آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۷ 
در این مقاله اطلاعاتی در مورد مو به طور کامل شرح داده شده است که در ادامه به آن می پردازیم…
موها رشته های باریک، خوش حالت، قابل انعطاف و زیبایی هستند که خداوند به بشر ارزانی داشته است، تا شکل ظاهری انسان زیباتر جلوه کند. تصور کنید که اگر ما انسان ها مو روی سر و مژه و ابرو نداشتیم، چقدر زشت و بد ترکیب بودیم.
از طرف دیگر به طور کلی مو جزء یکی از اعضای مفید برای سلامت انسان به حساب می آید. چرا که از طریق مو، هوا بهتر به بدن انسان می رسد. در نتیجه، آن عضوهایی که بهتر هوا دریافت میکنند سالم ترند و به وظایف محوله خود بهتر عمل خواهند کرد، همچنین انسان از لحاظ جسمی و روحی سالم تر، و با نشاط بیشتری به زندگی خود ادامه خواهد داد.
اجزای تشکیل دهنده ساختمان موها
- لایه پوسته ای فوقانی: لایه فوقانی اپیدرم متشکل از سلول های پوست های مرده است.
- پاپیلا: این ساختار، مرزی را بین درم و اپیدرم تشکیل می دهد.
- لایه سلول قاعده ای: سلول های جدید پوست در اینجا ساخته می شوند.
- عضله راست کننده مو: کشش این عضله مو را راست می کند.
- انتهاهای عصبی آزاد: انتهاهای عصبی آزاد متفاوتی به لمس، گرما، سرما و درد پاسخ می دهند.
- فولیکول مو، موها از فولیکول طی یک سیکل ممتد از رشد، استراحت و از دست رفتن تدریجی خارج می شوند.
- ریشه مو: سلول های جدید مو در ریشه مو ساخته می شوند.
- غده سباسه: سبوم مولی که توسط این غده تشکیل می شود پوست را مرطوب و نسبت به آب نفوذ ناپذیر میکند.
- غده عرق، اکرین: عرق تشکیل شده توسط این غده به وسیله مجرای عرق به سطح پوست حمل می شود.
- اپیدرم
- منفذ عرق: منفذ، عرق را به سطح پوست آزاد می کند.
- تنه مو
- آرتریول (شریان کوچک)
- وئول (ورید کوچک)
به طور کلی مو جسمی است مجوف (تو خالی) که از مجرای آن هوا داخل بدن انسان می شود و همانطور که قبلا گفته شد در حفظ سلامت بعضی اعضای بدن نقش مهمی را ایفا می کند. عنصر تشکیل دهنده مو پروتئین فیبری به نام کراتین است که بدن انسان از طفولیت آن را تأمین می کند. یعنی تا شش سالگی موها ریزش نخواهد داشت.
اما پس از آن ممکن ریزش مو شروع شود و این امر در افراد مختلف تفاوت دارد. بطور کلی مو در دوران رشد و نمو خود سه مرحله را طی می کند که به مراحل رشد نامساوی معروف می باشد.
مرحله اول آناژن و مرحله دوم کاتاژن و مرحله سوم تلوژن نام دارد که در هر مرحله دارای کاری متفاوت است. هر چه به سن فرد افزوده شود قدرت پیاز مو کاهش می یابد و در بعضی اشخاص گاها ممکن است حتی رشد آن متوقف گردد.
همانطور که شرح دادم موها در بعضی نقاط بدن برای زینت و در بعضی برای حفاظت و در بعضی جاها به هر دو منظور روییده می شوند. با کمی توجه می توان دریافت که موها در جاهایی از بدن مرتبا رشد می کنند و احتیاج به کوتاه کردن پیدا می کنند و در بعضی نقاط بدن کوچک و کم رشد باقی می مانند، در صورتی که همه آن ها از یک نوع شریان، از یک نوع غذا و از یک نوع بدن تغذیه می شوند.
سخنی در مورد مو
بدن انسان در نظام آفرینش به گونه ای شکل گرفته که از قبل از تولد (دوره ی جنینی) بیشترین نواحی بدنش را موهای کرک مانندی پوشانیده است. در طول حیات موها در قسمت های مختلف بدن به اشکال خاص خود بدون اینکه انسان برای رشد آن ها اراده و یا کوششی به خرج دهد به طور منظم رشد می کنند.
موهای بدن انسان به خصوص موهای سر و صورت تا چند روز پس از مرگ هم (بیش از ۴۸ ساعت) همچنان به رشد خود ادامه می دهند. پس انسان قبل از تولد تا بعد از مرگ با موهای بدن خویش همزیستی غیر قابل تفکیکی دارد.
