آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۵ 
نام فارسی: سیر
نام علمی: .Allium sativum L
نام فرانسه: The riaquedes pauvres، Ail cultive، Ail commun، Ail
نام انگلیسی: Poor – man’s treacle، Garlic
نام آلمانی: Knoblauch
نام ایتالیایی: Aglio
نام عربی: ثوم (Thawm)
سیر ، گیاهی از تیره لاله، علفی و دارای ساقه ای به ارتفاع ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر و حتی بیشتر است. بولب آن که قسمت متورم و زیرزمینی گیاه را تشکیل می دهد، مرکب از ۵ تا ۱۰ قطعه متورم، محصور در غشاهای نازک و ظریف ، به رنگ خاکستری مایل به سفید است. برگ هایی باریک و گل هایی به رنگ سفید چرک، منقوش به لکه های کوچک و قرمز رنگ دارد.
از مشخصات برگ های آن این است که اولا وضع آویخته از ناحیه غلاف دارند و ثانيا پهنک برگ های آن طویل و منتهی به غلاف درازی است که قسمت زیادی از ساقه را فرا می گیرد و به علاوه، غلاف برگ های آن یک دیگر را می پوشانند. مجموعه گل های گیاه نیز همراه با برجستگی های کوچک، در راس دمگل درازی، به تعداد کم با ظاهر گل آذین چتر مانند ظاهر می شود. براکته متورم و منتهی به راس باریک و درازی نیز، مجموعه گل ها را فرا می گیرد که نازک و غشایی است.
حالات غير طبیعی مختلفی در این گیاه وجود دارد که یکی از آن ها بولب مرکب از ۳ برجستگی متورم است. از این گیاه دو واریته وجود دارد که یکی از آن ها دارای گل های سفید و دیگری با گل هایی گلی رنگ و بولب مرکب از قطعات زیاد ولی با حجم کم تر از واریته سفید است. واريته سفید از نظر پرورش، بیشتر مورد توجه است. قسمت مورد استفاده این گیاه، برگ و مخصوصا قطعات بولب آن است.
ابوعلی سینا پدر علم پزشکی سیر را داروی معجزه گر درمان همه امراض خوانده است. پزشکی نوین نیز سیر را عصاره سلامتی مینامد و به خواص اعجاب انگیز سیر به درمان 70 نوع از بیماری ها اشاره می کند. سیر دارای خواص ضدعفونی کنندگی است که باعث تصفیه خون و پاکسازی مجاری تنفسی و درمان بیماری های پوستی می شود و همچنین خواص ضد میکروبی و ضد ویروسی دارد که به مقابله با آنفولانزا و سرماخوردگی می پردازد.
بالابرنده سیستم ایمنی و تقویت کننده قوای بدنی است. برای بهبود زخم ها، رشد مو، رفع خستگی، بیماری های قلبی و برای از بین بردن تمامی عفونت ها از جمله عفونت های رحمی بانوان و بسیاری بیماری های دیگر موثر می باشد. این گیاه معجزه گر هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرد. سیر حاوی مواد معدنی مس، روی، ژرمانیم، سلنیوم، آهن و منیزیم، ویتامین های A و C و چند ترکیب مفید سولفوریک است. در بین سیرهای مناطق مختلف جهان، ماده موثره سیر همدان نسبت به سیر دیگر مناطق بالاتر بوده است.
سیر و تاریخچه آن
سیر از هزاران سال پیش در رژیم غذایی تمدن های کهن وجود داشته است و گیاهی پر استفاده بوده و تا به امروز به عنوان یک ماده دارویی شهرت خود را حفظ کرده است. به خاطر خواص فوق العاده اش در مبارزه با انواع بیماری ها از توجه ویژه ای برخوردار بوده است. با توجه به سنگ نوشته‌ای که از سنگ‌های اهرام جیزه ی مصر بدست آمده، نشان داده شده که هر روز صبح به کارگران اهرام سیر داده می شده تا در مقابل بیماری مصون بمانند.
