درمان مشترک بیماری ها و درمان اختلالات دستگاه گوارش و هضم

در این مقاله به برخی  بیماری ها و درمان اختلالات دستگاه گوارش و هضم  و شیوه درمان آن ها که در احادیث، روایات و طب سنتی مطرح شده است می پردازیم …

امام کاظم (ع) فرموده اند: کسی از سوهاضمه به امام صادق (ع) شکایت کرد. ایشان به وی فرمودند: چرا از ریزه های فرو ریخته از سفره نمی خوری؟!

۲ – انار شیرین با پرده های سفید آن

الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ لاَ ثِقَلًا أَجِدُهُ فِي فُؤَادِي وَكَثْرَةِ التُّخَمَةِ مِنْ طَعَامِي فَقَالَ تَنَاوَلْ مِنْ هَذَا الرُّمَّانِ الْحُوُّ وَكَّلَهُ بِشَحْمِهِ فَإِنَّهُ يَدْبُغُ الْمَعِدَةَ دَبْغاً وَيَشْفِي التُّخَمَةِ وَيَهْضِمُ الطَّعَامَ وَيُسَبِّحُ فِي الْجَوْفِ

حارث بن مغیره می گوید: از سنگینی معده و نامرتبی گوارش خود به امام صادق شکایت کردم. ایشان فرمودند: این انار شیرین را با پرده های میان دانه های آن بخور که معده را کاملا پاکسازی می کند و نامیزانی گوارش را سامان می بخشد و غذا را هضم می کند و در دل تسبیح خداوند می گوید.

٣- نان خشک و سویق ها مصلح ترنج و ترشی‌ها

الْإِمَامِ الْبَاقِرِ أَنَّ الْأُتْرُجَّ الثَّقِيلِ فَإِذَا أُكِلَ فَإِنَّ الْخُبْزَ الْيَابِسَ يَهْضِمُهُ مِنَ الْمَعِدَةِ

امام باقر علی فرموده اند: ترنج وقتی خورده می شود سنگین است و نان خشک آن را هضم می کند.

۴- عطسه و تخليه اخلاط زاید سر و صورت و بینی و تنفسی

امام الرضا (ع): بدان که علت عطسه آن است که خداوند، چون بنده ای را نعمتی دهد و او سپاسگذاری از آن را از یاد ببرد، خداوند، بادی بر او چیره می سازد که در تن وی می چرخد و سرانجام، از سوراخ های بینی او بیرون می آید و شخص، خداوند را بر آن عطسه، سپاس گوید و خدا، این سپاس گفتن را سپاس آن نعمت قرار می دهد. همچنین، هیچ کس عطسه نمی کند، مگر این که غذایش گوارا می شود.

نکته: تخلیه اخلاط زاید، بویایی را تقویت و غذا را خوش مزه می کند.

۵- ترشی بعد از غذاهای گرم و چرب و غليظ

ابراهیم بن حسن جعفری می گوید: امام صادق (ع) به یاران خود فرموده اند: پزشکان شما چه دستوری درباره‌ ترنج می دهند؟ عرض کردند: ای پسر رسول خدا می گویند آن را پیش از غذا بخورید.

حضرت فرمودند: پیش از غذا چیزی بدتر از آن پیدا نمی شود و پس از غذا چیزی بهتر از آن وجود ندارد. پس، از خوردن مربای آن دریغ نکنید که در دل بوی خوشی چون بوی مشک دارد.

ترشی جات را هنگام خالی بودن معده نباید مصرف کرد، که عوارض زیادی دارد مثلا باعث ترشی معده، ضعف اعصاب، افت فشار و … می شود. ولی صرف اندک آن بعد از غذا یا همراه غذا فواید فراوان دارد. و یک ضدعفونی کننده، رقیق کننده خون، عامل باز شدن انسدادها، سلامت حافظه و عقل، از بین برنده ی قند و چربی اضافی بدن و خون و … می شود.

نکته: بعد از برنج یا شیر یا پنیر یا غذاهای سرد، ترشی جات مضر است.

۶- ریحان کوهی

ایوب بن نوح می گوید: کسی که با امام کاظم  همسفر بود برایم نقل کرد که آن حضرت ریحان کوهی طلب کرده و فرمودند: «من دوست دارم غذای خود را با آن آغاز کنم که گشاینده مجاری بسته شده، اشتها آور و زداینده چشم درد است و من آنگاه که غذا را با آن آغاز کنم، باکی ندارم که پس از آن چه غذایی بخورم و دیگر از هیچ بیماری و آسیبی هراس ندارم و آنگاه که غذا تمام شد بار دیگر ریحان کوهی طلب کرده و دیدم که برگه ای از آن را که روی غذا افتاده بود برداشته و خوردند. به من نیز داده و فرمودند: غذای خود را با آن پایان ده که گوارنده غذای پیشین و اشتها آور غذای پسین است. سنگینی معده را زدوده و دل و دهان را خوشبو می کند.»