مو یکی از ضمائم پوست بشمار می آید هر مو از دو قسمت تشکیل شده است. ریشه و ساقه. آن قسمت از مو که داخل پوست قرار دارد ریشه و قسمت خارج از پوست را ساقه می نامند. بنابراین ساقه به قسمتی از مو گفته می شود که از داخل پوست به خارج رشد کرده باشد.
ساقه پس از خارج شدن از پوست تحت تأثیر نور و عناصر موجود در هوا مانند، اکسیژن ، ازت و غیره به یک ماده شاخی تبدیل می شود که آن را کراتین می نامند. کراتین در شاخ حیوانات و همچنین در پوست بدن و ناخن یافت می شود. یک موی سالم روزانه حدود پنج دهم میلیمتر، هر بیست روز حدود یک سانتیمتر و در ماه حدود یک سانتیمتر و نیم رشد میکند.
میزان رشد مو در اشخاص متفاوت و متغیر است. ضمنا در فصل تابستان به علت تابش نور خورشید و گرما رشد مو سریع تر و در فصل زمستان به علت کمی نور خورشید و سرما رشد مو تا حدودی کم می شود. افرادی که موهای پرپشت و متراکمی دارند، ریشه ی موهایشان معمولا در گروه های دو تا پنج تایی کنار هم به طور مایل قرار گرفته اند.
دوران حیات مو
دوران حیات مو به طور نسبی از سه ماه تا هفت سال می باشد ولی مژه ها عمر کوتاه تری دارند. (بین ۶ تا ۸ هفته). مو پس از مرگ بلافاصله نمی افتد و معمولا در حدود هفتاد و پنج روز بین مرگ و افتادن آن فاصله زمانی وجود دارد.
وقتی مویی می افتد چنان چه پیاز آن خراب نشده باشد موی جدیدی جای آن خواهد رویید که این موی تازه کاملا خصوصیات موی قبلی را خواهد داشت. به طور کلی توانایی و امکان رویش موی تازه در مردها کمتر و در بانوان بیشتر است و در هر شبانه روز حدودا بین هشتاد تا یک صد تار مو از تمام نقاط بدن میریزد.
مشخصات مو
قطر مو: قطر مو با طول عمر تغییر پیدا میکند معمولا در نوزادان و افراد مسن، قطر مو کم و در سایر افراد معمولی (نرمال) می باشد. قطر مو به طور متوسط ۲ تا ۳ دهم میلیمتر بوده و در بعضی اشخاص به پنج دهم میلیمتر یا کمی بیشتر هم می رسد.
تعداد مو: تحقيقا در تمام بدن حدود دویست و پنجاه هزار تار مو وجود دارد که یکصد و پنجاه هزار تار آن روی سر و صورت و یکصد هزار تار دیگر در قسمت های مختلف بدن پراکنده اند.
جنس مو
موها را از نظر ضخامت می توان به سه دسته تقسیم نمود:
- موهای نازک
- موهای معمولی
- موهای ضخیم
1- موهای نازک: موهای نازک به موهایی گفته می شود که از حد طبیعی نازک تر بوده و لطیف بودن آن ها را می توان با مشاهده و یا لمس کردن تشخیص داد.
2- موهای معمولی: موی معمولی به مویی گفته می شود که دارای ضخامتی متوسط باشد. موهای معمولی در مقابل مواد شیمیایی مقاوم می باشند و بعد از رنگ یا دکلره معمولا حالت و زبری موهای ضخیم را پیدا می کنند.
3- موهای ضخیم: این نوع موها با نگاه و یا لمس کردن کاملا شناخته شده و از موی طبیعی ضخیم تر می باشند.
طبیعت مو
طبیعت موها را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
- موهای خشک
- موهای معمولی
- موهای چرب
انواع موها
در بدن انسان سه نوع مو وجود دارد.
- موهای ظریف و کرکی – در صورت و دست و پا و برخی نواحی دیگر به خصوص در بدن کودکان و بانوان.
- موهای زبر و کوتاه – مانند موهای ابرو و مژه و همچنین موهای داخل بینی و گوش ها.
- موهای بلند و نرم – در سر و زیر بغل و غیره.
قابلیت های موها
- قابلیت جذب آب – چنانچه مو در آب یا هوای بسیار مرطوب قرار گیرد حدود پنج تا پانزده درصد به قطر آن اضافه می شود. رطوبت مناسب برای مو بین ۴۵ تا ۶۰ درجه است.