ترکیبات شیمیایی سیر
در پارانشیم قطعات متورم سیر، وجود یک گلوکوزید سولفوره که بر اثر هیدرولیز به اسانس مخصوص سیر و لوولز تبدیل می شود و هم چنین یک فرمان هیدرولیزکننده توسط Mille Braecker در سال ۱۹۲۱ محقق گردید. فرمان مذکور در سلول های غلاف آندودرمی اطراف دسته های آوندی متمرکز است به علاوه در مسیر ویتامین C وجود دارد. از مواد موثر سیر باید آلی ئین (Alliine)، آلی سین(Ajoene ,(Allicine را نام برد.
اسانس سیر که از تقطير آن تحت اثر بخار آب حاصل می شود، مرکب از سولفورها و پلی سولفورهای ونیل (P. de Venyle)، آليل و آليل پروپیل است. دانشمندی به نام Hoppe در سال ۱۹۳۳ ، علاوه بر آن چه ذكر شد، ماده ای به صورت بلوری های سفید رنگ از آن به دست آورد که فاقد گوگرد ولی دارای اختصاصات الكالوئيدها بود. اسانس سیر که به مقدار ۶۰ گرم از هر ۱۰۰ کیلوگرم سیر به دست می آید، مایعی به رنگ قرمز نارنجی تا قهوه ای مایل به زرد و به وزن مخصوصی برابر ۴۵ را تا ۱.۰۵ است و اگر تصفیه گردد، به صورت بی رنگ و دارای بوی کم در می آید.
اسانس سیر در غالب روغن های ثابت و روغن های معدنی حل می شود. در گلیسرین و پروپیلین گلیکول غير محلول است. اسانس سیر را باید در ظروف در بسته به حالت مملو، و در صورت امکان در ظروف شیشه ای یا آلومینومی، در محل خنک و دور از نور نگه داری کرد. از اسانس سیر برای مطبوع کردن و تغيير طعم اغذیه در صنایع غذایی استفاده به عمل می آورند.
گیاه درمانی سنتی و معاصر با سیر
در بسیاری از نقاط دنیا و در فرهنگ ها و اقوام گوناگون سیر هم اکنون مانند هزاران سال پیش مطرح می شود. اقوام مختلف از سیر به شکلی که یونانیان، رومی ها، هندوان و عرب ها و تمدن های کهن هزاران سال پیش توصیه می کردند، استفاده می کنند.
کاربرد انواع سیر
سیر را به چندین دسته می توان نام برد که برای سیستم قلب و عروق و جلوگیری از سرطان و بسیاری از بیماری های دیگر می تواند مفید باشد. از جمله می توان به سیر خام، سیر پخته و انواع داروهای تجاری اشاره کرد که با توجه به نوع و شکل دارو، خواص متفاوت دارند و می توان برای هر دسته از بیماری ها از یک مورد مناسب با آن استفاده کرد.
کاربردهای سیر و خواص اعجاب انگیز آن
خواص درمانی سیر
دانشمندان به این مطلب رسیده اند که سیر و هر یک از اجزای سیر خواص آنتی بیوتیکی وسیعی دارد که انواع گوناگونی از باکتری ها، ویروس ها، انگل ها و مخمرها را از بین می برد، از لخته شدن خون جلوگیری، از سکته و حمله قلبی پیشگیری و به تقویت سیستم ایمنی و دفاعی بدن کمک می کند. سیر گیاهی است که برای بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد زیرا که تاثیرات دارویی مختلف و شگفت انگیزی به همراه دارد.
سیر علاوه بر آن که به حالت خام یا پخته، مخلوط در اغذیه مصرف می شود، مصارف درمانی عدیده مخصوصا در طب عوام دارد. سیر، اثر ضد عفونی کننده، ضد باکتری، هضم کننده غذا، درمان خشکی مزاج (یبوست)،اشتها آور، صفرابر، خلط آور، نیرو دهنده، دفع کرم و درمان فشار خون بالا دارد. احتمالا برای آن اثر ضد سرطان و معالج بیماری ایدز و قند نیز قائل اند. در استعمال خارج، اثر از بین برنده التهاب و التیام دهنده زخم جراحات، درمان میخچه و درمان کننده گزیدگی دارد.