۷- آویشن و سیاه دانه

آورده اند که روزی رسول خدا (ص) هضم کننده غذا و سوسنبر و سیاه دانه را طلبیدند. ایشان هرگاه شیر یا غذای زیان آوری می خوردند، نخست پیش از غذا این‌ها را کوبیده و در هم آمیخته، به همراه نمک نیم کوفته میل می کردند و می فرمودند: دیگر باکی ندارم که چه می خورم و همواره می فرمودند: معده را تقویت و بلغم را قطع می کند و از انحراف فک ایمن می سازد.

۸- آغاز غذا با غذای سبک

امام رضا : غذای خود را با سبک ترین غذایی که بدنت را به اندازه عادتت و بر حسب اقامتگاه و فعالیت‌ها و زمانه ات تغذیه می کند، آغاز کن.

۹- زرده تخم مرغ

نزد امام رضا از مشکل گوارش غذا اظهار ناراحتی کردم. فرمود: «زرده تخم مرغ بخور». این کار را انجام دادم و از آن، سود بردم.

توجه: در هیچ غذا و هیچ کاری نباید زیاده روی کرد. مخصوصا در امثال تخم مرغ که در سایر روایات از آن نهی شده پس بیشتر احتیاط شود.

۱۰– کندر

امام رضا : فراوان کندر بخورید، آن را در دهان نگه دارید و بجوید. برای من، جویدن آن، دوست داشتنی تر است؛ بلغم معده را می زداید و آن را تمیز می کند، عقل را استحکام می بخشد و غذا را می گوارد.

۱۱ – دراز کشیدن به پشت بعد از غذا

امام حسین : پیامبر خدا به من فرمود: فرزندم! به پشت بخواب تا شکمت کوچک شود، آب را به مکیدن بنوش تا خوردنت بر تو گوارا آید، به شمار دفعات فرد، سرمه بکش تا چشمانت روشن شود و یک روز در میان، روغن بزن تا به سنت پیامبر خویش، عمل کرده باشی.

۱۲- کاهو

پیامبر خدا : کاهو بخور، که خواب آور است و غذا را هضم می کند.

۱۳ – خرمای برنی

پیامبر خدا : درباره خواص خرمای برنی: این جبرییل است که به من خبر می دهد که در آن (خرمای برنی)، سه ویژگی است: بوی دهان را خوش میسازد، معده را می پالاید و غذا را گوارش می دهد.

۱۴ – قاووت بعد از کله پاچه

امام صادق : سویق، کله پاچه را هضم می کند.

۱۵ – مسواک اسلامی

پیامبر خدا : هر کس در هر روز، دو بار مسواک بزند، سنت پیامبران را استمرار بخشیده است، در برابر هر نمازی که بخواند، خداوند، برایش پاداش صد رکعت می‌نویسد، از فقر به غنا (و بی نیازی) در می آید، دهانش خوش بو می شود، حافظه اش فزونی می یابد، فهمش استوار می گردد، غذایش گوارش می یابد، درد دندان هایش از میان می رود، بیماری از او دور می گردد، و فرشتگان، به واسطه نوری که بر او می بینند، با او دست می دهند و دندان هایش تمیز می شود.

۱۶ – آب خنک برای رفع خشکی و صفرا و پری معده

امام رضا : درباره آب خنک، روایت می کنم که حرارت بدن را فرو می نشاند، صفرا را آرام می سازد، غذا را هضم می کند، پس مانده ای را که در سر معده هست، ذوب می سازد و تب را از میان می برد.

توجه: اولا نباید خیلی سرد باشد و با استفاده از قانون قراین و توجه به سایر روایات، آب سرد را نباید همه افراد و در همه غذاها مصرف نمود. بلکه در فصل گرم یا غذاهای خشک یا در پرخوری یا افراد با مزاج خشک، می توانند آب سرد را همراه غذا مصرف نمایید. و الا از غذا فاصله دهید.

۱۷ – گلابی و رفع یبوست

امام صادق : گلابی، معده را می پالاید و تقویت می کند و با به، همگون است. خوردنش روی غذا سودمندتر است تا چاشت ناخورده. هر کس هم که احساس سنگینی می کند، از آن بر روی غذا بخورد.

