آب بشقابی Gotu kola

آب بشقابی گیاهی از تیره چتریان، علفی، چند ساله، خزنده با ساقه ای بلند و باریک و برگهایی به شکل بادبزن. این گیاه در محل بندهای ریشه، دارای هورمون ریشه زایی است، نیمه آبزی و در حاشیه ی آب می روید و تقریبا در تمامی بندها دارای قدرت ریشه زنی است.

نام فارسی : آب بشقابی

تیره : چتریان Apiaceae

نام انگلیسی : Gotu kola

نام علمی : (.Centellae Asiatica( L

خصوصیات گیاه

آرایش برگ‌ها به شکل دسته ای، پهن به عرض ۲ تا ۵ سانتی متر، مدور، که در بخش اتصال به دمبرگ عمیق شکافته و دارای کنگره های منظم و دندانه ای یا چند لبه ای است. کم و بیش در سطح رویی برگ کرک وجود دارد و دارای ۷ تا ۹ رگبرگ و دمبرگ هم اندازه پهنک یا ۳ تا ۵ بلندتر از آن است.

گل ها کوچک، سفید متمایل به صورتی است، مجتمع در گل آذین چتری شامل ۳ تا ۴ گل، دارای دمگل کوتاه. زمان گلدهی و زمان رویش این گیاه در اردیبهشت و خرداد و زمان میوه دهی آن در تیر و مرداد است.

تیره بزرگی از گیاهان گلدار جداگلبرگ که دارای حدود ۳۰۰۰ گونه گیاه است که عمدتا در مناطق معتدل، خصوصا نیمکره ی شمالی می رویند. وجود گل آذین چتری و برگ‌های غالبا مرکب از بریدگی‌های باریک و نازک، آنها را از سایر گیاهان به خوبی متمایز می کند. به علت وجود گل آذین چتری است که این تیره، تیره چتربان نیز نامیده می شود. گیاهان عموما علفی یک یا چند ساله دارای ساقه ی غالبا راست یا خزنده و معمولا شیاردار هستند.

گیاه آب بشقابی در مرداب‌ها و علفزارها می روید. فصل های تابستان و پاییز بهترین زمان برای برداشت و ذخیره کردن برگ‌های گیاه است.

این گیاه بومی هند، جنوب آمریکا، استراليا و جنوب آفریقا است. در هند، استرالیا، اندونزی، ایران، مالزی و کشورهای آفریقایی و آسیایی می روید.

در ایران می توانید آن را در تالاب بندر انزالی به صورت خودرو مشاهده کنید. گیاه آب بشقابی به عنوان یک برگ سبز در کشور سریلانکا به نام gotu استفاده میشود.

قسمت های مورد استفاده:

برگ‌های گیاه به صورت تازه و خشک.

ترکیبات شیمیایی:

اسید آسیاتیک، اسید مادکاسسیک و سایر مشتقات گلیکوزیدهای استری تری ترپنی، آسیاتیاکوزید و مادکاسوزید

طرز استفاده و مقدار مصرف گیاه آب بشقابی :

گیاه آب بشقابی در خرداد ماه از مناطق مرطوب اطراف مرداب‌های بندرانزلی جمع آوری می شود و برای خشک کردن، گیاه جمع آوری شده را در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد و در سایه قرار می دهند.

طرز تهیه جوشانده:

۴ گرم از برگ و ساقه ی خشک گیاه آب بشقابی را در ۲۵ سی سی آب جوش بریزید، درب ظرف را بگذارید تا چند جوش بخورد سپس به مدت ۱۰ دقیقه نیز دم بکشد. محلول را از صافی عبور دهید و به مدت ۱ ماه، روزانه ۳ مرتبه یعنی صبح، ظهر و شب، یک فنجان از این جوشانده میل کنید. البته می توانید بعد از این مدت ۳ ماه دیگر و هر ماه ۲۰ روز از این جوشانده میل کنید.