با سیر می توان سرفه، اسهال و اسهال خونی، اگزما، عفونت های قارچی، گرفتگی صدا، دل درد، بی اشتهایی، جوش صورت، عفونت واژن، کاندیدا، ناراحتی دندان، عفونت گوش، مسمومیت غذایی، مسمومیت ناشی از فلزات، بواسیر (همورویید)، التهاب مفاصل، سیاه سرفه، زخم معده، کم وزنی، تبخال، کلسترول، انسداد سرخرگ، لنگیدن پا، خون ریزی بینی، بیماری قند خون (دیابت)، آمفیزم (انسداد مزمن بیماری ریوی) و استرس را درمان کرد. همچنین سیر موجبات ترک نیکوتین و افزایش طول عمر را فراهم می آورد.
اثر ضد عفونی کننده و ضد باکتری سیر مربوط به الدئيد اليليک یا آکرولئين (Acroleine) است. که به نسبت یک ده میلیونیم، اثر ضدباکتری دارد ولی تقریبا فاقد سمیت برای پستانداران می باشد. از این نظر است که در طب عوام قطعات سیر را له کرده و آن را در اماکنی که بیمار مبتلا به امراض واگیر دار به سر می برد، پخش می کنند.
در زمان های قدیم نیز از سیر به همین منظور برای پیشگیری از آلوده شدن اماکن به میکروب بیماری های وبا، تیفوس، حصبه و غیره استفاده می کردند و حتی به طوری که یکی از اطبای قدیم به نام Dr. Vigouroux توصیه نموده بود، سیر را در موقع شیوع بیماری های واگیردار، روزانه بر روی نان می مالیدند و یا آن را در سالاد وارد کرده مصرف می نمودند.
از سیر به طوری که Loepper و Forestier در ۱۹۲۱ بررسی کردند نه تنها در معالجه غانقرایای ریوی نتایج خوب به دست آمد، بلکه آن را در رفع بیماری های دیگر ریه و درمان سل روده نیز موثر مشاهده کردند. سیر در دستگاه هضم نیز یک اثر ضد عفونی قاطع ظاهر می کند.
بررسی های L. Kroeber نشان داد که از سیر نتایج بسیار خوب در رفع اسهال های ساده، دیسانتری، ورم روده منشا عصبی، قولنج ها، سوء هضم و عوارض آن از قبیل احساس سنگینی و چنگ زدگی در معده و هم چنين اتساع معده به دست می آید و حتی عده ای معتقدند که در سوء هضم های زمان یائسگی نیز اثر مفید از آن ظاهر می گردد. در مقابل این همه اثرات مفید درمانی هنوز هیچ گونه دلیل علمی قانع کننده ای وجود ندارد تا اثرات درمانی مذکور را بدان نسبت دهند.
فقط Kretschmer در این مورد، اثرات هضمی سیر را مربوط به ترشح صفرا می داند که ماده ذکر شده، موجبات آن را در بدن فراهم می سازد. سیر در پایین آوردن فشار خون تاثیر می نماید زیرا مصرف آن موجب اتساع شرایین و مویرگ ها می شود و به نظر می رسد که برروی حرکات وانقباضات قلب نیز اثر مفید ظاهر کند.
بررسی های دانشمندی به نام W. Ripperger (در سال ۱۹۳۷) نشان داد که بسیاری از سالخوردگان، سیر را به منظور پایین آوردن فشار خون و رفع تصلب شرایین که موجبات طول عمر را فراهم می آورد، مصرف می کنند. در دنباله این بررسی ها J. Seitz اعلام داشت که اثر کم کنندگی فشار خون که مصرف سیر فراهم می آورد، بهتر و مداوم تر از غالب داروهای شیمیایی است.
سیر طبق اظهارات A. Lorand (در سال ۱۹۳۳) دارای اثر مفید در پیشگیری از بروز سرطان است و با مصرف آن، ضد عفونی روده ها و زیاد شدن ترشحات صفرا تامین می شود. یکی از دلایل خاصیت پیشگیری از سرطان به وسیله سیر، نادر بودن این بیماری در چین است که در آن جا سیر بیشتر از سایر کشورها مصرف می شود.
سیر به علت مدر بودن، در رفع آب آوردن انساج و معالجه استسقاء موثر است و از زمان های گذشته از این اختصاص درمانی سیر استفاده به عمل می آمده است مانند آن که Cazin، شیره سیر را برای منظور فوق به صورت مخلوط در نوشیدنی تجویز می نموده است.
