آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام فارسی: رازک
نام علمی: .Humulus lupulus L
نام فرانسه: Vigne du Nord، H . grimpant، H. vulgaire، Houblon
نام انگلیسی: Bine، Hop – wine، Hop
نام آلمانی: Hopfen، Echter Hopfen
نام ایتالیایی: Orticacci، Luppolo
نام عربی: حشيشة الدينار، جنجل (Gungul)
رازک گیاهی علفی، چند ساله، ۲ پایه، بالا رونده و دارای اعضای پوشیده از تارهای خشن از تیره شاهدانه است. به حالت خود رو در جنگل ها و اماکن مستور از درختچه ها و انبوه بوته ها می روید.
از اختصاصاتش این است که به سهولت تحت تاثیر عوامل محیط قرار می گیرد و شکل متفاوت پیدا می کند مانند آن که در مناطق معتدله، ساقه گیاه دارای دسته های فراوان فیبر می شود و از این نظر در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد در حالی که در آب و هوای خشک و گرم، تارهای فیبری آن کاهش حاصل کرده به صورت غیر قابل استفاده در می آید ولی در عوض گیاه، دارای ماده رزینی فراوان می شود.
گیاه رازک ، دارای برگ های متقابل، دندانه دار و مرکب از ۳ تا ۵ لوب نامساوی است. پایه نر آن، گل های کوچکی به وضع مجتمع به صورت خوشه های مخصوص دارد. هر گل نر آن را پوششی مرکب از ۵ کاسبرگ آزاد فرا می گیرد و در داخل پوشش، ۵ پرچم به وضع منطبق بر کاسبرگ ها جای دارد. در پایه های ماده رازک، گل هایی به رنگ سفید مایل به حنایی، به حالت مجتمع به صورت مخروط های تقریبا کروی ظاهر می شود.
این مخروط ها از فلس های نازکی تشکیل یافته اند که در کناره هر یک، ۲ تا ۶ گل ماده همراه با براکته های کوچک جای دارد. میوه این گیاه، به صورت فندقه هایی است که در سطح آن ها و در قاعده براکته ها، تارهای ترشحی فراوان به وجود می آید. در این تارها، ماده ای به نام لوپولن (Lupulin)، جمع می شود.
بوی آن در صورت تازه بودن، معطر و مطبوع و مشابه بوی والرین و طعم آن تلخ و با احساس گرما همراه است. چون قسمت مورد استفاده این گیاه، مجموعه گل های ماده آن می باشد که به Cone de Houblon موسوم است و از گیاه پرورش یافته به دست می آید، ازاین جهت در زمین های زراعتی منحصرا پایه ماده گیاه را می کارند و حتی اگر پایه های نر در مزرعه به وجود آمده باشد آن ها را از بین می برند تا از آمیزش گل ممانعت به عمل آید زیرا گل های آمیزش نیافته از نظر کیفیت، بر گل های آمیزش یافته ترجیح داده می شود.
در بعضی نواحی نیز خلاف آن چه که ذکر شد، در مقابل هر ۱۰۰ پایه ماده، یک پایه نر پرورش می دهند زیرا به این نتیجه رسیده اند که عمل آمیزش، دوران رشد را سریع تر و مقدار محصول را زیادتر می کند. برای به دست آوردن لوپولن، مخروط های ماده گیاه را که دارای این ماده به صورت ذرات قهوه ای یا طلایی رنگ است، به شدت تکان می دهند تا این ماده از قاعده براکته ها و سطح میوه ها آزاد گردد و با آن که مخروط های ماده را بر روی غربال هایی با سوراخ ریز، مالش می دهند و لوپولن را که هر ذره اش به صورت غده های قارچی شکل به حالت آویخته است، به دست می آورند.
لوپولن که ماده موثر مخروط ماده رازک است، در آب حل نمی گردد ولی به تأنی آن را جذب می کند. در عوض الكل و اتر را سریعا جذب می نماید و خیس می خورد.
