی شکم گسترش دارد.
اصولا مغز یک مرکز عصبی است که اعصاب چشم و شاخک را دریافت می کند. طناب عصبی بطنی شامل شماری از توده های کوچک و بخشبخش یا گره عصبی است که توسط اتصال دهندههای واسطه جفت به هم مرتبط می شوند.
سه گره عصبی ابتدایی طناب عصبی بطنی همیشه باهم به صورت یک گره بزرگ عصبی به نام گره عصبی زیرمروی در قسمت قدرتی سر قرار دارد و اعصاب اندام های تغذیه ای را تأمین میکند. اولین گره عصبی بدن مربوط به ناحیه پیش سینه میشود.
در زنبور عسل، دومین گره عصبی بدنی در بخش خلفی سینه قرار دارد، اما شامل چهار گره عصبی اولیه است که این گره ها مربوط به سینه اول، سینه دوم، پروپودیوم و اولین بخش سینه می شود و اعصاب تمام این بخش ها را تأمین می کند. در شکم، پنج جفت گره عصبی نیز وجود دارد.
دستگاه تناسلی زنبورعسل
اعضای تناسلی حشرات شامل ساختمان های خارجی و داخلی است، اما در زنبور عسل، اعضایی که وظایف تناسلی را انجام می دهند، تمام داخلی هستند. عضو جفت گیری زنبورعسل نر یک کیسه بزرگ در داخل شکم است که فقط در هنگام جفت گیری از بدن خارج می شود و عضو تناسلی ماده که برای تخمگذاری مورداستفاده قرار می گیرد، در حشرات دیگر به نیش تبدیل شده است.
علاوه بر آن، اعضای تناسلی فقط در نرها و ملکه کاملا رشد کرده و در مادهها (کارگران) این اعضاء بسیار کم رشد کرده و فقط تحت شرایط خاص تخم تولید می کنند. در واقع وقتی در کلنیهای زنبور عسل، به هر دلیل ملکه از بین برود، تخمدان برخی از کارگران مقداری رشد کرده و سرانجام به تخمگذاری مشغول می شوند. اما هرگز تخمدان کارگران به اندازه ملکه رشد نمی کند و حتی تمام کارگران تخمگذار قادر به تولید تخم به اندازه ملکه نخواهند بود.
مسئله دیگر این است که تخم‌های کارگران تخمگذار به علت عدم جفتگیری، تماما به زنبورهای نر تبدیل می شوند که اگر زنبوردار به موقع مطلع نشود و ملکهای به کلنی معرفی نکند یا چنان کندویی را ادغام نکند، وفور زنبورهای نر در چنان کلنی باعث بی ارزش شدن آن از لحاظ اهداف زنبوردار شده و به هر حال به علت ناتوانی زنبورهای نر در انجام وظایفی که فقط از عهده کارگران بر می آید، چنین کلنیای نابود خواهد شد.
اعضای تناسلی زنبور نر
اعضای تناسلی زنبور نر که مولد یاخته های تناسلی اولیه هستند، بیضه نامیده می شوند که در آنها اسپرماتوزوآ (یاخته جنسی نر) تولید می شود. در زنبور نر، بیضه ها به صورت یک جفت زایده پهن و کوچک در طرفین شکم قرار دارند.
دستگاه تناسلی نر واجد دو قسمت دیگر (غدد ضميمه جنسی و مجاری عبور اسپرم) نیز بوده که همانند دیگر حیوانات، غدد جنسی ضمیمه، مایعاتی ترشح می کنند که عبور اسپرم و احتمالا تغذیه اسپرم را باعث میشوند.
مجاری عبور اسپرم نیز به صورت یک جفت لوله از هر یک از دو بیضه زنبور نر به نام لوله برنده اسپرم (وس د فران) تشکیل شده که این لوله ها در ابتدا پر پیچ و خم بوده و سپس به یک جفت کيسه باریک و دراز که اصطلاحا به آن ها کیسه های منی (seminal vesicle) گفته می شود، تبدیل می شوند.