Meyer ( در سال ۱۹۳۵)، برای سیر اثر رفع مسمومیت نیکوتین قائل بود زیرا معتقد بود که با مصرف آن، تسکینی در ناراحتی های ناشی از اثر نیکوتین در عروق و رفع اختلالات قلبی و هضمی در معتادین ظاهر می شود. سیر، به سهولت کرمک را دفع می کند (E. Roos) و با آن که عده ای آن را در دفع اسکاریس چندان موثر نمی دانند، اما بعضی دیگر از جمله Dr. H. Leclerc، آن را در دفع این کرم نیز بسیار موثر دانسته اند.
سیر در استعمال خارج، دارای اثر ضد عفونی کننده است و می تواند در پانسمان زخم های، غانقرایایی و رفع زخم های چرکین و هم چنین التیام زخم ها، مورد استفاده قرار گیرد. ضمنا در مواردی که دسترسی به ضماد خردل نباشد، می توان چند عدد سیر را له کرده بر روی نواری از پارچه گسترانید و آن را جهت ایجاد قرمزی در پوست بدن به کار برد.
در طب عوام، له شده سیر را با روغن یا چربی مخلوط کرده بر روی تومورهای سرد، میخچه پا و یا در نقاطی از بدن، جهت رفع دردهای عصبی و رماتیسمی اثر می دهند ولی در این گونه موارد همواره باید توجه گردد که تاثیر آن در سطح بدن ادامه پیدا نکند زیرا ممکن است ایجاد تحریک در پوست بدن و حتی تاول نماید.
از روش های درمانی سیر در معالجه آرتریسم و رماتیسم مفصلی آن است که چند قطعه سیر پوست کنده را له کرده در محل دردناک بر روی پوست بدن اثر می دهند و پس از چند ساعت، ضماد مذکور را برداشته، خمیری از خاک رس تمیز بر روی آن قرار می دهند و با پارچه ای آن را می بندند تا حالت تحریک و درد ناحیه مذکور برطرف شود.
از معایب مصرف سیر، بوی ناپسند آن است که به سرعت از راه ریه دفع می گردد. بوی بد سیر را می توان با چند قطره اسانس آنژلیک رفع نمود و یا نیم ساعت پس از مصرف آن، یک عدد سیب رنده شده و یا یک قاشق عسل خورد و یا آن که برگ جعفری را جوید. در مواردی که تحریکی در دستگاه هضم وجود داشته باشد باید از مصرف سیر خود داری کرد.
زیاده روی در مصرف سیر به طوری که Ray در سال ۱۷۰۴ بررسی کرده علاوه بر آن که باعث می گردد که بوی بد آن مدتی مداوم باقی بماند، موجبات پیدایش سر درد، تشنگی زیاد، ضعف بینایی و حالات ناراحت کننده دیگر را فراهم می کند. تنقیه آن در اطفال نه تنها موجب ایجاد تحریک مخاط روده می شود بلکه بر اثر جذب مواد موثره آن از راه روده، ناراحتی های دیگر نیز ممکن است به وجود آید.
در بررسی های بعضی کتب جدید که بیشتر مبنای طب سنتی دارند، گیاهان مختلف از جمله سیر، در تسکین حالات بحرانی آسم، موثر ذکر شده اند. از بین این گیاهان به شرح انواع موجود در ایران و نمونه هایی که در دسترس قرار دارند اکتفا شده است.
- چند قطعه سیر را له کرده در ۲۵۰ میلی لیتر الكل ۹۰ درجه قرار دهید و در هنگام بحران آسم، یک قطعه قند را در آن بخیسانید و به ملایمت بمکید.
- تعداد ۷ تا ۱۲ عدد گل انار را در مقدار کافی آب بجوشانید و از محلول صاف شده حاصل، به مقدار ۳ فنجان در روز مصرف نمایید.
- مقدار ۳۰گرم از نوعی فرفیون به نام Euphorbia hirta را در ۲ لیتر آب بجوشانید به حدی که مایع، به یک لیتر تقلیل یابد. مقدار مصرف این جوشانده، یک لیوان در هر دفعه و ۳ مرتبه در روز است.
- مقداری دانه بوداده نارنج را به خوبی له کنید و در مقدار کافی آب جوش (پس از افزودن کمی نمک به له شده مذكور) وارد کرده، دم نمایید. مصرف این دم کرده، معادل یک فنجان در صبح ناشتا و به مدت ۸ روز است.