۱۸ – آویشن

امام کاظم (ع): داروی امیر مومنان، آویشن بود. او می فرمود: آویشن برای معده، پرزی همانند پرز پارچه های مخمل می شود.

۱۹ – آویشن + نمک + گردو + زنیان

امام صادق (ع) فرمود: چهار چیز، چشم را جلا می دهد، سودمند است و هیچ زیانی ندارد.

درباره آنها از امام پرسیدند. فرمود: آويشن و نمک، وقتی با هم باشند، نانخواه و گردو، وقتی باهم باشند.

به ایشان گفتند: این چهار چیز، وقتی باهم باشند، به چه کار می آیند؟

فرمود: نانخواه و گردو، (چون در برهم قرار گیرند)، بواسیر را می سوزانند، باد را  دور می کنند، رنگ پوست را زیبا می سازند، معده را سختی (مقاومت) می دهند و کلیه ها را گرم می کنند.

اما آویشن و نمک، (چون در برهم قرار گیرند)، بادها را از دل بیرون می رانند، انسدادها را می گشایند، بلغم را می سوزانند، آب (منی) را زیاد می گردانند، بوی دهان راخوش میسازند، معده را نرمی میدهند، بوهای بد را از دهان می برند و آلت را سفتی می بخشند.

۲۰ – سویق (قاووت) عدس برای معده گرم

امام صادق فرمود: سویق عدس، تشنگی را از میان می برد، معده را تقویت می کند، درمان هفتاد درد در آن است، صفرا را خاموش می کند و درون را سردی میبخشد. ایشان، چون سفر می کرد، از این سویق، جدایی نداشت و چون در کسی از خدمت گزارانش خون به جوش می آمد، به وی می فرمود: از سویق عدس بخور؛ چرا که جوش آمدگی خون را فرو می نشاند و حرارت را خاموش می کند.

۲۱ – شربت امام رضا

این شربت امام رضا (ع) را بعد از غذا به اندازه سه لیوان بنوش، به اذن خدا ایمن می‌شوی از بیماری های سرد و مزمن مانند نقرس و … و بعضی بیماری های کبد و طحال و روده.

۲۲ – مرکب دو

۲۳ – هاضوم

۲۴ – زیاد جویدن

۲۵ – سیر نشدن از غذا و کم خوری

۲۶ – عدم پراکنده خوری (فقط بعد از گرسنگی غذا بخورید)

۲۷ – طيب خوری و پرهیز از هر چیز استاندارد و کارخانه ای و غیر طبیعی و شیمیایی و مصنوعی

۲۸ – اصلاح مزاج – طبق نیاز مزاجی غذا بخورید. و مزاج غذا را داخل هر وعده غذایی اصلاح کنید و به وعده بعدی موکول نکنید.

۲۹ – اصلاح خون و درمان کم خونی و غلظت خون و …

۳۰ – درمان سایر امراض مانند یبوست، اسهال، ضعف اعصاب، اختلالات روحی روانی مانند ترس و استرس وحرث وجوش و …

پرهیزهای عمومی در درمان اختلالات دستگاه گوارش (ضیایی)

مواردی که در خصوص اختلالات دستگاه گوارش باید پرهیز شود:

١- ترشیجات مانند: آبلیمو ترش، لیموعمانی، گوجه سبز (برای کسانی‌ که سر سوزه معده دارند)

۲- به همراه غذا چیزهای تند و تیز مانند: فلفل، سس فلفل، سس مایونز و انواع سس

۳۔ چیزهای نفاخ خوردن مانند: نوشابه های گازدار، دوغ گازدار، پوست حبوبات،

۴- بعد از غذا لم دادن و خوابیدن

۵- خوردن غذاهای چرب، مخصوصا در شبها غذاهای حجیم خوردن مانند: شله، آش

۷- نان را در غذاهای آبکی مخلوط کردن (ترید کردن)

۸۔ غذا را با آرامش و به خوبی نجویدن (اگر شخص دندان‌هایش نیاز به تعمیرات دارد، اقدام نماید)

۹- به همراه غذا یا قبل از آن و یا بعد از آن چای، قهوه، نسکافه، کاکائو و شکلات خوردن

۱۰- استرس (یعنی نگرانی مستمر)، اضطراب (یعنی دلهره)

اختلالات دستگاه هاضمه (خیراندیش)

– ۳ تا ۵ گرم قنطوریون رقیق را که خشک باشد در ۵ دسی لیتر آب جوش بریزید، بهتر است یک قاشق سوپ خوری قنطوریون رقیق را در یک لیوان آب جوش به مدت ۱۲ دقیقه دم کنید بعد آن را صاف کنید و با عسل شیرین کنید و یک فنجان قبل از هر غذا بنوشید (این دم کرده خیلی سریع ترشی معده، نفخ شکم و سنگینی آن را درمان خواهد کرد)

