تغذیه کودکان با عسل

عسل این ماده ارزشمند به عنوان غذا و دارویی ارزشمند برای کودکان و شناخته شده است. در این مقاله درباره تغذیه کودکان با عسل صحبت میکنیم.

آزمایش های پزشکی که توسط تعدادی از پژوهشگران انجام گرفت، عسل را به عنوان یک ماده غذایی اثرگذار در رشد کودکان معرفی نموده است. همچنین پژوهشگران متوجه شدند که عسل دارای نقشی خونساز می باشد و باعث افزایش گلبول های قرمز در خون کودکان می شود. در حال حاضر، بسیاری از کشورهای دنیا عسل را در رژیم های خاص تغذیه کودکان که از بیماریهای سوء هاضمه، اختلالات دستگاه گوارشی و کم خونی رنج می برند، گنجانده اند.

آنچه مسلم است مصرف عسل طبیعی در رژیم غذایی کودکان و بزرگسالان بسیار مفید بوده و در کودکان بسیار موثر است . ولی مصرف عسل های غیرطبیعی به خصوص برای کودکان می تواند عوارضی داشته باشد زیرا عسل های تقلبی بعضی مواقع دارای مواد نگهدارنده و رنگی می باشند.

ممکن است از نشاسته، عصاره میوه ها، شربت شکر و… تهیه شده و حرارت زیادی ببینند که فاقد ارزش غذایی لازم باشند بنابراین به خصوص برای تغذیه کودکان توصیه نمی شوند.

استفاده از عسل طبیعی به جای قند و شکر در شیشه شیر کودکان نه تنها به دندان های آنها آسیبی نمی رساند بلکه برای رشد جسمی کودکان بسیار مفید است.

عملکرد تغذیه کودکان با عسل در پیشگیری از بیماری

گولومب (از مرکز طبی دنبیرو و پتروفسک) به اثبات رساند است که اضافه نمودن عسل به رژیم های کودکان بیمار علاوه بر افزایش وزن آن‌ها، در بهبودی بیماریشان نقش موثری دارد.

از سوی دیگر، مقاله لابرد (Laborde) نیز به تاثیر زیاد عسل بر وزن کودکان می پردازد. چون عسل خاصیت ضد میکروبی دارد، بنابراین، از مبتلا شدن کودکان سنین پایین به بیماری‌های عفونی انگلی معده جلوگیری میکند.

ایوریش متوجه شد هنگامی که کودکان مبتلا به اسهال خونی را با روش درمانی «دی سولفون» درمان کرد، پنج روز بعد از درمان، علایم بیماری از بین رفت. اما هنگامی که همین بیماری را با روش های عسل درمانی اجرا می کرد، ۲۴ ساعت بعد از آغاز درمان، علایم اسهال خونی در مدفوع آنها به کلی از بین رفت.

با وجود فواید فراوان آن برای مادر و کودک شیر خوارش، در حال حاضر شیر مادر را تنها منبع تغذیه کودک نمی دانند. از این رو، پزشکان جهان، عسل را به عنوان ماده شیرین کننده غذایی مهم که باید در شیر محلی و در غذاهای کودکان مانند فرنی یا آرد گندم نیم کوب باشد مطرح کرده اند.

زیرا مقدار مناسب قندی که در عسل است، انرژی خوبی را برای کودک تامین می کند و همچنین در مرحله حساس رشد کودک تاثیرگذار است که نشان دهنده اثربخشی تغذیه کودکان با عسل می باشد.

چون عسل از مواد معدنی حیاتی و ریزمغذی‌ها سرشار است، از این رو، آزمایش‌های ماگنی (Magni) ثابت کرده است که عسل، محرک (Stimulant) رشد کودک را در خود دارد. عسل به دلیل ویتامین هایی که دارد، در حفاظت و مصونیت بچه ها از بیماری راشیتیسم (نرمی استخوان) و با داشتن فاکتورهای رشد، موثر است.

از سوی دیگر، کومبی تاکید می کند: افزودن عسل به شیر جوشیده، خواصی را که شیر بر اثر جوشاندن از دست داده، بر می گرداند. او متوجه شد که می توان از عسل به عنوان داروی ملین بچه ها نیز استفاده کرد.