محلولی برای خارش پوست و جوش‌های تحریک شده:

یک دوم فنجان از آب برگهای خشک شده‌ی گیاه آب بشقابی را با ۲ فنجان آب مخلوط کنید و آن قدر بجوشانید تا حجم آن نصف شود سپس برگ‌ها را خارج و۱ فنجان روغن کنجد به آن اضافه کنید، آن گاه صبر کنید آنقدر بجوشد تا آب آن به طور کامل بخار شود، سپس محلول به دست آمده به نام روغن آب بشقابی و بهترین روغن برای ماساژ پوست است.

در اکثر کشورهای شرق آسیا از برگ‌های آن در سالاد استفاده می کنند. در کشورهای تایلند و ویتنام از برگ‌های آن برای درست کردن نوعی نوشابه انرژی زا به نام «اسپرینگ رول» استفاده می کنند.

خواص درمانی

خواص درمانی گیاه آب بشقابی به طور خلاصه عبارتند از: درمان بیماری سفیلیس، جذام، سرطان، رشد تومورها، بیماری‌های قلبی و عروقی، ترک اعتیاد، روماتیسم، صرع، بیماری های مغزی، همچنین برای افزایش هوش، طولانی شدن عمر و تقویت حافظه درمان آسیب‌های پوستی ناشی از اثر اشعه، بهبود زخم و سوختگی، بی خوابی و التهابات پوستی، پیری پوست، ضد باکتری، ضد ویروس، ضد اضطراب و محرک مغز و گردش خون است.

گیاه آب بشقابی با تحریک کلاژن‌ها باعث اثرات بسیار مفیدی در پوست می شود و می تواند از پیری پوست جلوگیری و جوانی پوست را احیا کند.

اما گیاه آب بشقابی دارای مواد نوتروپیک است و می تواند باعث احیای مغز و سیستم عصبی در انسان شود. بسیاری از گزارشات پزشکی نشان داده است که استروئیدها و ویتامین C موجود در گیاه آب بشقابی می تواند در درمان جذام و سرطان و رشد تومورها و سرطان سینه مؤثر باشد.

گیاه آب بشقابی خاصیت آنتی اکسیدان داشته و برای درمان بیماری های سیاهرگی و عروقی و قلبی موثر است. در کشور تایلند برای سم زادیی و ترک اعتیاد به تریاک از گیاه آب بشقابی استفاده می شود.

گیاه آب بشقابی به دلیل داشتن اثرات ضد تستسترون، بیشتر برای دختران مناسب است تا مورد استفاده برای ضد پیری و تقویت حافظه قرار گیرد.

عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:

توجه داشته باشید این گیاه می تواند باعث ایجاد آلرژی و مشکلات گوارشی شود. پس به میزان مصرفی که اشاره شد بسنده کنید و از زیاده روی پرهیز کنید. باید بدانید که گیاهان دارویی نیز می توانند خطراتی برای سلامتی داشته باشند.

اگر شما هر یک از نشانه هایی مثل کهیر، خارش، قرمزی، و یا سوزش پوست، اشکال در تنفس، تورم صورت، لب‌ها، زبان و یا گلو را مشاهده کردید، استفاده از این گیاه را به طور کل متوقف کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.

همچنین در صورتی که نشانه ای از مشکلات کبدی مانند تهوع، درد معده، تب پایین، از دست دادن اشتها، ادرار تیره، مدفوع خاک رس رنگی، یرقان (زردی پوست و چشم ) مشاهده کردید از ادامه ی مصرف خودداری کنید.

گیاه آب بشقابی به دلیل این که دارای اثرات ضد تستسترون است، مصرف زیاد آن در پسران توصیه نمی شود و ممکن است باعث ناباروری در مردان شود

سابقه ی تاریخی

گیاه آب بشقابی که آن را از هزاران سال پیش، عصاره‌ی معجزه آسای حیات مینامیدند، در کشورهایی همچون هند، چین، اندونزی، سری لانکا و در جنوب آفریقا برای درمان بیماریهای مختلف استفاده می کردند.

همچنین امروز نیز بعد از حدود دو هزار سال همچنان در هندوستان به عنوان یک گیاه دارویی مهم شناخته می شود.