ترکیبات شیمیایی رازک
مخروط های ماده رازک دارای ۳ تا ۵ درصد تانن (اسید هوموتانیک ac. humutannique)، تری متیل امین، مواد پکتیکی، املاح پتاسیم و لویولن (lupulin) است. لوپولن دارای ۱ تا ۲.۵ درصد اسانس، ۵۵ درصد رزین، یک ماده تلخ با ترکیب شیمیایی نامعین به مقدار ۱۰ درصد، موم (به مقدار جزئی)، کولین، آسپاراژین و غیره است.
طبق بررسی جدید، مخروط ماده گیاه دارای اسانس به مقدار ۰.۳ تا یک درصد، لوپولون (lupulon)، هومولون (humulone)، گزانتوهومول (xanthohumol)، اسیدلاکتاریک (lactaric acid)، الكل سریلیک (cerylacohol)، اسید سروتیک (cerotic acid) و رزین های نرم و سخت است. تجدید نظر در ترکیب شیمیایی آن توسط Stevens صورت گرفته است.
لوپولون Lupulon (بتا – لوپوليک اسيد β – lupulic acid، β – bitter acid)، به فرمول C۲۶C۳۸O۴، به وزن ملکولی ۳۶۲.۴۵ و نوعی آنتی بیوتیک است که در اعضا رازک ساخته می شود. استخراج آن از سرشاخه گل دار یا میوه دار پایه های ماده رازک و رزین آن ها که به بازارهای دارویی عرضه می شود، توسط Bungener و بعدا محققین دیگر ولی تعیین فرمول گسترده آن توسط Wollmer در سال ۱۹۲۵ انجام گرفته است.
لوپولون، به صورت بلوری های منشوری شکل در متانول به دست می آید. در گرمای ۹۴ – ۹۲ درجه ذوب می گردد. ماده ای است با طعم تلخ و واکنش اسیدی بسیار ضعیف که در طی چند روز در مجاورت هوا، رنگ زرد، حالت آمرف و بوی مخصوص پیدا می کند. به مقدار بسیار کم در محلول های خنثی یا اسیدی ولی به مقادیر زیاد در متانول ، اتانول ، اتر دو پترول و هگزان حل می شود.
از نظر درمانی اثر میکروب کشی دارد. هومولون Humulon (آلفا – بیتر اسید α – bitter acid، آلفا – لوپولیک اسید α – lupulic acid)، به فرمول C۲۱H۳۰O۵ و به وزن ملکولی ۳۶۲.۴۵ است. نوعی آنتی بیوتیک است که در رازک یعنی .Humulus lupulus L ساخته می شود. استخراج آن از نمونه های رازک تجارتی که به بازارهای دارویی عرضه می شود، توسط Bungener و تعیین فرمول گسترده آن، بوسیله Riedl صورت گرفته است.
هومولون، به حالت متبلور در اتر به دست می آید و در گرمای ۶۵ تا ۶۵.۶ درجه ذوب می شود. طعم تلخ دارد ولی در مجاورت هوا، پایدارتر از لوپولون است. در حلال های معمولی مواد آلی نیز حل می شود.
اسانس مذکور که ماده اصلی لوپولن را تشکیل می دهد، برحسب آن که از مخروط های جوان و تازه یا از مخروط های مسن به دست آمده باشد، رنگ زرد تا زرد مایل به سبز یا مایل به قرمز دارد. بوی آن معطر است و بر اثر کهنه شدن، تیره رنگ می گردد و حالت چسبنده پیدا می کند. واکنش آن خنثی و دارای ۸۰ تا ۹۰ درصد هومولن humulene (درکتب علمی جدید، ۶۵ تا ۷۰ درصد) وترین ها است.
این اسانس بر اثر نگه داری، در طول زمان فاسد شده دارای اسید والرینیک می گردد که خود از تغيير شكل اتر والرینیک نتیجه می شود. بر اثر این گونه تجزیه هاست که اسانس مذكور در طول زمان بوی ناپسند پیدا می کند. گاز کروماتوگرافی و تعیین مواد تشکیل دهنده این اسانس توسط Buttery (در سال ۱۹۶۳) انجام گرفته است. این اسانس که به Hop’s oil موسوم است، در غالب روغن ها حل می شود ولی در روغن های معدنی، رنگ کدر ایجاد می کند.
وزن مخصوص آن بین ۰.۸۵۵ و ۰.۸۸۰ است. باید در ظروف شیشه ای یا آلومینیومی، دور از نور و در جای خنک نگه داری شود. از آن، جهت معطر ساختن بعضی از مواد غذایی استفاده می شود.
