نام فارسی: ژنکو ، گینکو
نام علمی: .Ginkyo biloba L. – Ginkgo biloba L
نام فرانسه: Ginkgo, Arber aux quarante écus
نام آلمانی: Facher ginkgobaum
نام انگلیسی: Maidenhair tree, Ginkgo
نام ایتالیایی: Noce del Giappone, Ginco
نام عربی: شجرة المعبد
ژنکو ، درختی دو پایه، زیبا، از تیره ژنکیوآسه، به ارتفاع متوسط و دارای شاخه های منشعب به تقسیمات فرعی است. ارتفاع آن در بعضی نواحی به ۳۰ متر نیز رسیده است. شاخه های آن بر دو نوع دراز و کوتاه است. شاخه های کوتاه آن، دارای برگ های کوچک و فشرده به هم، به شکل کلیه ولی شاخه های دراز آن، دارای برگ هایی با پهنک مشخص و منقسم به ۲ لوب با ظاهر برگ پر سیاوشان است. دمبرگ درازی نیز پهنک برگ های اخیر را به ساقه متصل می سازد. رنگ این برگ ها، در پاییز تدریجا مایل به زرد می شود.
در پایه نر گیاه ژنکو ، گل ها مجموعا به صورت گل آذین سنبله مخصوص (شاتون) در کنار فلس های فوقانی شاخه های کوتاه ظاهر می شوند. در این گل آذین، پرچم ها به وضع متکی به محور شاتون قرار دارند. هر پرچم شامل بساکی مرکب از ۲ کیسه به حالت آویخته در انتهای یک دمگل کوتاه است.
گل آذین ماده، معمولا به صورت دنباله منقسم به دو شاخه است که هر یک از آن ها به یک تخمک برهنه ختم می شود. در این جا چون قسمت قاعده هر یک از تخمک ها، در نوعی پوشش جام مانند واقع است از این جهت بعضی از گیاه شناسان، آن ها را برچه های رشد نیافته به حساب می آورند.
گیاه ژنکو فاقد میوه حقیقی ولی دارای دانه هایی به حجم یک گیلاس با ظاهر شفت مانند است. غشا دانه آن در قسمت خارج، معمولا گوشت دار ولی از ناحیه داخل سخت است. جنین دانه آن، بزرگ و دارای ۲ لپه می باشد. قسمت مورد استفاده این درخت به طوری که بررسی های جدید نشان می دهد، برگ های آن است که دارای اثرات درمانی قابل توجه می باشد.
ترکیبات شیمیایی ژنکو
در برگ گیاه ژنکو وجود موادی نظیر اسیدهای آلی، ترپن ها واسترول های مختلف مشخص گردید به علاوه دارای فلاوون ها، فلاوونوئیدها، ژنک ژتول (ginkgetol)، ایزوژنک ژتول (isoginkgetol)، بیلوبه تول (bilobetol) و غیره می باشد. از برگ گیاه، ژنکوليدهای A و B و ginkgolides) C) نیز استخراج گردیده است.
خواص درمانی ژنکو
عصاره خالص برگ گیاه ژنکو از نظر فارماکولوژی، دارای عمل باز کننده عروق (عروق شریانی) و فعال کننده گردش خون در شرایین است که خود موجب رساندن مقدار بیشتر خون به بافت ها می شود. در مویرگ ها، به طوری که آزمایش های جدید نشان داده، پس از مصرف عصاره برگ گیاه، موجبات کاهش قابلیت نفوذ، و در سیاهرگ ها، فعال شدن حرکات آن ها وسهولت گردش خون در آن ها فراهم می گردد.
با آزمایش هایی که در خرگوش به عمل آمده مشاهده شده است که در خیز مغزی، باعث از بین رفتن تدریجی این حالت در جانور می گردد به علاوه اثر رفع التهاب به طور خفيف و مدر ظاهر می کند. فراورده های گیاه ژنکو در نارسایی اعمال سیاهرگ ها در اندام های سافله بدن و بی نظمی های گردش خون و اختلالات عروقی، اثر درمانی ظاهر می کنند ضمنا در اختلالات ناشی از نارسایی های حاد و مزمن گردش خون که به صور مختلف موجب بروز سرگیجه سردرد، کم شدن حافظه، ضعف بینایی و غیره می شود، می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
دانه بو داده گیاه ژنکو در خاور دور به مصارف تغذیه می رسد ولی قسمت گوشت دار و خارجی دانه، به علت دارا بودن موادی نظیر اسید ژنکولیک (ac. ginkgolique)، ژنکول (gnkgol) وبيلوبیول (bilobiol)، اثر محرک و سمی ظاهر می کند.
از عصاره خالص برگ گیاه ژنکو ، اخيرا اسپسیالیته ای به نام تاناكان (tanakan) به بازار آمده است که از آن، جهت رفع عوارض ناشی از نارسایی مزمن اعمال مغز از قبیل سرگیجه، سردرد، از بین رفتن حافظه، کم شدن قوای عقلانی و هم چنین درمان عوارض منشا عروق مغزی و آزردگی های ناشی از ضرب دیدن جمجمه و رفع اسپاسم عروق و غیره که به علت مسمومیت های مختلف پیش می آید، استفاده می شود. این اسپسیالیته به طوری که اطلاع حاصل گردید در ردیف پر فروش ترین داروها قرار گرفته است.
اسپیسپالیته مفید دیگر آن، به نام ژینکور (Ginkor) است که از عصاره گیاه مذکور، توام با Chl.heptaminol و trihydroxye thylrutoside تهیه می شود و به صورت کپسول به بازارهای دارویی عرضه می گردد به علاوه از این مخلوط، آمپول های خوراکی و یا پماد ساخته می شود که جهت درمان phle bite (تورم سیاهرگ ها که منجر به ایجاد زخم می شود)، درمان بیماری های مربوط به سیاهرگ ها، و در بیماری های زنان مورد مصرف قرار می گیرد.
درخت ژنکو در باغ های نواحی مختلف ایران پروش می یابد.