بچه هایی که عسل، ماده غذایی اساسی در تغذیه آنها می باشد، دستگاه گوارشی سالم دارند و هیچ گونه گازی در شکم آنها جمع نمی شود. علت آن به اسیدهای عالی و روغن های فراری که در عسل است، بر می گردد. که این خود به علت تنظيم حركات روده ها و عدم بی قراری کودکان است.

 در مرکز بهداشت و نگهداری کودکان دانشکده پاریس، دکتر الیسون و دکتر ناریونون آزمایش هایی را پیش از زایمان انجام دادند. در این آزمایش ها مقدار به غذای کودکانی که زود و قبل از موعد زایمان شده بودند کمی عسل افزودند. اما به تدریج این مقدار اضافه شد تا به ازای هر کیلو از وزن کودک به ۱۰گرم در روز رسید.

آنها متوجه شدند که اشتیاق و مکیدن کودکان از شیری که با عسل مخلوط شده نسبت به آن شیری که با قند معمولی مخلوط می باشد، بیشتر است. این آزمایش ها، خاصیت های ملین بودن عسل را نشان داده است.

آزمایشاتی نیز ثابت کرده است هنگامی که چای به مقدار (۵٪) عسل به کودکانی که از سوء هاضمه رنج می برند، داده شود درمان مفیدی برای اختلالات گوارشی خواهد بود.

این دو دانشمند به اثبات رساندند که اگر روزانه یک قاشق چای خوری عسل به کودکان بالای سه ماه داده شود، در مرحله گرفتن آنها از شیر مادر بسیار موثر است.

لوتینگر ( P . Lutinger ) معتقد است که عسل بر خلاف قند معمولی برای کودکان بسیار مفید است. زیرا به اعتقاد او – قند معمولی برای کودکان آسیب ها و زیان های زیادی در پی دارد. او برای اسهال تابستانی کودکان نسخه ای به این شرح تجویز نموده است:

یک قاشق چای خوری عسل با (۲۰۰ گرم) ماء الشعیر که جوشیده شده باشد بسیار موثر است. او معتقد است که عسل با رایحه های مطبوع برای خواب بچه های با مزاج های عصبی مفید است. از سوی دیگر، گارفیس معتقد است که (۲۰گرم عسل همراه با شام) برای درمان آن دسته از کودکان شب ادراری که در شب ادرار می کنند، مفید است.

اما فیلیپس اصرار دارد که عسل را به پستانک‌ها (Beberons) به جای قند معمولی آغشته و اضافه کنند. او در خصوص تغذیه کودکان با عسل توصیه نموده است که: مقدار عسل در دو ماه اول زندگی نوزاد یک قاشق چای خوری باشد. سپس مقدار آن در (۳-۴) ماهگی نوزاد ۲ قاشق و سپس در ماه های بعد ۳ قاشق چای خوری می شود. زیرا احتمال می رود . به اعتقاد او – برای برخی نوزادان در نتیجه مصرف قند معمولی سوءهاضمه پیدا شود. اما قندهای موجود در عسل چنین پیامدی را نخواهد داشت. او معتقد است که: ادامه این برنامه به پیدایش و رشد دندان های کودکان کمک می کند و آنها را در برابر عوارض و ناراحتیهای دندان مصونیت میدهد.

از سوی دیگر، میخائیلیس از عسل به عنوان درمانی برای درمان بیماری‌های دهان و روده کودکان استفاده می‌کند. زیرا مصرف قند معمولی برای کودکان زیان هایی را در پی خواهد داشت. به دنبال آن، زایس به شدت تاکید می کند که عسل تاثیر مثبتی در رشد کودکان دارد. زیرا به اعتقاد او وارد نمودن عسل در رژیم های غذایی مخصوص بچه ها در تقویت بنیه بچه های ضعیف و کم رشد موثر است.

اساتیدی مانند هانی جی و موزا Haffeige و Moza در بخش اطفال دانشکده ناتال (۱۹۸۵م) در رابطه با تغذیه کودکان با عسل آزمایش هایی بر روی نوزادان انجام داده اند. در این آزمایش ها به شیرخواران و نوزادانی که به التهاب‌های گوارشی (معده و روده) یعنی به باکتری‌های سالمونلا و شی جی لا مبتلا بودند محلول های عسلی دادند.