خواص درمانی رازک
مخروط ماده رازک ، اثر مقوی معده، آرام کننده (اثر اسانس) و ضد تشنج دارد به علاوه، مدر، معرق، تصفیه کننده خون، ضد کرم، تب بر، خواب آور و برطرف کننده التهاب است.خواص درمانی رازک از زمان های گذشته مورد شناسایی اطبای قدیم بوده است مانند آن که Cazin آن را دارویی اشتها آور و محرک دستگاه هضم و تقویت کننده عمل کلیه دستگاه های بدن می دانسته است.
مصرف رازک مشروط بر آن که به مدت طولانی به کار نرود و به علاوه بی رویه صورت نگیرد، فعالیت دستگاه گردش خون و ترشح ادرار را زیاد می کند و موجب می گردد که در مواقع ضعف مفرط، كليه عوارض از بین برود و بیمار احساس سلامتی کامل نماید.
با توجه به این اختصاصات است که از گیاه رازک می توان در موارد ضعف مفرط، ضعف عمل دستگاه هضم، لنفاتیسم، کم خونی، کم خونی دختران جوان، نرمی استخوان، آب آوردن انساج، اسهال، اسکوربوت، حالت زردی مشروط بر آن که با تحریک مجاری صفراوی همراه نباشد، نقرس، ترشح مخاط، بیماری های جلدی مزمن مخصوصا سودا، وجود کزم و غیره استفاده کرد.
اطبای قدیم کشور انگلستان جوشانده رازک را به عنوان خواب آور به مبتلایان به بیماری های رماتیسمی، ریوی و غیره در طی دوران بیماری می دادند و برای این منظور نیز عصاره گیاه را تجویز می کردند و حتی چنین عقیده داشتند که اگر مقداری از مخروط ماده گیاه در زیر سر بیمار جای داده شود، ایجاد خواب می کند. عده ای نیز برای آن اثر خواب آور ملایم قائل بودند و چنین عقیده داشتند که با مصرف آن یک حالت سستی و چرت زدن پیش می آید و یا آن که خواب بیمار سنگین تر و مداوم تر می شود.
رازک ، اثر تسکین دهنده تحریکات شهوانی دارد و این اثر ضمن یک رشته آزمایش های دقیق توسط W. Ripperger در سال ۱۹۲۷ به اثبات رسید. در این مورد با آن که عقاید مختلفی توسط اطبا ابراز شده که خود قضاوت را مشکل ساخته، اما توجه به این نکته که مخروط ماده رازک اگر در حدود ۹ ماه نگه داری شود اثر درمانی آن کاسته می شود، تا حدی این امر را روشن می کند زیرا در هرحال بنا به تجربیات Dr. H. Leclerc، اثر مسكن لوپولن را بر روی دستگاه تناسلی، نمی توان نادیده گرفت.
در طب عوام برای مخروط های ماده رازک ، اثر رفع سر دردهای یک طرفه (میگرن)، قاعدگی های دردناک، فلج مثانه و عدم تعادل عصبی قائل هستند. L. Kroeber از مخلوط رازک و سنبل الطیب، نتایج مفید در تعدیل رفلکس ها به دست آورده آن را دارویی ضد تشنج، خواب آور و رفع کننده اختلالات جنسی منشا عصبی ذکر کرده است به علاوه آن را در بی خوابی ها و ناراحتی های قلبی ناشی از اختلالات عصبی و اختلالات هضمی که از به هم خوردن تعادل عمل اعصاب نتیجه شده باشد، موثر می دانسته است.
در استعمال خارج، برای آن اثر آرام کننده درد مفاصل، تومورهای سرد و اولسرهای غانقرایایی قائلند و از این نظر برگ و سرشاخه های جوان گیاه را پس از آن که در آب جوشانیدند، . بر روی محل دردناک قرار می دهند. پماد حاصل از لوپولن در بواسیر و حتی برخی سرطان ها اثر تسکین دهنده درد دارد.
