Hesperis matronalis

نام علمی: .Hesperis matronalis L

فرانسه: Hesperide des jardins, Julienne, Giroflé edes dames

انگلیسی: Sweet rocket, Dame’s rocket, Queen’s Gilli flowers

ایتالیایی: Viola matronale, Giuliana, Viola dell dame, Girarda

آلمانی: Matronenblume, Gemeine Nacht viol

عربی: منسوب

Hesperis matronalis (بنفشه بهاره) از تیره شب بو گیاهی است علفی، زیبا، به ارتفاع ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر که منشا اولیه آن، مناطق جنوب شرقی اروپا و آسیا بوده، از آن جا به سایر نواحی پراکندگی یافته است.

از مشخصات آن این است که برگ هایی بیضوی دراز و نوک تیز، با کناره دندانه دار و گل های درشت، به رنگ یاسی یا سفید و گاهی مایل به زرد دارد. در هنگام شب نیز بویی مطبوع از آن استشمام می گردد. میوه اش خورجین به درازای ۱۰ – ۱۲ سانتی متر و دارای سطح صاف است. زنبور عسل، نوش بسیار خوب از آن به دست می آورد. به عنوان زینت پرورش می یابد. قسمت مورد استفاده گیاه، بیشتر برگ های آن است.

ترکیبات شیمیایی Hesperis matronalis

دارای مواد مختلف و یک گلوکزید گوگرددار با اسانسی مشابه اسانس خردل است.

خواص درمانی Hesperis matronalis

اطبا قدیم برای Hesperis matronalis اثر مدر، نیرو دهنده، ضد اسکوربوت، معرق و خلط آور قائل بوده اند و عمل آن را در بدن مشابه عمل بولاغ اوتی (Nasturtium officinale)، Cochlearia ،Tropaeolum majus ها و Cadamine های دارویی ذکر نموده اند. در گذشته مخلوط شیره خالص گیاه را در شیر، به صورت یک داروی موثر جهت درمان نزله های ششی مزمن، آسم مرطوب، عوارض ناشی از کمبود ویتامین C در بدن، خنازیر، خیز عمومی بدن، ضعف عمومی ناشی از تب های نوبه و غیره به کار می برده اند.

دم کرده برگ گیاه و یا جوشانده آن در یک ظرف در بسته و یا خیسانده آن در شراب، به عنوان یک داروی اختصاصی جهت رفع ناراحتی های کلیه، دفع سنگ کلیه، بیماری های پوست و درمان آب آوردن بدن (هیدروپیزی) به کار می رفته است. مصرف آن در آلبومینوری های مزمن و سنگ کلیه، بدون آن که ایجاد تحریک نماید توصیه گردیده است.

در استعمال خارج، دارای اثر قرمز کننده پوست بدن است. نیمکوب برگ تازه گیاه، دارویی مناسب جهت درمان تومورهای خنازیری ( T. scrofuleux)، زخم های چرکین و غانقرایایی، با اثر شفابخش می باشد ولی در هر حال باید توجه داشت که گیاه مذکور، اختصاصات درمانی خود را بر اثر خشک شدن از دست می دهد.

محل رویش Hesperis matronalis

نواحی شمال شرقی ایران، زیارت در گرگان. گیلان: در کنار جویبارها و حاشیه جنگل ها، جنوب غربی رشت.

.Crambe maritima L

Crambe maritima گیاهی علفی، پایا، به ارتفاع ۴۰ – ۶۰ سانتی متر و دارای برگ های ضخیم است. در ماسه زارهای سواحل دریای مانش و اقیانوس اطلس می روید. برگ های گوشت دار، به رنگ سبز مایل به آبی، غبارآلود و شبیه انواع کلم دارد. گل های آن کوچک به رنگ سفید یاسفید مایل به گلی و مجتمع به صورت کاپیتول یا دیهیم مانند است. پلین (Pline) در آثار خود، از نوعی کلم نام برده که به نظر می رسد همین گیاه باشد. استفاده از آن در انگلستان رایج است.

با پوشاندن مزارع گیاه Crambe maritima از یک قشر ۴ – ۵ سانتی متری ماسه در فصل پاییز، جوانه های آن در بهار، در زیر قشری از ماسه، (در محیط فاقد نور) رشد می کنند و شامل دمبرگ گوشت دار، ترد و عاری از رنگ سبز می گردند و تدریج از زیر ماسه خارج می شوند. این جوانه های رشد یافته، از نظر درمانی، اثر الیتام دهنده زخم و جراحات دارند. نام عربی این گیاه، کرنب بری (Kurunb bari) است. در ایران نمی روید.

نوع دیگری از آن به نام .C. tatarica Jacq است که در اروپای مرکزی و نواحی شمالی آسیا می روید. برگ هایی با بریدگی های عمیق دارد. ریشه اش ضخیم، گوشت دار و دارای طعمی شبیه شلغم است.