ایدز

سندرم نقص ایمنی اکتسابی از بیماري هاي همه گیر در جوامع مختلف است که توسط روتاویروس HIV خانواده ایجاد می شود. این ویروس بر تمام سیستم هاي بدن تأثیر می گذارد و باعث آسیب پذیري اندام هاي بدن نسبت به عفونت هاي فرصت طلب، کاهش وزن و در نهایت مرگ می شود. ایدز نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر شرایط روانی و اجتماعی بیماران، به دلیل نگرش منفی جامعه، تبعیض و انگ زدن به ویژه در کشورهاي درحال توسعه تأثیرگذار است. در حال حاضر واکسنی براي این بیماري وجود ندارد و پیشگیري به عنوان مهم ترین و اصلی ترین روش مقابله با اپیدمی HIV در جهان مطرح است.

HIV در دهه هاي اخیر بار سنگینی بر بسیاري از خدمات بهداشتی تحمیل نموده و باعث مرگ تعداد کثیري از مبتلایان شده است، چنانکه روزانه 7000 نفر در دنیا به عفونت اچ. آي. وي آلوده می شوند. در ایران نیز طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، شیوع بیماري ایدز در حال افزایش است، به طوري که در گروه هاي پرخطر به بیش از 5 درصد رسیده است. در حال حاضر بیشترین افراد مبتلا را معتادان تزریقی تشکیل می دهند، اما با توجه به جمعیت جوان کشور و میانگین سنی پایین مبتلایان، این الگو در حال تغییر است و سایر روش هاي انتقال، ازجمله تماس جنسی و انتقال مادر به جنین، در حال جایگزین شدن هستند.

در سال هاي آینده با تغییر این الگو، روند رو به رشد شیوع این بیماري در ایران سرعت بیشتري خواهد گرفت. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، تا سال 2030 ایدز یکی از پنج علت اصلی مرگ و میر در کشورهاي با درآمد متوسط می باشد. در ايران، تعداد افراد آلوده به ويروس شناسايي شده، بيش از 20 هزار نفر مي باشد و 7/8 درصد آنان را زنان تشكيل مي دهند . تخمين زده ميشود كه تعداد زنان آلوده به ويروس در سال 94 در مقايسه با سال 1389 بيش از %35 افزايش داشته است.

بر اساس گزارش دفتر ایدز ملل متحد در سال 2014، بیش از 35 میلیون نفر در جهان با این ویروس زندگی می کنند. سالیانه عفونت HIV به دلیل کاهش مرگ و میر ناشی از آن در حال کاهش است، اما شیوع این بیماري، با توجه به دسترسی بیشتر بیماران به درمان هاي ضد ویروسی در حال افزایش می باشد.بیماري ایدز از طریق تماس جنسی با جنس مخالف و موافق، خون و فرآورده هاي خونی، مادر آلوده به نوزاد و از طریق تغذیه با شیر مادر انتقال پیدا می کند.

شواهدي که نشان دهد ایدز از طریق تماس هاي عادي مانند بوسیدن و دست دادن، به وسیله حشرات، مانند گزش پشه منتقل شود وجود ندارد. از آغاز ورود ویروس به بدن میزبان تا تغییرات سرمی و تولید آنتی بادي شاید 6 ماه طول بکشد، در خلال این دوره ویروس در مایعات بدن وجود دارد و می تواند منتقل شود. پیشرفت بیماري تا مرحله ایدز بیش از 10 سال ممکن است طول بکشد.

راه های انتقال ایدز:

در حالی که در ایالات متحده امریکا شایع ترین راه انتقال روابط جنسی می باشد، در کشورهای اروپای شرقی به ویژه اکراین و نیز در کشورهای آسیای میانه که در سال 2010 بیش از سایر کشورهای جهان ایدز در حال گسترش بوده، مهم ترین راه انتقال اعتیاد تزریقی بوده است. در ایران افراد آلوده به ایدز 7/66 درصد از موارد ابتلا به علت مصرف تزریقی مواد، 5/7 درصد به علت رابطه جنسی، 5/0 درصد از راه مادر به کودک و 5/1 درصد به علت دریافت فرآورده خونی بوده و راه انتقال در 7/23 درصد از مبتلایان نامشخص بوده است.