صور دارویی رازک
مخروط های ماده رازک که دارای لوپولن می باشد اصولا اثر درمانی دارد و بقیه اندام های گیاه فاقد اثر درمانی و یا دارای آن ولی با تاثیر کم تر است. تیزان ۱۰ تا ۱۵ در هزار مخروط ماده گیاه که به طریقه خیساندن به دست آمده باشد، به مقدار یک فنجان قبل از هر غذا دم کرده ۱۵ تا ۲۰ در هزار به عنوان مقوی و به مقدار یک فنجان قبل از هر غذا (۱۵ تا ۴۵ در هزار به عنوان مسکن) به کار می رود.
از برگ و ریشه گیاه نیز به صورت جوشانده ۲۰ در هزار به عنوان تصفیه کننده خون و مدر به مقدار ۳ فنجان در روز در فاصله غذاها می توان استفاده کرد. گرد لوپولن به مقدار ۰.۵۰ تا یک گرم به عنوان آرام کننده و به مقدار ۱ تا ۲ گرم به عنوان خواب آور، مخلوط در عسل و یا به صورت حب و غیره به کار می رود. تنطور الكلى مخروط های ماده رازک که به نسبت یک قسمت رازک و ۲ قسمت الكل به دست می آید، به مقدار ۱ تا ۶ گرم در روز مخلوط در نوشابه های عادی، به عنوان مقوی و خواب آور مصرف می شود.
از لوپولن به عنوان یک ماده تلخ و معطر نیز استفاده به عمل می آید ولی همواره باید توجه داشت که مصرف مقادیر زیاد و بی رویه لوپولن، ایجاد ناراحتی هایی مانند تهوع و سرگیجه می کند.
نحوه کشت و تکثیر رازک
پرورش رازک، در آب و هوای معتدل که خشکی، گرما، سرما و رطوبت محیط زندگی به حد اعتدال باشد صورت می گیرد. بادهای شدید، سرمای زیاد، باران و مه مداوم برای رشد گیاه زیان آور است. نواحی مجاور جریان های بزرگ آب، دریاچه ها و غیره که احتمالا در سال دارای مه غلیظ می گردند و تغییر درجه حرارت پیدا می کنند، برای زراعت آن مناسبت ندارند. پرورش رازک در نواحی که به علت عبور وسایل نقلیه یا وزش باد، خاک در فضای آن پراکنده می شود، مناسب نیست زیرا علاوه بر معایب فراوانی که دارد، عطر مخروط های ماده را کاهش می دهند.
زمین زراعتی نباید رستی، غیر قابل نفوذ و مرطوب باشد. اراضی قابل نفوذ و خاک برگ دار، رشد گیاه را کامل می کند و مخصوصا در مخروط های ماده گیاه، اثر مفید ظاهر می نماید مانند آن که مخروط های ماده به تعداد زیاد تر ایجاد می گردند، به علاوه عموما دارای لوپولن زرد با بوی مشخص و محسوس می شوند. جنس زمین، به پایه آب و هوای محیط زندگی، در رشد گیاه موثر نیست. اما زمین زراعتی نباید زیاد اسیدی و یا آهکی باشد یعنی در واقع باید جنس زمین زراعتی، سیلیسی – رستی و آهک دار باشد تا برای پرورش گیاه موثر واقع گردد.
به زمین زراعتی باید کود حیوانی به مقدار کافی افزوده شود. این عمل به روش های مختلف صورت می گیرد مانند آن که بعضی ها پس از آن که زمین را به عمق ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر برگردان نمودند، کود حیوانی را در تمام مزرعه به طور یکنواخت پراکنده می کنند، ولی برخی دیگر، منحصرا کود را به پایه گیاه، در داخل حفره هایی که قبلا ایجاد نموده اند، وارد می سازند.
علاوه بر کود حیوانی باید به مقدار کافی کود های شیمیایی نیز به زمین زراعتی اضافه کرد. برای این کار بهترین کود، سوپر فسفات، سولفات پتاسیم، و نیترات سدیم است. کود اخیر معمولا به دفعات، مخصوصا همگام آغاز رشد و نمو ساقه، به زمین زراعتی داده می شود. تجربه نشان داده است که اگر رازک در زمین های نسبتا رستی، مرطوب و سرد که کود کافی هم نداشته باشد پرورش یابد.