انتهای خلفی باریک شده دو کیسه منی وارد بخش پایینی یک جفت غدد مخاطی بزرگ می شود که این غدد در کنار هم و باهم به داخل یک لوله خروجی به نام لوله انزالی باز می شوند. سرانجام لوله انزالی به داخل انتهای قدامی (جلویی) یک ساختمان پیچیده بزرگ به نام آلت تناسلی (penis) باز می شود که اسپرم در هنگام انزال سرانجام از انتهای این لوله وارد دستگاه تناسلی ملکه می شود.
اعضای تناسلی زنبور ماده
در معرفی کالبدشناسی داخل شکم زنبورعسل به بخش اندام تناسلی زنبور عسل می رسیم. یاخته های جنسی ماده به نام تخمک در تخمدان ماده تشکیل و بالغ می شوند و پس از طی آخرین مرحله بلوغ آماده لقاح با اسپرم زنبور نر می شوند. تخمدان های ملکه زنبور عسل توده بزرگ گلابی شکل هست که هریک از شمار بسیار زیاد لوله های بسیار متراکم و باریک به نام تخمدانک (Ovariole) تشکیل شده اند.
در انتهای خلفی هر تخمدان، تخمدانک‌ها در یک لوله رحمی جانبی به هم نزدیک شده و از اتحاد این دو مجرا یک لوله رحمی مشترک کوتاه به وجود می آید. این لوله ها در ادامه به یک کیسه عریض به نام مهبل (Vagina) منتهی میشود. در مهبل نیز از طریق یک سوراخ میانی در یک گودی دیواره بدن در قاعده نیش موارد مربوط می شود.
در طرفین سوراخ تناسلی، دو سوراخ دیگر نیز وجود دارد که دهانه و کیسه بزرگ هستند و در طرفین مهبل قرار دارند. در قسمت پشتی مهبل یک جسم کروی قرار دارد که به یک طرف می پیچد و این زایده کیسه دریافت کننده اسپرم (spermatheca) در جنس ماده زنبور است. کیسه ذخیره اسپرم توسط یک لوله کوتاه به مهبل مربوط می شود و یک جفت غده کیسه اسپرمی لوله ای نیز در لوله منتهی به مهبل باز می شود.
تلقیح ملکه و لقاح تخم‌ها
در ادامه تشریح کالبدشناسی داخل شکم زنبورعسل به این بخش می رسیم که در هنگام جفتگیری، توده اسپرم موجود در حباب آلت تناسلی زنبور نر از طریق نعوظ آلت تناسلی به داخل کیسه مهبلی ملکه (ماده) تخلیه می شود.
ملکه در هر نوبت با تعدادی زنبور نر جفتگیری می کند و اسپرم تمام زنبورها را در کیسه ذخیره اسپرم جمع می کند. تمام اسپرم های دریافت شده در جفتگیری با نرهای متعدد در تمام طول زندگی ملکه زنده می مانند.
در هنگام آمادگی یک تخم برای تخلیه و جداشدن از تخمدان، انتهای پایینی فولیکول تخمدانی باز می شود و تخم به پایین و به طرف لوله رحمی (اویداکت) و مهبل میرود. فولیکولی که تخمک آن رهاشده کوچک و جذب می شود و سپس فولیکول بالایی جای آن را می گیرد و یکی از تخمدانک‌ها (لوله تخمدانی) از طریق رشد انتهای بالایی آن در جایی که تخم‌های جدید در حال تشکیل هستند، طویل میشود.
با توجه به لوله های تخمدانی بسیار متعدد موجود در دو تخمدان ملکه زنبور عسل، روشن می شود که چگونه تخم‌ها ممکن است به صورت پی در پی بالغ شوند و جای تخم قبلی در مهبل را بگیرند. تعاقب پایین آمدن تخم ها به طرف لوله های رحمی (اویداکتها) و ورود آنها به مهبل آخرین فرایند بالغ شدن را متحمل می شوند. این فرآیند شامل دو تقسیم پی در پی هسته میشود که یکی از هستههای جدید تبدیل به هسته قطعی شده و دیگری جذب می شود. تمام یاخته های تناسلی حاوی اجسامی به نام کروموزوم ها هستند.