عامل بیماری ویروس HIV به یکی از روشهاي زیر از یک فرد مبتلا به یک فرد سالم منتقل می شود:

انتقال خونی: از راه تزریق فرآورده هاي خونی آلوده، استفاده از سرنگ مشترک (در معتادان تزریقی)، انتقال در کارکنان بهداشتی درمانی با وسیله هایی که در ارتباط باخون هستند مانند: نیدل
انتقال عمودی (از مادر به نوزاد): این انتقال از بدو تولد فرد اتفاق می افتاد.
انتقال جنسی: یکی از شایع ترين راههاي انتقال برقراری رابطه جنسی حفاظت نشده است که در صورت وجود بیماری هاي آمیزشی احتمال انتقال بیشتر می شود.

ایدز از چه راه هایی انتقال نمی یابد؟

از طریق هوا، سرفه و عطسه، از طریق بوسیدن، تماس پوستی، دست دادن، از طریق استفاده مشترک از لوازم آشپزی مانند دیگ چاقو، از طریق تماس با صندلی توالت، از طریق حشرات، نیش یا گاز حیوانات، از طریق شنا در استخرهای عمومی، از طریق خوردن غذایی که توسط فرد آلوده به اچ آی وی تهیه شده باشد. به علت عدم ثبات این ویروس در هوای آزاد انتقال از روش هايي همچون تماس پوستی و دهانی مشاهده نشده است.

علائم ایدز پس از کمون (نهفتگی عامل بیماری):

فرد مبتلا به اچ. آی. وی وقتی دچار ایدز می شود که تعداد گلبول های سفید CD4, T آنقدر کم شود که در انجام اعمال انحصاری خود ناتوان شوند. گلبول های سفید به دو گروه آگرانولوسیت و لنفوسیت تقسیم می شوند که خود لنفوسیت ها شامل: دو گروه T و B هستند بنابراین CD4, T سلول ‌های سفید خون هستند که واکنش ‌های ایمنی بدن را متعادل و مهار می‌کنند. در شخص دارای این بیماری ظهور علائم ممکن است چند هفته تا ۱۵ سال به طول بیانجامد. بعد از سپري شدن دوره کمون اکثر موارد بيماري با علائمي شبيه به آنفولانزاي حاد بروز مي کند. معمول ترين علائم: تب، راش ماکولوپاپولار، زخم هاي دهاني، لنفاد نوپاتي، درد مفاصل، تب، عرق شبانه، فارنژيت، احساس کسالت، کاهش وزن، مننژيت غير عفوني و درد عضلاني هستند .

تشخیص ایدز:

آزمایش الایزا: آزمایشی حساس که آزمون استاندارد در کشور ما برای غربالگری خون و فرآورده های خونی و نیز افرادی است که می خواهد از وضعیت اچ. آی. وی خود آگاه شوند. این آزمایش در موارد نادری ممکن است بصورت کاذب نتیجه مثبت گزارش کند مانند: برخی موارد که تست الیزا مثبت است ولی فرد ایدز ندارد که عامل می تواند در موارد اشاره شده باشد:

خطای آزمایشگاه، همودیالیز، دریافت خون و فرآورده هاي آن، تست RPR مثبت، مشکلات همراه از قبیل اختالالت اتوایمیون، مالتیپل میلوما، هموفیلی، هپاتیت الکلی، اعتیاد تزریقی و در موارد افزایش IgG ، مانند فردی که واکسن آنفلوانزا دریافت کرده است.

آزمایش وسترن بالت: آزمایشی که دقت بیشتری از الیزا دارد و برای تأیید نتیجه مثبت آن بکار می رود.

درمان ایدز:

هیچ واکسیناسیون پیشگیرانه یا درمانی برای HIV وجود ندارد. با این حال داروهای موثری وجود دارد که پیشرفت بیماری را متوقف کرده و مانع از آسیب به سیستم ایمنی بدن می شوند، پس اگر درمان زود شروع شود از پیشرفت سندرم نقص ایمنی اکتسابی پیچیده (ایدز) جلوگیری می شود. درمان پزشکی خوب نیز موجب کاهش نرخ انتقال می شود چراکه میزان ویروس در خون و مایعات بدن به میزان قابل توجهی کم می شود.