ریشه گیاه در طی دوران نمو، فساد و پوسیدگی حاصل می کند و یا آن که آماده خراب شدن می شود و اگر به فرض این حالت برای ریشه گیاه پیش نیاید، مخروط های ماده به مقدار کم به وجود می آید و به علاوه، لوپولن درشت آن ها به جای دارا بودن رنگ زرد زعفرانی، دارای رنگ مایل به قرمز و عطر و بوی کم می شود.
در اینجا چون بحث ریشه رازک به میان آمد بهتتر است تذکر داده شود که چون ریشه گیاه اغلب به حالت افقی، مسافت نسبتا درازی را در داخل خاک طی می کند و در نتیجه ممکن است وارد مزارع مجاور شود، از این جهت نباید آن را در حاشیه مزرعه کاشت، بلکه نخستین ردیف پایه های گیاه را باید کمی از حاشیه مزرعه فاصله داد.
تکثیر رازک به تفاوت از طریق قلمه های جدا شده از سوش و یا کاشتن دانه های رسیده گیاه انجام می گیرد. استفاده از این روش، بیشتر از آن جهت است که بتوانند واریته های مرغوب و جدید در کشاورزی به دست آورند. تکثیر از طریق کاشتن قلمه ها بدین صورت است که آن ها را در اسفند تا فروردین در زمین اصلی یا نهالستان می کارند و سپس به حال خود می گذارند تا دارای ریشه گردند. با کاشتن ریزوم ریشه دار گیاه نیز می توان اقدام به تکثیر آن نمود.
رازک از گیاهانی است که پرورش آن به طوری که ذکر شد، کود کافی و مناسب لازم دارد. کامل ترین کود برای زراعت آن، کودی است که برای ازت، اسید فسفریک و پتاس باشد. مزارع رازک با دارا بودن کودهای شیمیایی مذکور و کود حیوانی مناسب، نتیجه بسیار خوب خواهند داد. تاثیر کودهای مذکور در پرورش گیاه به پایه ای است که اگر یکی از آن ها حذف شود، کیفیت محصول به دست آمده، خوب نخواهد بود. به نظر می رسد اسید فسفریک و پتاس، تاثیر فراوان در به دست آوردن مخروط های ماده خوب، داشته باشند.
انتقال پایه های ریشه دار مذکور که شرح داده شد به زمین زراعتی معمولا در پاییز بر روی خطوطی به فواصل ۳ متر از یک دیگر صورت می گیرد. برای این کار پایه های گیاه را به فواصل ۱.۲۰ تا ۲.۵ متر، درون حفره هایی به ابعاد ۰.۲۵ تا ۰.۵ متر، به تعداد یک یا دو پایه در هر حفره می کارند. و پس از وارد کردن کود کافی در داخل حفره ها، روی آن ها را از یک قشر خاک قربال شده می پوشانند.
معمولا در سال اول، پس از خارج کردن گیاهان هرزه از زمین زراعتی، گیاهانی نظیر کلم، سیب زمینی و غیره در فواصل پایه ها، به منظور استفاده از زمین آماده و شخم زده و ایجاد گردیده، می کارند. در مجاورت هر پایه جوان رازک نیز تکیه گاه هایی فراهم می آورند و پس از آن که گیاه رشد نسبتا کافی حاصل کرد، شاخه های آن را به تکیه گاه های مذکور مربوط می سازند، در غیر این صورت ساقه های ایجاد شده، وضع گسترده در سطح زمین پیدا می کنند. و با مخروط شدن و پیچیدن ساقه پایه های مجاور به دور یک دیگر، مشکلاتی در زراعت آن به وجود می آید.
بعد از پایانزمستان نیز باید مراقبت های لازم به عمل آورد و به طور مداوم به انجام عملیات اصلاحی در زمین پرداخت، ضمنا ساقه های خشک شده و جوانه های غیر مفید را از گیاه دور ساخت و اگر پایه ای از تکیه گاه خود جدا شده باشد، با دقت آن را به تکیه گاه به نحوی مربوط ساخت که در اثر وزش باد و غیره از آن جدا نگردد.