نتایج نشان داده است که عسل، زمان اسهال غیر باکتریایی نزد شیرخواران و کودکان را می کاهد. همچنین عسل می تواند جایگزین خوبی برای قند انگور در درمان مواردی از یبوست باشد. به ویژه در تغذیه کودکان (دو قاشق چای خوری با ۲۰۰ – ۲۵۰cc شیر) این اندازه در موارد یبوست به مقدار نصف قاشق چای خوری اضافه می شود و در موارد اسهال، نصف قاشق چای خوری کم می شود.

دو دانشمند ویجینگ و جولیا Vignec & Julia در رابطه با تغذیه کودکان با عسل آزمایش هایی روی ۳۸۷ کودک انجام دادند. آنها بچه ها را به سه گروه تقسیم کردند. هر سه گروه یک برنامه غذایی داشتند. گروه اول از قند معمولی استفاده می کردند، گروه دوم از دکسترین قند جو استفاده نموده و گروه سوم عسل را مصرف می کردند.

نتایج آزمایش آنها در رابطه با تغذیه کودکان با عسل به این شرح بود: گروه سوم که عسل مصرف می کردند وزنشان بیشتر شد، رشد خوبی داشتند و درصد خون سازیشان بالاتر بود. از این رو، ایوریش تاکید میکند که: اگر یک قاشق چای خوری عسل به غذای کودک اضافه شود، فایده ای که او به دست می آورد بیش از فایده ای است که ۲۵ گرم قند معمولی به او می دهد. قند معمولی، آب زغالی است که از کالری زیاد برخوردار است، اما عسل، ترکیبی حیاتی است که سرشار از آنزیم ها، ویتامین ها و هورمون ها به ویژه اسید کولیک که در خون سازی نقش بسزایی دارد، می باشد.

همچنین عسل دارای پیریدوکسین (Vit. B6) که در متابولیسم پروتئین ها موثر بوده و از اختلالاتی که در نتیجه کمبود این پروتئین ها در بچه ها به وجود می آید، جلوگیری می کند.

علاوه بر آن، عسل در ساختن کلسیم و منیزیم در رشد بچه ها تاثیر خوب و مشهودی دارد، بسیار مفید و موثر است، به ویژه اگر آن را همراه با رژیم غذایی مخصوص کودکان مبتلا به نرمی استخوانها (راشیتیسم) بگنجانند.

بنابراین، فواید زیاد تغذیه کودکان با عسل را در رشد کودکان و در مراحل مختلف زندگی آنها و در رشد طبیعی و پیشگیری از بیماریها و در مراحل مختلف رشد، خواه در عرصه رشد طبیعی و خواه به منظور مصونیت و پیشگیری از بیماریهای گوناگون کودکان ملاحظه می نماییم.

علاوه بر آن، هنگامی که عسل برای تغذیه شیرخواران اضافه شود، هیچ وقت از دردهای معده رنج نمی برند مگر به ندرت، زیرا سرعت جذب و سوخت و ساز عسل جایی برای تخمیر و ماندگاری آن در معده را باقی نمی گذارد.

د. ایوریش نقل میکند: «در یک مهد کودک که تحت نظارت دکتر زورکوزوا بود، گروهی از کودکان (۲۰ کودک) که سن آنها بین (۶-۳ سال) می باشد، تا شش هفته در غذاهای خود و به طور مرتب عسل می خوردند. در این هنگام برخی کودکان به بیماری حصبه و التهاب غدد پاراتیروئید مبتلا شدند. چون کودکان عسل را به طور مرتب می خوردند، مشاهده گردید، کودکان دوره بیماری را به آسانی هرچه تمام تر گذراندند. همچنین ثابت شد که عسل هیچ عارضه منفی یا سو هاضمه در میان آنها بر جای نگذاشته است.

پس از گذشت شش هفته خوردن عسل، کودکان رو به بهبود رفته و سلامت خود را بازیافتند و سرشار از نشاط و شادابی و تلاش شدند و خواب و رفتارشان بهبود یافت وزنشان در دو هفته اول یعنی از آغاز درمان با عسل به میزان ۵۰۰ گرم افزایش پیدا کرد و هیچ گونه حالت اسهال یا هرگونه بیماری گوارشی از آنها گزارش نشد.