بنابراین استفاده از کاندوم در حین مقاربت برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به ایدز و برای محافظت در برابر دیگر بیماری های مقاربتی مهم است. درمان معمولا از ترکیب سه دارو تشکیل شده است و گاهی اوقات می تواند عوارض جانبی داشته باشد که روی کیفیت زندگی تاثیر منفی می گذارد. امروزه، با این حال داروهای مختلفی در دسترس است تا اطمینان حاصل شود که می توان ترکیبی را با حداقل عوارض جانبی ارائه داد.

اگر درمان زود آغاز شود، می توان انتظار داشت طول عمر زندگی با HIV و همانند طول عمر زندگی بدون HIV باشد.کسانی که به HIV دچار هستند در مقابل بیماری هایی مانند سل، ماالریا، ذات الریه، برفک، زونا، زخم های بدخیم، سرطان، عفونت های مغزی، عفونت شکم و خطر نابینایی آسیب پذیرتر می شوند و احتمال مرگ توسط برخی از این بیماری ها بیشتر است.

پیشگیری از ایدز:

از آن جایی که در حال حاضر واکسنی براي این بیماري ساخته نشده است و درمان پذیر نمی باشد، بهترین راه مقابله با آن پیشگیري از شیوع آن می باشد.

پیشگیری از انتقالHIV ، بهترین راه خودداری از برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا و یا استفاده از کاندوم های جنس لاتکس است. معتادان تزریقی نیز می توانند با خودداری از مصرف سرنگ های مشترک خطر ابتلا به HIV را کاهش دهند.

راه اصلی و مهم اجرای سیاست های پیشگیرانه آموزش فردی و عمومی می باشد.

سیاست هایی در جهت کاهش ایدز:

اعمال سياست هاي مناسب براي مبارزه با ايدز مي تواند در كنترل و مقابله با آن موفقيت آميز باشد. بعضي از كشورها سياست هاي موثري را براي مبارزه با ايدز اجرا نموده كه شامل دسترسي رايگان بيماران به داروها، سنجش ميزان موفقيت در برنامه ها به كمك چارچوب اولويت بندي شده ي ملي و بانك جهاني، درمان پيشگيرانه، پايش گسترده ي وضعيت ايدز، ايجاد همكاري بين بخشي با هدف مبارزه علیه اپيدمي ايدز، هپاتيت B و C و همچنين ايجاد برنامه هاي خاص جهت رفع تبعيض و انگ اجتماعي مرتبط با ايدز مي باشد، انجام موفقيت آميز اين سياست ها منجر به كاهش چشمگير موارد جديد و تقليل پيامدهاي منفي اقتصادي اجتماعي در اين كشورها شده است.

دیدگاه عمومی و ایدز:

ايران سال هاست كه در معرض اين پديده مهم قرار گرفته و با تعداد قابل توجهي از افراد آلوده به عفونت و مبتلا به ايدز مواجه گرديده است. پديده اي كه بنا به ماهيت خاص خود تمامي ابعاد وجودي و زندگي مبتلايان به ويژه حال و آينده آنان را به طور جدي تحت تأثير قرار مي دهد. میزان آگاهی مردم از راه هاي انتقال بیماري ایدز تاثیر مهمی بر پیشگیري از بیماري و نگرش افراد در برخورد با افراد مبتلا دارد. نگرش منفی نسبت به بیماري باعث می شود افراد مبتلا در مراجعه به دندان پزشکی و مرکز درمانی بیماري خود را فاش نکنند و این می تواند خطر بزرگی براي جامعه باشد و باعث گسترش بیماري گردد.

برخلاف تصور اولیه که این بیماري مختص هم جنس بازان، معتادان تزریقی و منحصر به کشورهاي خاص فرض می شد، امروزه مشخص شده است که ایدز هیچ مرز جنسی و سنی را نمی شناسد. براي کاهش شیوع این بیماري، همکاري وسیع مردم، متولیان بهداشت جامعه و مدیران جامعه و حتی خانواده ها ضروري می باشد. هم چنین لازم است تا سطح آگاهی افراد تعیین شود تا بتوان بر پایه شناخت صحیح از سطح آگاهی مردم، از بیماري و راه هاي انتقال آن، سلامت جامعه را ارتقاء بخشید.