چون منظور از پرورش رازک منحصرا به دست آوردن مخروط های ماده آن، جهت استفاده درمانی و غیره است. از این جهت پایه های نر گیاه را از مزرعه خارج می سازند تا از آمیزش گل های ماده جلوگیری به عمل آید زیرا در بازارهای دارویی و در صنایع غذایی مخروط های ماده آمیزش نیافته بیشتر مورد تقاضا می باشد.
برخی از مصرف کنندگان نیز عقیده دارند که وجود پایه های نر به تعداد کم، در هر مزرعه ضروری است زیرا مدت رسیدن مخروط ها را کوتاه تر نموده مقدار محصول را افزایش می دهد. از این لحاظ عده ای بر این عقیده اند که در مقابل هر صد پایه ماده، وجود یک پایه نر به دلایلی که در فوق ذکر شد، ضروری می باشد.
برداشت محصول رازک
مخروط های ماده رازک را در مرداد تا شهریور ماه به تناسب واریته مورد کشت، از این که زود رس یا دیر رس باشد و همچنین محل رویش می چینند. اگر مخروط های ماده زود تر از زمان تعین شده چیده شوند، دارای بوی علفی گردیده، مواد معطر آن ها قابل توجه نخواهد بود و اگر دیر تر چیده شوند، به سهولت خرد گردیده به جای رنگ زرد مایل به سبز، دارای رنگ قهوه ای مایل به قرمز خواهند شد، به علاوه لوپولن کم می شود.
مخروط ها در موقع رسیدن بر حسب واریته گیاه، رنگ مایل به زرد یا مایل به قرمز و یا سبز طلایی پیدا می کنند. به علاوه غباری به رنگ زرد طلایی در ته فلس های مخروط ظاهر می شود. بوی معطری نیز از آن ها استشمام می گردد که مربوط به اسانس موجود در لوپولن آن هاست.
معمولا جمع آوری مخروط های ماده از پایه های گیاه، از ساعت ۸ تا ۹ صبح آغاز می گردد و زودتر از آن نباید اقدام به این کار شود، زیرا در این موقع به علت وجود بخار آب مختصر در هوا، ممکن است سطح مخروط ها پوشیده از ذرات آب باشد. معمولا در موقع جمع آوری محصول، اگر یک یا دو روز چیدن آن ها به عللی جلو بیفتد بهتر از آن است که، انجام این کار به یک روز بارانی و یا مه آلود موکول شود.
اگر زراعت رازک در یک سطح وسیع صورت گرفته باشد، بهتر است در فواصل هر ۴ تا ۵ روز، اقدام به چیدن مخروط های رسیده نمود ولی انجام این کار در مزارع وسیع، غیر میسر می باشد (زیرا جمع آوری مخروط های رسیده از یک وسعت پهناور، امری تقریبا مشکل است).همیشه ترجیح داده می شود که همراه دو واریته از آن، یکی زود رس و دیگری دیر رس، زراعت گردد.
هنگام برداشت محصول، ساقه های گیاه را از ۳۰ تا ۴۰ سانتی متری سطح زمین قطع می کنند بعدا مخروط ها را به دقت با قیچی از ساقه جدا می سازند به نحوی که دمگل آن ها به اندازه ۱.۵ سانتی متر، به مخروط چسبیده باقی بماند. هرگز نباید مخروط های رسیده را با دست چید زیرا به برکته های آن صدمه وارد می آید. محصول به دست آمده موقعی مورد توجه خریداران قرار می گیرد که عاری از ناخالصی های مختلف مانند مخروط های رشد نیافته و یا خرده های برگ گیاه و غیره باشد.
مخروط های چیده شده را پس از جدا کردن از ساقه، باید بر حسب درشتی آن ها، از غربال های مخصوص گذراند و جور نمود تا در بسته بندی هایی که از آن ها به عمل می آید، همیشه مخروط های یکسان به خریدار عرضه گردد. چون مخروط های جمع آوری شده دارای مقدار زیادی آب می باشند، از این جهت اگر به سرعت خشک نگردند فاسد خواهند شد. به ندرت در بعضی نواحی نیز اقدام به خشک کردن ساقه های دارای مخروط می نمایند، سپس مخروط های خشک شده را از ساقه جدا می کنند.