زنبور عسل واجد ۳۲ کروموزوم و اسپرم زنبور نر واجد ۱۶ کروموزوم است. در اولین تقسیم هسته، کروموزوم های تخمک نصف می شود و لذا کروموزوم قطعی واجد ۱۶ کروموزوم خواهد بود. در تقسیم دوم، کروموزوم ها خود به به دو نصف می شوند و لذا هر هسته حاصل از تقسیم دوم نیز واجد ۱۶ کروموزوم خواهد بود که در این مرحله آماده لقاح با اسپرمی است که از کیسه ذخیره اسپرم ملکه روی آنها تخلیه می شود.
ملکه برحسب نیاز کلنی به زنبورهای نر یا ماده، هر تخمی را که روی آن اسپرم بریزد چنین تخمی به زنبور ماده تبدیل می شود و اگر بخواهد زنبور نر تولید کند، روی تخم اسپرم تخلیه نمی کند و از چنین تخمی زنبور نر ایجاد میشود.
بنابراین، تمام زنبوران ماده ایجادشده به علت تشکیل شدن از تخمک ملکه با ۱۶ کروموزوم و اسپرم نر با ۱۶ کروموزوم، دارای ۳۲ کروموزوم هستند، درحالی که زنبورهای نر به علت لقاح نشدن تخمک ملکه با اسپرم نر، فقط دارای ۱۶ کروموزوم هستند.
هریک از تخمکهای لقاح یافته از قاعده نیش ملکه به داخل و انتهای یکی از حجرات پرورش نوزاد در شان وارد می شود و آنهایی که لقاح شده باشند، به زنبوران ماده تبدیل می شوند و از تخم‌های لقاح نشده زنبوران نر ایجاد می شود.
اما در خصوص تخم های لقاح شده، باید گفت که این تخم‌ها، هم ممکن است به ملکه تبدیل شوند و هم ممکن است به زنبوران کارگر تبدیل شوند. حال چگونه یک تخم لقاح شده به ملکه یا کارگر تبدیل می شود، این موضوعی است که بستگی مطلق به نوع تغذیه تخم بارور شده دارد.
چنانچه تخمی توسط زنبوران پرستار در تمام دوران قبل از تولد با غذایی مخصوص به نام ژل رویال (ژله سلطنتی یا ژله شاهانه) تغذیه شود، آن تخم به ملکه تبدیل میشود و پس از خروج و استقرار در کلنی به عنوان ملکه جدید، برای این که بتواند وظایف ملکه را انجام دهد، باید زنبوران کارگر آن را تا آخر عمر به طرز مخصوصی پرستاری و با ژله رویال تغذیه کنند.
اما تخم هایی که قرار است به کارگران کندو تبدیل شوند، فقط به مدت ۳ روز با غذای مخصوص (ژله رویال) تغذیه می شوند و پس از آن تا هنگام خروج از حجره نوزادی با عسل و گرده گل تغذیه می شوند. این تفاوت تغذیه ای موجب می شود که تخمدانهای کارگران رشد نکند و از لحاظ جنسی خنثی باشند و تمام عمر را به وظایف کارگری و پرستاری سپری کنند.
البته ناگفته نماند که کارگران خنثی نیستند و تحت شرایطی که کلنی بی ملکه شود، تخمدان دستهای از آنها تاحدی رشد می کند و هر یک تعدادی تخم می گذارند. اما چون زنبوران کارگر با زنبوران نر جفتگیری نمی کنند و کیسه اسپرم رشد نکرده آنها فاقد اسپرم است، تخم‌های آنها به صورت بارور نشده است که تماما به زنبوران نر تبدیل میشوند.