اما در موارد اسهال معدی، نتایج آزمایش های د. گولب هم موفقیت آمیز و هم جالب بود. این نتایج او را قانع کرد که عسل بهترین دارو برای درمان و بهبود سریع موارد اسهال سمی معدی است.

او مشاهدات خود را در یکی از مطب های کودکان، به رشته تحریر در آورد و آن را به این صورت بیان نمود: «افزودن عسل به غذای کودکان نه فقط به سرعت بهبود وضع سلامت آنها کمک میکند، بلکه وزن آنها را نیز افزایش میدهد. همچنین برای او ثابت شدکه عسل زمينه مزاج معتدل، خوب، شادابی، راحتی، تعادل و آرامش را در میان کودکان فراهم می سازد.

عسل ضد کم خونی است، عسل موجب فزونی هموگلوبین خون شده، و با داشتن ویتامین B در رشد و نمو آنان بسیار مؤثر است. در درمان شب ادراری کودکان بسیار مفید می باشد، سبب جذب آب و کاهش مقدار کلسيم خون می شود. مستقیما جذب شده و بنابراین یک منبع انرژی آماده برای کودک است.

تاثیر تغذیه کودکان با عسل در درمان سرفه

خوردن یک قاشق چای خوری عسل قبل از خواب در رفع سرفه کودک بسیار است و باعث می شود، کودک خواب راحت تری داشته باشد. به گزارش ایسنا، محققان دانشگاه ایالت پنسیلوانیای آمریکا در طی یک تحقیق درباره ۱۰۵ کودک سنین ۲ تا ۱۸ ماهه که در اثر عفونت مجاری تنفسی فوقانی سرفه میکردند آزمایش هایی به عمل آوردند.

این کودکان تا هفت روز سرفه می کردند، به ۳۵ نفر از این کودکان عسل و به ۳۳ نفر از آنها شربت ضد سرفه دکسترومتورفان و به ۳۷ نفر دیگر چیزی داده نشد. سپس قرار بر این شد که والدین کودکان با پر کردن فرمها که محققان تنظیم کرده بودند اثرات درمان را گزارش دهند.

دانشمندان به این نتیجه رسیدند که اثر درمانی عسل بسیار بیشتر از دکسترومتورفان بود. عسل با کاهش تعداد و شدت سرفه ها تا حد زیادی در رفع آن کمک کرده بود. کودکان همچنین توانستند خواب راحت تری داشته باشند.

عسل به خصوص از نوع تیره رنگ، از قدیم به عنوان محصولی سرشار از آنتی اکسیدان و دارای ویژگی های مقابله با میکروب شناخته شده است. این تحقیق اثرات مفید تغذیه کودکان با عسل را در رفع سرفه تایید می کند.

به گزارش محیا نیوز، پژوهش جدیدی توسط گروه تحقیقاتی کالج «پن استیت» انجام شده که بر اساس آن عسل می تواند درمان جایگزین ایمن و موثری برای رفع سرفه کودکان باشد. این درمان می تواند جایگزین داروهای بدون نسخه ای شود که به منظور درمان سرفه کودکان به طور وسیع استفاده می شود.

این پژوهش نشان میدهد تجویز مقدار اندکی از عسل پیش از خواب در کودکان به تسکین سرفه های شبانه کمک کرده و مشکلات خواب کودکان را کاهش می دهد. عسل درمانی در کودکان نسبت به درمان های دیگر مانند استفاده از دکسترومتورفان که یک داروی ضدسرفه بوده و در زمره داروهای بدون نسخه سرماخوردگی است، بسیار موثرتر عمل می کند. عسل نسبت به دکسترومتورفان در تسکین شدت، تعداد و طبیعت سرفه های شبانه ای که از عفونت دستگاه تنفس فوقانی به وجود می آیند، موثرتر عمل می کند.

عسل هم چنین تاثیرات مثبتی بر روی کیفیت خواب کودکان و والدین آنها داشته است. در این پژوهش هم چنین مشخص شد که دکسترومتورفان نسبت به عدم درمان سرفه با دارو تفاوت قابل ملاحظه ای را در تسکین سرفه ایجاد نمی کند.