مخروط ها را در سایه، روی کف انبار و یا روی چهار چوب های دارای پوشش پارچه ای که به صورت منطبق به هم، به فواصل ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر، بر روی یک دیگر جای دارند، میگسترانند و حتی المقدور کمتر آن ها را زیر و رو می کنند تا لوپولن آن ها کم تر جدا گردد. بدین نحو که در روز های اول، هر روز ۲ بار و بعدا هر روز یک بار و سرانجام تدریجا هر ۲ تا ۴ روز یک بار، تا خشک شدن کامل مخروط ها، این عمل را انجام می دهند.
خشک شدن مخروط ها عمومادر طی ۶ هفته تا ۲ ماه انجام می گیرد. در موقع خشک کردن مخروط ها باید جریان هوا به طور کامل در انبار برقرار باشد، مشروط بر آن که هوا دارای رطوبت نباشد زیرا در این صورت موجبات خراب شدن آن ها فراهم خواهد گردید، یعنی رنگ آن ها قهوه ای و بوی آن ها ضعیف خواهد شد.
طریقه دیگر آن است که مخروط ها را تحت اثر گرما، خشک نمایند. برای این کار صفحه فلزی سوراخ دار در بالای کوره مولد گرما قرار می دهند، سپس مخروط های ماده را بر روی سبد های متعدد به صورت قشری می گسترانند و آن ها را در بالای صفحه فلزی مذکور می آویزند تا تحت اثر گرمای غیر مستقیم خشک گردند.
در بعصی نواحی دستگاه های مخصوص به نام سشوار (Sechoir) برای این عمل به کار می برند که در داخل آن ها هوای نسبتا گرم جریان دارد. با عبور هوای گرم، از قشر نازک مخروط های گسترده، به سهولت عمل خشک شدن در آن ها تسریع می گردد.
درجه گرمای هوای درون این دستگاه ها، در آغاز، ۲۵ است ولی بعدا موقعی که مخروط ها شروع به خارج کردن ترشحاتی (مشابه عرق کردن) نمودند، درجه گرما را تدریجا بالا می برند ولی هیچ وقت آن را از ۳۵ تا ۳۸ درجه زیادتر نمی کنند. در بدنه دستگاه های مذکور دریچه هایی تعبیه شده است که با باز کردن آن ها، میتوان هوای سرد وارد دستگاه کرد و با این ترتیب، درجه گرمای دستگاه را تنظیم نمود.
معمولا مخروط های رازک را، بخار گوگرد می دهند، بدین نحو که یک کیلو گرم گوگرد را برای ۶۰۰ کیلو گرم مخروط خشک نشده به کار می برند ( بعد از خشک کردن مخروط ها نیز می توان این عمل را انجام داد). در بعضی نواحی مقدار گوگرد بیشتری برای عمل مذکور به کار می برند.
نگه داری مخروط های خشک شده، کاری است بسیار دقیق زیرا اگر کم ترین عدم دقت بهب عمل آید، مخروط ها فاسد و غیر قابل استفاده خواهند گردید مانند آن که رطوبت هوا به سهولت توسط آن ها جذب می شود و یا بر اثر تبخیر شدن مقداری از اسانس، حالت طبیعی آن ها از دست می رود. مواد مفید مخروط ها نیز بر اثر عدم دقت در نگه داری، ممکن است اکسیده شود و تند گردد. ضمنا ممکن است رنگ زرد درخشنده لوپولن ها، بلوطی شود و تغییرات دیگر حاصل کند.خلاصه آن که، شرایط نامساعد، تا حد ۸۰ درصد، ارزش مخروط ها را از بین می برد.
برای نگه داری مخروط های ماده رازک ، باید محصول مرغوب به دست آمده را در داخل کیسه ها و یا درون جعبه ها و بشکه های مخصوص جای داد و هر چند وقت یک بار آن ها را بازرسی نمود و عوامل نامساعد را در صورت بر قرار شدن، از بین برد، بهتر است که مخروط ها به مدت زیاد نگه داری نشوند و حتی المقدور زود تر به فروش برسند.
محل رویش رازک
نواحی شمال ایران، بین گرگان و سواحل دریای خزر، گرگان: بندرگز، زرین گل. مارندران: بين چالوس و تنکابن. گیلان: بین رشت و لاهیجان، رشت و آستارا.
