رنگین زرد (Genista tinctoria)

کاربر 21

4 اردیبهشت 1400

1,144 بازدید

نام فارسی: رنگین زرد

نام علمی: .Genista tinctoria L

نام فرانسه: Petit – Genet، Genet des teinturiers، G. batard، Genet tinctorial

نام انگلیسی: Woad – waxen، Dyer’s greenweed، Greenweed

نام آلمانی: Farber-Ginster

نام ایتالیایی: Maggio، Baccellina، Ginestraggine، Ginstrella، Ginistra die tintori

نام عربی: جنتات الصباغين (Ginistat es sabbaghi n)

رنگین زرد گیاهی به ارتفاع ۳۰ تا ۸۰ سانتی متر از تیره پروانه واران، فاقد خار ولی دارای ساقه های متعدد، سخت و چوبی است. ارتفاع آن گاهی به ۱.۵ تا ۲ متر می رسد به طوری که گیاه منظره یک درختچه را پیدا می نماید. غالبا به حد وفور در جنگل ها، مخصوصا در اماکن کم درخت آن ها، چمن زارهای طبیعی نسبتا خشک، دامنه کوهستان ها، گودال ها وغیره می روید. منطقه انتشار آن نیز در غالب نواحی اروپا و آسیای غربی است.

برگ های آن بیضی شکل، نوک تیز، با کناره ها و سطح تحتانی پوشیده از کرک های ریز و کوتاه و گل های آن زرد رنگ است. در بعضی نواحی به علت گل های زیبا و ظاهر قشنگی که دارد پرورش می یابد. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ، گل و دانه آن است.

ترکیبات شیمیایی رنگین زرد

برگ و دانه گیاه رنگین زرد دارای تانن، مواد قندی، موم، موسیلاژ، مواد چرب، یک ماده تلخ، اسانس (در گل) و دو ماده رنگی یکی به نام لوتئولين (luteoline) و دیگری ژنیستئين (genistine) است. گل های آن دارای گلوکزیدی به نام ژنیستوزید (genistoside) می باشد. در دانه اش وجود سیتیزین (cytisine) با اثر سمی شدید محقق شده است.

از گل های گیاه Genista tinctoria متعلق به ناحیه پرو، عصاره ای به نام راتاما (Ratama) به دست می آید که استخراج، تعیین مشخصات و اثر فارماکولوژی آن توسط Dunn و Hilton در سال ۱۹۶۲ صورت گرفت. نوع خالص و تصفیه شده آن، حالت جامد و رنگ زرد روشن دارد. در گرمای ۴۸ تا ۵۰ درجه تقريبا حل می شود. به مقادیر زیاد در آب و متانول ولی به مقدار خیلی کم در اتانول محلول است. در اتروکلروفرم، تقریبا غیر قابل حل شدن است. از نوع دیگر این گیاه یعنی از .G. sphaerocarpa Lam، ماده ای به نام رتامین (retamine) به فرمول C_۱۵H_۲۶N_۲O و به وزن ملکولی ۲۵۰.۳۷ استخراج و بعدا سنتز شده است.

رتامین (Retamine) به صورت متبلور در اتانول به دست می آید. طعم تلخ دارد. در گرمای ۱۶۵-۱۶۶ درجه ذوب می شود. تقریبا در آب غیر محلول ولی در کلروفرم، الكل و متانول محلول است. در بنزین به مقادیر زیاد حل می گردد.

گیاه Genista tinctoria در مناطق نیمه کویری می روید و اگر توسط حیواناتی مانند شتر، میش و بز مصرف شود. باعث بد بو شدن شیر آن ها می گردد به علاوه چنین شهرت دارد که مقوی قلب است. اعراب از له شده برگ و ساقه آن ، نوعی ماده دارویی مخلوط با عسل تهیه می کنند که قي آور است . به عنوان مسهل و دفع کرم نیز مصرف می شود.

خواص درمانی رنگین زرد

از گل های رنگین زرد در گذشته به عنوان مدر و مسهل و از برگ ودانه اش به عنوان مسهل استفاده به عمل می آمده است. دانه اش اثر مسهلی – قی آور و سمی دارد. در به کار بردن آن ها مخصوصا دانه اش برای مصارف درمانی، باید نهایت احتیاط را به عمل آورد تا ایجاد مسمومیت و ناراحتی نشود.

صور دارویی رنگین ‌زرد

دم کرده ۵ تا ۲۰ در هزار گل های تازه شکفته Genista tinctoria به عنوان مدر و به مقدار ۳ تا ۴ فنجان در روز مصرف می شود. این دم کرده باید از گل های تازه شکفته ای که هنوز دانه نبسته باشند تهیه گردد تا مسمومیت پیش نیاورد. جوشانده ۳۰ تا ۶۰ در هزار آن به عنوان مسهل به کار می رود.