- قابلیت تحمل وزن – یک تار موی سالم می تواند حدود ۴۰ تا بیش از ۱۵۰ گرم وزن را تحمل کند.
- قابلیت شکل پذیری – مو توسط پل های گوگردی خود قابلیت شکل پذیری بسیار بالایی را دارد.
- قابلیت کشش – چنانچه مویی کشیده شود معمولا حدود ۱۰ تا ۲۵ درصد طول خود، کش می آید.
- قابلیت رنگ پذیری – مو به واسطه رنگدانه های خود از استعداد رنگ پذیری بالایی برخوردار است.
شكل طبیعی و ساختمان موها (نژاد مو)
شکل طبیعی موها بر حسب نژاد و افراد متفاوت است. ولی به طور کلی می توان آن ها را به سه دسته تقسیم کرد:
١- موهای صاف ۲- موهای مواج ۳- موهای مجعد.
ساختمان اصلی مو از ماده ای بنام کراتین تشکیل یافته که در حکم استخوان بندی آن است.
از نظر فیزیولوژی، مو به پنج قسمت تقسیم می شود:
- پوشش خارجی (کوتیکل)
- سفیده مو (کورتکس)
- دانه های رنگی ( پیگمنت ها)
- لوله ی تغذیه (مدولا)
- ریشه ی مو (روت) که خود شامل سه بخش می باشد: حفره، پیاز، پاپیلا
پوشش خارجی مو(کوتیکل)
پوشش خارجی عبارت است از یک پوست فلس مانند که تقریبا از هفت لایه روی هم تشکیل شده و درصد اندکی از وزن مو را دارا می باشد و کار آن محافظت از مو در مقابل هوا و شست و شو و عوامل خارجی بوده و عمل انعکاس نور را نیز انجام میدهد.
پوشش خارجی موها در حالت عادی مانند فلس های ماهی یا پولک روی هم قرار گرفته اند ولی در صورت تماس با مواد شیمیایی این پولک ها مانند دریچه باز شده و در این زمان است که مواد شیمیایی مانند رنگ و یا دکلره داخل ساختمان مو نفوذ کرده و می توانند مو را رنگ و یا بی رنگ نمایند.
پولک های مو که بعد از تماس با مواد شیمیایی باز شده اند، مدت چهار شبانه روز طول میکشد تا به حالت اول خود باز گردند. ولی چنان چه موها با یک شامپوی اسیدی شسته شوند این کار سریع تر انجام می گردد.
سفیده مو (کورتکس)
کورتکس، آب داخل مو می باشد که پیگمنت های رنگی و لوله ی مغزی در آن قرار گرفته اند و در کم شدن یا خشک شدن مایع کورتکس، موها موخوره می شوند. در قسمت سفیده ی مو سه نوع پیگمنت رنگی وجود دارد که رنگ تمام موها از مشکی تا بور روشن از این سه نوع پیگمنت تشکیل شده است و رنگ آن ها عبارتند از:
قرمز، آبی، زرد یعنی سه رنگ اصلی. رنگ موهای مختلف به نسبت این سه پیگمنت با هم فرق می کنند. در موهای تیره و مشکی پیگمنت های آبی و در موهای خرمایی پیگمنت های قرمز و در موهای بور پیگمنت های زرد بیشتر وجود دارد.
در موهای تیره تعداد پیگمنت های رنگی زیاد بوده و هرچه مو روشن تر شود تعداد این پیگمنت ها نیز کمتر می شود. کورتکس تا نود درصد از وزن مو را تشکیل می دهد. کورتکس به مو انعطاف و استحکام و قابلیت ارتجاع و کشش می بخشد و در کورتکس است که عملکردهای فیزیکی و شیمیایی نیز صورت می گیرد.
دانه های رنگی موها (پیگمنت ها)
پیگمنت ها یا رنگدانه ها، رنگ موها را مشخص می کنند. استحکام و رنگ طبیعی آن ها موروثی بوده و دارای دو نوع پراکنده (مخصوص موهای روشن) و مجتمع (مخصوص موهای تیره) می باشند. پیگمنت ها تا سی و پنج سال عمر می کنند و پس از این مدت فرسوده شده و قدرت تولید رنگ را از دست داده و شروع به سفید شدن می کنند.
