تامین رطوبت عسل

 رطوبت عسل

رطوبت عسل حدود ۱۷/۵ تا ۱۸/۵ درصد می باشد. رطوبت عسل یکی از عوامل مهم تعیین کننده کیفیت آن است. زنبور عسل در جریان تبدیل شهد به عسل میزان رطوبت آن را از حدود ۶۰ درصد تقلیل داده و به حدود ۲۰ درصد یا کمتر کاهش میدهد. برای این منظور عملیات فیزیکی زیادی را روی قطرات شهد انجام داده و ضمنا هوای گرم را به وسیله ی بال زدنهای زیاد در روی سطح شانهای عسل به جریان انداخته و موجب کاهش رطوبت آن میشود.

با توجه به خاصیت جذب رطوبت از هوا توسط عسل، پس از برداشت محصول ممکن است میزان رطوبت عسل بیش از حد مجاز باشد و لذا باید در حد امکان نسبت به تقلیل رطوبت عسل اقدام کرد. به این منظور می توان از روشی که خود زنبوران عسل برای کاهش رطوبت استفاده می کنند اقدام کرد.

به عبارت دیگر طبقات حاوی شانهای عسل را در اتاق گرمخانه روی یکدیگر قرار داده و هوای گرم خشک که درجه ی حرارت آن بیش از ۳۵ تا ۳۸ درجه ی سانتیگراد نباشد را از یک طرف وارد و از طرف دیگر خارج می کنیم به طوری که تمامی شانهای عسل در جریان این هوای گرم و خشک قرار گیرند. در نتیجه مقداری از رطوبت عسل از طریق در پوشهای شان به هوای در حال جریان منتقل شده و رطوبت عسل کاهش می یابد.

میزان کاهش رطوبت عسل بسته به میزان خشکی هوا و حجم هوای به جریان افتاده شده در گرمخانه دارد. در یک آزمایش، مقدار رطوبتی که از شانهای کاملا سرپوشیده عسل با استفاده از هوای گرم ۳۸ درجه سانتیگراد و سرعت ۲۵۰ متر در دقیقه در مدت ۱۲ ساعت کاهش یافت حدود ۰/۷ درصد و برای شانهای عسل روباز حدود ۳/۱ درصد گزارش شده است. میزان رطوبت هوا در این آزمایش ۳۳ درصد بوده است.

با استفاده از روش جریان هوای گرم و خشک امکان تقلیل رطوبت عسل از حدود ۲۰ درصد تا حدود ۱۸/۵ درصد وجود دارد. اتاقهای گرمخانه جنب اتاق استخراج عسل و یا در کارخانه های استخراج و بسته بندی عسل بسیار معمول می باشد.

درجه حرارت اتاق گرمخانه باید به وسیله ی ترموستات کنترل شده و هرگز نباید از ۳۸ درجه سانتیگراد تجاوز کند. ضمنا جریان هوای گرم باید به طور یکنواخت در تمام قسمت های اتاق گرمخانه عبور داده شود. سیستم جریان هوای گرم و خشک برای واحدهای بزرگ تجارتی بر مبنای سیستم موتورخانه های حرارتی و واحدهای جذب رطوبت از هوا انجام می شود. ولی برای واحدهای کوچک می توان از دستگاه های کوچک حرارتی مثل بخاری های برقی، گازی، نفتی و غیره استفاده کرده و به وسیله پنکه آن را در محوطه اتاق به جریان انداخت.

موضوع کاهش رطوبت عسل قبل از استخراج عسل از شان به بعضی از مناطق خصوصأ در شهرهای شمالی ایران که رطوبت هوا معمولا بالاست از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در مناطق دیگری که رطوبت هوا پایین است موضوع برعکس می باشد و باید به شانهای عسل رطوبت اضافه کرد تا استخراج عسل از شان با سهولت بیشتری انجام شود و ضمنا راندمان تولید نیز کاهش نیابد.

به این منظور معمولا در اتاق های مخصوص یا در گرمخانه میزان رطوبت هوا را با پاشیدن آب روی زمین و با به جریان انداختن هوا بالا می برند. در نتیجه عسل مقداری از رطوبت هوا را جذب می کند. میزان افزایش رطوبت عسل بستگی به رطوبت هوا و حجم هوای به جریان افتاده و مدت زمان جریان هوا روی شانهای عسل دارد.

تامین رطوبت مناسب در عسل بعد از استخراج از شان نیز امکان پذیر است. خصوصا عسل هایی که رطوبت آنها بیش از حد مجاز است باید رطوبت اضافی آنها را خارج کرد تا از تخمیر آنها جلوگیری شود. برای این کار در اتاق های مخصوص که رطوبت هوای آن پایین است عسل مایع را در تانکهای بزرگ و مسطح ریخته و جریان هوای خشک را از روی آنها عبور میدهند.

معمولا عسل رقیق تر که روی سطح تانکها مستقر شده اند مقداری از رطوبت خود را به هوای خشک منتقل می کند و به تدریج به عمق تانک رفته و عسل رقیق تر زیرین به جای آن به سطح تانک می آید و به این ترتیب رطوبت آن کاهش می یابد.

درجه حرارت مناسب هوای خشک که به این منظور به کار برده می شود بین ۳۲ تا ۳۵ درجه ی سانتیگراد می باشد و مقدار تقریبی کاهش رطوبت عسل در لایه خارجی تانک عسل در مدت ۳۰ ساعت حدود ۱/۲ درصد خواهد بود.