– ۱۰ تا ۳۰ گرم ریشه جنتیانای خشک را بکوبید تا گرد شود و بعد آن را در یک لیتر آب جوش بریزید و ۴ ساعت به حال خودش بگذارید تا دم بکشد. بعد، آن را سرخ کنید و با عسل شیرین سازید و بعد از غذا یک فنجان از آن را بنوشید. این دم کرده عمل هضم شما را آسان کرده و ترشی معده تان را از بین خواهد برد و احساس خواهید کرد که دیگر از غذا سنگین نشده اید.

.۶ گرم ریشه (بیخ) شب بو را که خشک کرده و به صورت گرد (پودر در آورده اید) در یک قاشق عسل مخلوط کنید و بخورید. یا قبل از غذا ۳۰ تا ۵۰ قطره تنطور بیخ شب بو را در کمی آب بخورید. این نسخه برای اختلالات تخامه، ترشی و تنبلی معده مؤثر و مفید است.

– نصف قاشق سوپ خوری عسل را در یک لیوان آب جوش سرد شده حل کنید و هر ساعت یک قاشق سوپ خوری از آن را بنوشید و از رژیم غذایی معتدلی پیروی کنید. برای افرادی که دچار سوهاضمه شدید شده اند نسخه مفیدی است.

“با رعایت موارد زیر میتوانید به درمان اختلالات دستگاه گوارش و تنظیم سیستم گوارش بدن خود کمک کنید”

تنظیم سیستم گوارش (خیراندیش)

– با مصرف ۷ عدد انجیر شبانگاه به مدت ۱۴ شب.

– با مصرف ۷ عدد زیتون صبح ها تا ۱۴ روز.

– خوراک سرکه انگبین (۲ واحد سرکه + ۲ واحد عرق نعناع + یک واحد عسل هر شب با یک لیوان آب مخلوط کرده به مدت ۱۴ شب میشود.

– حفظ آرامش و پرهیز از ترس و نگرانی

– پیشگیری از یبوست و درمان آن

– پرهیز از غذاهای ممنوعه

– با نوشیدن شربت عسل درد معده به مرور کمتر خواهد شد.

– مصرف شربت عسل با تعداد خیلی کمی لیموترش تازه به آرامی و جرعه جرعه میل شود.

بیماری های گوارش (خیراندیش)

در خصوص اختلالات دستگاه گوارش عسل بسیار تاثیر گذار است. عسل ماده ای است ملین و کمک دهنده به هضم غذاها که مصرف اندک ولی دائمی آن برای فعالیت طبیعی دستگاه گوارش توصیه شده است. عسل با داشتن آهن و منگنز بالا به عمل هضم کمک می کند و از ترشح اسید اضافی ممانعت می کند (زیرا خود اسیدی است) عسل با سایر خواصی که دارد، به طور غیرمستقیم باعث تنظیم ترشح شیره معده میشود و به عنوان یک مرهم موجب التيام زخم های معده میشود.

در واقع اثر التیامی عسل روی زخم های معده به علت ایجاد آرامش عصبی در فرد مصرف کننده عسل است زیرا بیشتر زخم های معده و اثنی عشر منشا عصبی دارند. خواص لینت دهندگی (نرم کنندگی و ضد میکروبی عسل باعث تقویت و تسهیل عمل دفع و لینت (نرمی) مزاج می شود و با عفونت‌ها مبارزه می کند. مصرف عسل در حالت ناشتا و به خصوص به صورت محلول در آب برای بهبود زخم های معده و روده توصیه میشود.

هضم کننده غذا(تبریزیان) 

-مرکب ۷ (۲ ماهه)

-مرکب مفاصل

– هضم کننده

بادکش ریه

اندیکاسیون ها:

– درمان تکمیلی آسم شدید

– درمان تکمیلی در افراد شیمیایی

– درمان تکمیلی مسمومین

– درمان تکمیلی آنفلوآنزا

– درمان تکمیلی اختلالات گوارشی این بادکش با بخور آب گرم تکمیل می شود و جهت بادکش از بالا به پایین و از سمت چپ به راست میباشد.