این نوع سفید شدن طبیعی است و اگر شخصی قبل از ۳۵ سالگی موهایش سفید شود دلایلی مانند وراثت، کمبود مواد غذایی، ناراحتی های فکری، فشارهای عصبی و غیره ممکن است داشته باشد. موهایی که به طور غیر طبیعی سفید شده اند چون قدرت رنگ پذیری آن ها بسیار کم است هنگام رنگ کردن باید از سری رنگ های اصلی استفاده نمود.
به عقیده برخی از دانشمندان پیگمنت های رنگی مو از مواد متشکله رنگ در خون بوجود آمده اند: مانند. رنگدانه های موجود در پوست بدن، روشنی یا تیرگی موها بستگی به تعداد پیگمنت های هر تار مو دارد.
لوله تغذیه مو (مدولا)
مدولا لوله مغزی قسمت درونی موها می باشد. که عملکرد آن تقریبا نامعلوم است ولی به عقیده برخی از دانشمندان، مو توسط این لوله مغزی از پیاز مو تغذیه می کند. چنانچه به هر علت مدولا خشک شود، آن تار مو طبیعی و سالم نخواهد بود.
ریشه مو (روت)
ریشه مو در داخل پوست قرار گرفته و از سلول های زنده و فعال تشکیل یافته که دائما در حال تکثیرند. این تکثیر سلول ها موجب بالا زدن قسمت انتهایی کلاف به طرف خارج شده و رشد مو را سبب می شوند. بنابراین موی تازه توسط تقسیم سلولی شکل گرفته و به صورت ساقه از پوست خارج می شوند، ریشه شامل سه بخش است: حفره، پیاز، پاپیلا.
- حفره: شکل لوله مانندی است که پیاز و پاپیلا را احاطه می کند و لوله ای است که مو را آهسته به سطح پوست می رساند.
- پیاز موها: پیاز مو قسمتی از مو می باشد که در داخل حفره قرار دارد.
- پاپیلا: در عمق پیاز مو برجستگی کوچکی وجود دارد که آن را پاپی می نامند. در پاپیلا رشته های عصبی و خونی فراوانی وجود دارند و به خاطر همین رشته های عصبی است که اگر مویی کشیده شود درد حساس می شود. ضمنا پیاز مو به وسیله مویرگ های خونی موجود در پاپیلا تغذیه شده و رشد و نگهداری مو را سبب می گردد. اگر پاپیلا به اندازه ی کافی از بدن غذا نگیرد ضعیف شده و قدرت نگهداری مو را از دست خواهد داد.
چربی موها (سبوم)
در اطراف حفره ریشه موها غدد چربی متعددی وجود دارد که ترشح این غدد از دو جهت برای موها اهمیت دارد اول اینکه به صورت لایه نازکی روی ساقه مو را پوشانده و آن را حفظ می کند. دوم اینکه به مو چربی و درخشندگی می بخشد. این چربی یا سبوم خاصیت سیاسی دارد. ترکیبات چربی یا سبوم عبارتند از:
- آب ۱۵ تا ۲۵ درصد.
- اسیدهای چرب اشباع نشده ۴۰ تا ۶۰ درصد.
- اسید های استریفیه ۱۵ تا ۳۰ درصد.
در پوست سر نیز مانند سایر قسمت های بدن غدد مترشحه عرق وجود دارد که ترشحات آن ها هم خاصیت اسیدی دارد.
ساختمان شیمیایی موها
ساختمان شیمیایی موها از پروتئین کراتین ترکیب شده که در ناخن و پوست نیز وجود دارد. ترکیبات شیمیایی مو به رنگ و نوع مو بستگی دارد. مثلا موی تیره دارای کربن بیشتر و اکسیژن کمتر و موی روشن دارای کربن کمتر و اکسیژن بیشتری است.
در ضمن مواد تشکیل دهنده مو در افراد و نژادهای مختلف متفاوت بوده و حتی در یک فرد هم تحت تأثیر عوامل بسیاری مانند غذا، آب و هوا، سن و غیره می تواند متغیر باشد. درصد ترکیبات شیمیایی یک موی طبیعی به شرح زیر می باشد:
- کربن ۵۰ تا ۶۰ درصد.
- ئیدروژن ۶ تا ۱۶ درصد.
- نیتروژن (ازت) ۱۴ تا ۱۷ درصد.
- اکسیژن ۲۰ تا ۳۰ درصد.
- گوگرد ۳ تا ۶ درصد.
همچنین مواد دیگری مانند آلومینیوم، کلسیم، پتاس، سدیم و… به مقدار بسیار کم حدود یک درصد، در مو وجود دارد. به علت داشتن مجموعه این مواد است که مو می تواند در مقابل مواد شیمیایی عکس العمل نشان داده، تغییر رنگ یا فرم دهد.