این یافته ها از زمانی که بخش مشاوره ای FAD توصیه هایی را مبنی بر عدم استفاده از داروهای بدون نسخه سرماخوردگی در کودکان زیر ۶ سال ارائه داد جلوه بیشتری به خود گرفته است.

FAD به علت تاثیر کم این داروها و اثرات جانبی بالقوه، مصرف داروهای سرماخوردگی بدون نسخه را در کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی کند. نتایج این پژوهش به وسیله محققان مرکز پزشکی «پن استیت» که به سرپرستی دکتر لان پاول صورت گرفته، در شماره دسامبر آرشیو پزشکی نوجوانان و کودکان به چاپ رسیده است.

در پژوهشی که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد دکتر پاول و همکارانش در زمینه بررسی تغذیه کودکان با عسل نشان دادند نه داروی دکسترومتورفان و نه داروی دیفن هیدرامین که یکی از ترکیبات داروی سرماخوردگی است در بهبود سرفه های شبانه با کیفیت خواب، بهتر از دارونما (پلاسبو) عمل نمی کنند.

با این وجود برای قرنها در بعضی از فرهنگ ها درمان سندرم عفونت تنفسی با عسل مرسوم بود و انتظار می رود که عسل در کودکان بالای ۱۲ سال بسیار ایمن و بی خطر باشد. عسل دارای خواص آنتی اکسیدانی و تاثیرات ضدمیکروبی بوده و همین عوامل توضیح خوبی برای درمان زخم ها به وسیله عسل است.

عسل هم چنین نواحی مخاطی گلو را تسکین داده که این امر ممکن است توضیحی برای تاثیر عسل بر روی سرفه باشد. تاثیر تسکینی عسل در سرفه توسط سازمان بهداشت جهانی نیز تاکید شده است. در اخرین پژوهش، محققان ۱۰۵ کودک بین سنین ۲ تا ۱۸ سال را در یک مرکز پزشکی وابسته به دانشگاه تحت پوشش قرار دادند. در اولین شب پژوهش، کودکان هیچ دارویی را دریافت نکردند. والدین کودکان به پنج سوال درباره سرفه کودکان و کیفیت خواب آنها و کیفیت خواب خود پاسخ دادند.

در شب دوم به تعدادی از کودکان عسل و به تعداد دیگری عسل مصنوعی که حاوی دکسترومتورفان بود تجویز شد. عده دیگری از کودکان نیز هیچ دارویی را دریافت نکردند. عسل و دکسترومتورفان نیم ساعت پیش از رفتن کودکان به رختخواب تجویز شد.

والدین این کودکان در صبح روز بعد به پنج سوال مطرح شده در شب گذشته پاسخ دادند. پژوهش تصادفی انجام گرفته بود. کارمندان بخش پزشکی از چگونگی توزیع پاکت های حاوی سرنگ عسل یا داروی دکسترومتورفان در خانواده های شرکت کننده آگاه نبودند.

والدین کودکان دریافت کننده عسل یا عسل مصنوعی حاوی دکسترومتورفان در سرنگ نیز از نوع ماده دریافتی کودکانشان بی اطلاع بودند. اما والدین کودکانی که در گروه غیر دارویی قرار داشتند سرنگ خالی دریافت می کردند بنابراین از نحوه درمان فرزندانشان مطلع بودند.

نتایج این آزمایش حاکی از آن بود که تسکین علایم سرفه در کودکان دریافت کننده عسل به طرز چشمگیری بهتر از کودکانی بود که از دکسترومتورفان استفاده کرده بودند. پزشکان  از عسل درمانی در کودکان جواب مثبتی گرفته بودند. در موارد جزیی والدین کودکان نشانه خفیفی از افزایش فعالیت را در کودکان مصرف کننده عسل گزارش کردند.

دکتر پاول متخصص کودکان، محقق و دستیار پروفسور مرکز پزشکی «پن استیت» اظهار می دارد: «پژوهش ما در واقع پاسخی به سوالات مکرری است که در خصوص استفاده از دکسترومتورفان در تسکین سرفه کودکان پرسیده می شود. پژوهش های ما هم چنین معرف یک جایگزین ایمن و بی خطر و واجد شرایط برای والدین و پزشکان است.