بیماری‌های معده و روده و اثنی عشر (ضیایی)

برای رفع ناراحتی‌ها و زخم های معده، روده ها و اثنی عشر خوردن عسل همراه با برخی مواد دیگر به صورت تجویزهای زیر توصیه می شود:

١- حلوای آرد گندم، عسل و زعفران برای تقویت کار معده

۲- گرد بالنگ با عسل برای تقویت کار معده و روده ها

۳- مخلوط شیر و عسل برای تقویت عمومی بدن و کار دستگاه گوارش

۴- پنج مخلوط مساوی از عسل و انجیر برای درمان زخم معده

۵- دو فنجان جوشانده صاف شده برگ ریشه کاسنی با عسل قبل از صبحانه ع شربت عسل در آب ولرم یا معمولی برای رفع درد و ناراحتی

تقویت گوارش (یکتا)

داروهای تقویت گوارش عبارتند از:

١- نعناع

۲- شوید

۳- مرزه

۴- پونه

۵- کاسنی

۶- شاهتره

۷- آویشن

۸- کاکوتی

۹– سبوس، مخصوصا سبوس گندم که به شدت برای یبوست مفید است و متأسفانه آن را از غذاهایمان حذف کرده اند. سبوس را به هر صورتی می توان مصرف کرد مثلا می توان آن را همراه با غذا دم کرده و مصرف کرد و یا خود سبوس را جوشاند و به آن عسل زد و میل کرد ولی نباید در مصرف سبوس زیاده روی کرد.

کسی که یبوست دارد اگر در یک روز مثلا دو سه وعده سبوس بخورد خیلی خوشش می آید چون خوب جواب می دهد و در نتیجه فردا و پس فردا هم می خورد، ناگهان می بیند خود سبوس باعث یبوست شده است. بهترین غذا و دوا اگر بیش از حد مصرف شود به مرض تبدیل می شود.

۱۰۔ مرزنجوش. البته کسانی که مشکلات کلیدی دارند در مصرف آن احتیاط کنند و یا اصلا مصرف نکنند.

۱۱- اسطوخدوس

۱۲- بومادران

۱۳- هل

۱۴- دارچین. البته همان طور که گفتیم نباید در مصرف آن زیاده روی کرد. اگر به همان صورتی که گفتیم تقسیم بر ۵ بشود در این صورت خاصیت دارویی دارد. ۱۵- شیرین بیان

۱۶- عناب

۱۷- پودر و عصاره شیرین بیان. راحت ترین مصرفش همان گرد است

۱۸- زیتون هم از داروهای گوارش است ولی باید با غذا خورده شود.

۱۹- زرشک

۲۰- زنیان

۲۱- رازیانه

۲۲- بهار نارنج

۲۳- زیره

۲۴- بنفشه

۲۵- سیاه دانه

۲۶- بادرنجبویه

۲۷- ترخون

۲۸- مسطکی

۲۹- عسل

سفتی و سنگینی معده و زیاد شدن آب دهان (روازاده)

پرسش: حدود ۱۱ سال است گاهی اوقات فشار زیادی به زیر جناق سینه ام می آید و احساس سفت شدن و سنگینی در معده می کنم و بزاق دهانم هم چند برابر می شود و نفسم بند می آید، علت چیست؟

پاسخ: معده شما سرد است، حتما هفته ای ۳ بار شربت زنجبیل و عسل بخورید، مدتی از خوردن ترشیجات (پرتقال – نارنگی) خودداری کنید و عسل زیاد بخورید. عرق انسیون روزانه دو بار نصف استکان میل کنید مقوی روده هر روز به مقدار نصف قاشق چایخوری نارمشک مخلوط با عسل گردد و میل شود.

برای اختلالات روده ها (دریایی)

یک لیوان جوشانده نعناع که با عسل شیرین شده باشد، ناشتا بنوشید. این جوشانده برای بیماری کولیت عصبی و قولنج و گرفتگی شدید روده مفید است. این معجون برای بحران های قاعدگی زنان نیز مفید است.

– برای به جریان افتادن خون قاعدگی زنانه یک لیوان جوشانده آویشن که با عسل شیرین شده باشد، روزانه دو نوبت صبح و شب نوشیده شود.

برای گشودن جریان خون قاعدگی: یک لیوان آب جوشانده زیره و رازیانه (از هر کدام دو قاشق مرباخوری) که با عسل شیرین شده، سه بار در روز و نیز جوشانده تخم شنبلیله (يا قاشق مرباخوری) که با عسل شیرین شده همراه با ریختن هفت قطره روغن سیاه دانه در جوشانده برای دردهای ناشی از قاعدگی بسیار مفید است.

بیماری های روده(روازاده)

پرسش: آیا خوردن خوئک از نظر طب سنتی بلامانع است؟

پاسخ: مصرف خوئک هیچ مانعی ندارد و برای بیماری های روده خوب است.