عوامل مهم رشد مو
- تغذیه مناسب و کافی.
- رعایت بهداشت.
- فعالیت منظم غدد چربی.
ریزش مو ممکن است در اثر عوامل طبیعی یا غیر طبیعی باشد.
دستورات گیاه دارویی
حفظ سلامت : اگر طالب بودید که همیشه سلامت موی خود را حفظ کنید در پاکیزگی آن بکوشید. از ماست شیرین و تازه، کلم، هویج، زرده تخم مرغ، لوبيا ژاپنی و انواع ویتامین ب استفاده کنید.
تمیز کردن : اگر میل دارید موهای شما بسیار تمیز شود قبل از شست و شو با هر موادی، یک دست سر را با مواد گیاهی زیر شست و شو دهید. با آب جوشانده حضض و آویشن یا آب جوشانده سنبل الطیب یا آب جوشانده درمنه ترکی سر را بشویید.
براق و شفاف کردن : کتیرا مفتولی را در آب جوش حل کرده و در حمام با آن سر را بشویید و کمی هم تحمل کنید روی سر بماند.
تقویت : مو دارای ریشه یا به قولی دارای پیاز است. هرچه از داخل یا خارج بدن بهتر و بیشتر تقویت شود کمتر دچار آسیب شده و انسان همیشه سلامت موی خود را حفظ خواهد کرد. لذا بهتر است برای حفظ سلامت مو و تقویت آن از دستورات زیر پیروی کنید.
هر ۲ تا سه ماه، یک شب ۲۰ گرم مورد نرم و ۲۰ گرم آرد نخود خام و ۲۰ گرم وسمه نرم و ۵ گرم قهوه نرم را مخلوط کرده و به آن سه یا چهار عدد زرده تخم مرغ و کمی آب اضافه کنید تا به صورت خمیری مانند ماست در آید، و تنها به هنگام خوابیدن پوست سر بمالید و آن را بپیچید و صبح در حمام سر را بشویید.
دویست گرم نخود خام و ۱۰۰ گرم مورد و ۱۰۰ گرم گل ریواس و ۵۰ گرم گل بنفشه و ۵۰ سیاوشان و ۵۰ گرم قهوه و ۵۰ گرم حنا و ۵۰ گرم شنبلیله خشک همه را مخلوط کرده، نرم بسایید و جداگانه مغز بادام خام و مغز پسته خام و مغز فندق خام و مغز گردو از هر کدام ۵۰ گرم با هم مخلوط کنید و هر سه شب در میان یعنی در هر هفت روز، ۲ شب مقدار مورد نیاز از آن مخلوط را با تخم مرغ (شامل زرده و سفیده) مخلوط کنید تا به صورت خمیری در آید.
این محلول را شب هنگام خواب بر پوست سر ضماد کرده و سر را بپیچید و بخوابید و صبح در حمام بشویید.
گل ریواس و مغز حب المحلب و مورد و سياه دانه و قهوه و نخود خام و مغز گردو از هر کدام ۵۰ گرم مخلوط کرده و بسیار نرم بسایید. سپس مغز پسته خام، مغز فندق خام و مغز بادام خام و مغز گردو از هر کدام ۵۰ گرم مخلوط کرده و نرم بسایید.
همه مواد ساییده شده را مخلوط کرده و به دوازده قسمت مساوی تقسیم کنید و در هفته یک شب یک قسمت از آن را با تخم مرغ (شامل زرده و سفیده) مخلوط و بر پوست سر بمالید و سر را بپیچید و بخوابید و صبح در حمام با آب گرم بشویید.
در صورتی که پوست سر چرب نباشد می توانید شب ها روغن محافظ یا روغن آمله یا روغن مورد یا آب شاهی تازه با آب جوشانده پر سیاوشان را بر سر بمالید و صبح حمام کنید.
برای تقویت و رشد مو: کلم، ترب سیاه، تربچهی قرمز، نعنا، شاهی، شنبلیله پخته، پیاز، انجير، هویج، بولاغ اوتی، چلتوک برنج، سبوس برنج، سبوس گندم، سبوس جو، سوپ سبوس برنج با ماست شیرین و تازه، سوپ با سبوس گندم، سوپ با سبوس جو، آب دم کرده چلتوک برنج، آب دم کرده آویشن شیرازی، همچنین ویتامین A و ویتامین گروه B نیز مفید می باشد.