چالش های جنسی نوجوانان:

تبديل شدن به فرد بالغي كه از نظر جنسي سالم باشد يكي از فعاليت هاي تكاملي كليدي در نوجوانان است. سلامت جنسي شامل تكامل جنسي و بهداشت باروري و همچنين توانايي ايجاد و حفظ روابط درست بين فردي، ارزش قائل بودن براي بدن خويش، تعامل محترمانه با هر دو جنس به روش صحيح و اظهار تمايل، عشق و صميميت بر اساس ارزش هاي پايدار فردي و اجتماعي است.

دستيابي به سلامت جنسي نيازمند مجموعه اي از عوامل رواني، جسماني، اجتماعي، فرهنگي، آموزشي، اقتصادي و معنوي است از آنجا كه رفتارهاي جنسي نوجوانان در اجتماع با توجه به دانش، نگرش، ارزش ها، عقايد و هنجارهاي اجتماعي شكل مي گيرد، توجه به ديدگاه هاي نوجوانان و بررسي موشكافانه تصميم گيري جنسي در اين گروه کار مهم و حياتي است. نوجوانان بعنوان گروهي كه بيشترين تأثير را از اين نوع روابط مي پذيرند در معرض ابتلا به بسياري از مشكلات از قبيل عفونت با سندرم نقص اكتسابي ايمني (ايدز)، بيماري هاي مقاربتي (سيفليس و كلاميديا) و نيز حاملگي ناخواسته هستند.

طب سنتی و ایدز:

در گذشته دور مردم بیماری به نام ایدز را نمی شناختند بنابراین نمی توان در مورد این بیماری مستقیما به طب سنتی اشاره کرد اما در جهت پیشگیری از این بیماری تقویت سیستم دفاعی بدن یکی از موارد بسیار مهمی است که در اکثر منابع طب سنتی بر آن تاکید شده است و کلید مهار بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های نقص ایمنی مانند ایدز می باشد. حجامت به عنوان روشی برای تقویت سیستم ایمنی بدن از گذشته تا به امروز مورد استفاده قرار گرفته است.

محل های حجامت ارتباط بسیار نزدیک با محل تجمّع غدد سیستم لنفاوى دارند. فرضیه ای که در گذشته مطرح بود بیان داشته است که ممکن است در اثر بادکش‏ گذارى جهت انجام حجامت، سلول ‏هاى موجود در غدد لنفاوى تحریک شده و سیستم ایمنى فعال‏ تر از سابق عمل کند. مورد دیگری که بر آن تاکید شده است سلامت بدنی و تحرک است. ورزش و تحرک در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر می باشند. ترکیبات و مواد غذایی که بدین منظور در کتب طب سنتی بسیار سفارش شده عبارتند از:

هوفاریقون: در بسیاری از تحقیقات امروزی بر روی چای کوهی (هوفاریقون) مشخص شده است که این گیاه به صورت دم کرده بر روی ویروس هایی مانند اچ آی وی اثر منفی دارد و می تواند آنها را محدود کند. طبیعت هوفاریقون خیلى گرم و خشک است و ترکیب شیمیایى آن شامل: هایپریسین- یک نوع گلوکوزید به نام هایپرین، روغن فرار، روتین، کوئرستین و تانن می باشد.
سیاه دانه: سیاه دانه گیاهی با طبع گرم و خشک است. این دانه خواص زیادی دارد. در بیشتر منابع به مداومت به خوردن ترکیب آن با عسل و یا سرکه توصیه شده است.
گل ختمی: ضد درد و ضد میکروارگانیسم ها (باکتری، قارچ، ویروس) می باشد. صمغ ختمی شامل: فلاونوئید، پکتین، قندها، آسپاراژین و کمی استرولمی باشد. خطمى توانایى گلبول ‏هاى سفید را براى بلع بیشتر کرده، به تقویت‏ سیستم‏ ایمنى‏ بدن کمک مى ‏کند.
گیاهان دیگری چون فلفل، دارچین، زنجبیل، آویشن و… و مواد دارای ویتامین های A و E نیز در این زمینه موثر می باشند.