دکتر پاول می گوید: «قطعا مطالعات بیشتری باید در این زمینه انجام شود. اما ما امیدواریم دست اندرکاران حرفه پزشکی با توجه به اثرات بالقوه مثبت عسل این فراورده طبیعی را علی رغم کمبود تاثیرات ایجاد شده دارو، هزینه و اثرات جانبی ناشی از دکسترومتورفان استفاده کنند. شدیدترین تاثیرات جانبی ایجاد شده به دکسترومتورفان در کودکان خردسال که خطرناک نیز هست شامل واکنش های دیستونیک، انقباض شدید و غیرارادی عضلات و اسپاسم هستند.

علاوه بر این دکسترومتورفان عموما به عنوان یک سو مصرف دارویی در نوجوانان استفاده می شود. سرفه حدودا سه درصد از ویزیت های سرپایی پزشکان را در ایالات متحده آمریکا تشکیل می دهد و این مراجعات نسبت به سایر نشانه های بیماری آمار بیشتری را به خود اختصاص داده است.

سرفه به ویژه در شب ها بسیار عذاب آور است زیرا روند خواب شبانه را مختل می سازد. بیماران هرساله میلیاردها دلار را صرف داروهای بدون نسخه سرماخوردگی و داروهای ضدسرفه می کنند غافل از این که شواهد بسیار کمی تاثیر و کارایی این داروها را به اثبات رسانده اند.

دلایل منع مصرف عسل در کودکان زیر یک سال

البته در دهه ۱۹۷۰ در آمریکا بیماری جدیدی به نام بوتولیسم کودکان شناخته شد که با توجه به این که منبع و ارگانیسم بیماری زای آن در طبیعت وجود داشت. منابع احتمالی این آلودگی در طبیعت بررسی شدند، مطالعات وسیع مواد غذایی و منابع طبیعی نشان دادند که عسل و شربت ذرت تنها مواد غذایی حاوی این اسپور باکتری بوده که توسط نوزادان مصرف شده است و این مواد غذایی ۱۰٪ محصولات موجود در بازار را نیز تشکیل می دهند، هر چند نمی توان به طور قطع این مساله را بیان کرد ولی به خصوص در تغذیه کودکان این مساله پذیرفته شده است. عسل به عنوان غذایی که اسپور باکتری بوتولیسم می تواند در آن وجود داشته باشد و از این طریق به کودکان منتقل شود مطرح است.

عسل یکی از منابع احتمالی این بیماری بوده و نباید به کودکان زیر یک سال خورانده شود ولی کودکان بزرگتر نسبت به این آلودگی ایمن هستند. این باکتری می تواند فقط در کودکان زیر یک سال مشکلاتی ایجاد نماید ولی برای کودکان بالای یک سال مصرف عسل بسیار توصیه شده است.

این گزارش می افزاید، از سال چهارم زندگی تغذیه کودکان با عسل بلامانع است، زیرا باکتری های داخل روده آن ها آن قدر مقاوم شده اند که با سم بوتولیسم موجود در عسل مقابله کنند.

ضد اسهال و استفراغ در کودکان

مطالعه ای بالینی در مورد عسل درمانی کودکان مبتلا به التهابات روده ای، توسط هیفیج و موسی انجام شده است. آن ها دریافتند با جایگزینی گلوکز(۱۱۱میلی مول در لیتر)، در محلول الکترولیتی توصیه شده توسط یونیسف که حاوی ۴۸ میلی مول سدیم، ۲۸ میلی مول پتاسیم، ۷۶ میلی مول یون های کلراید و ۵۰ میلی مول عسل است، زمان ریکاوری بیماران (کودکان ۸ روز تا ۱۱ سال)، به طور معنی دارس کاهش می یابد. همچنین عسل موجب کاهش دوره اسهال بیماران مبتلا به باکتری های عفونت زای گوارشی نظیرshigella، salmonella، E.coli می شود. میزان قند بالای موجود در عسل می تواند موجب جذب سدیم و آب روده شود و اسهال را کاهش دهد.در تحقیقی در مصر مشخص شد که عسل با جذب مجدد آب در افراد مبتلا به اسهال و استفراغ، بازپروری(ریکاوری) آن ها تسریع می بخشد.