- مقدار ۲۰ گرم ریشه جعفری را در یک لیتر آب بجوشانید و به آن کمی نمک اضافه کنید. این جوشانده را هنگام صبح و شب باید مصرف کرد.
- مقدار یک تا ۲ قاشق غذاخوری روغن کرچک را در دم کرده بابونه حل کنید و هنگام بروز حالات بحرانی آسم، ۱ تا ۲ فنجان از آن را مصرف نمایید.
صور دارویی سیر
جوشانده ۸ تا ۳۰ گرم سیر در یک لیتر آب یا شیر – شربت سیر که از ۱۰۰ گرم آن، ۲۰۰ گرم آب و ۲۰۰گرم قند به دست می آید، به مقدار ۲ تا ۳ قاشق سوپ خوری در روز – تنطور ۱/۵ و الكلاتور آن جهت ضد عفونی کردن دستگاه تنفس به مقدار ۱۵ تا ۶۰ قطره در روز (در ۲ یا ۳ دفعه مخلوط در آب قند) و به مقدار ۳۰ قطره در روز به مدت ۳ الی ۴ روز و تکرار آن برای ۳ مرتبه در هر ماه، جهت پایین آمدن فشار خون و یا به صورت تزریقات درون عضله ای که در مورد اخير، محلولات روغنی محتوی ۰.۰۲ گرم اسانس سیر در هر سانتی متر مکعب، در هر روز و یا در هر ۲ روز يک دفعه به کار می رود ولی در هر حال نباید بیش از ۵ تزریق از آن را به عمل آورد.
سیر در غالب نواحی پرورش می یابد. اختصاصات درمانی و مصارف مفید دیگر سیر، نقل از کتب علمی و فیتوتراپی ها، به شرح زیر خلاصه می شود:
شربت سیر جهت دفع کرم
| سیر له شده | ۵۰۰ گرم |
| آب | یک لیتر |
| قند | یک کیلو گرم |
ابتدا سیر له شده را در آب جوش وارد کرده به مدت یک ساعت به حال خود می گذارند تا سرد شود سپس آن را صاف کرده قند را به آن می افزایند. این شربت در دفع کرم اثر مفید ظاهر می کند. مقدار مصرف آن، ۳۰ تا ۶۰ گرم (تقریبا ۲ تا ۴ قاشق سوپ خوری) صبح ناشتا است.
تنطورسیر
| سير عاری از پوسته خارجی | ۵۰ گرم |
| الكل ۶۰ درجه | ۲۵۰ گرم |
ابتدا سیر عاری از پوسته خارجی را به قطعات کوچک تقسیم کرده به مدت ۱۰ روز در الكل می خیسانند و گاه گاهی ظرف محتوی آن را به خوبی تکان می دهند و سپس صاف می کنند. این تنطور را می توان به عنوان ضد عفونی کننده، باز کننده عروق، کم کننده فشار خون و در موارد تصلب شرایین، رماتیسم و آسم (در موارد اخیر، چند قطره آن را بر روی یک حب قند می چکانند) مصرف کرد.
بررسی های جدید نشان داده است که در مسیر مانند پیاز، موادی وجود دارد که از سنتز tromboxane A۲ (عامل قوی در به هم پیوستن پلاکت ها به صورت توده های کوچک در خون) جلوگیری به عمل می آورد. از سیر، اغذیه خاص برای درمان بیماران مبتلا به ناراحتی های عروق خونی و ریوی مانند آسم (asthma)، برونشیت و غیره تهیه می شود که در زیر به شرح مختصر دو نوع سوپ، مبادرت شده است:
سوپ درمانی سیر
١- به تعداد هر نفر، یک قطعه سير عاری از پوسته را در یک ظرف محتوی کمی آب، نمک و فلفل می ریزند و محتوی ظرف را در گرمای ملایم می جوشانند به حدی که قطعات سیر به خوبی پخته شود و به سهولت له گردد. سپس در یک ظرف دیگر، سفیده و زرده چند تخم مرغ (برای هر دو نفر یک تخم مرغ) تازه را وارد کرده کمی آب به آن ها می افزایند و مخلوط را به خوبی هم می زنند تا به حالت یک نواخت در آید.در این موقع محتوی ظرف را در ظرف اولی وارد می کنند و مجددا مخلوط حاصل را هم می زنند و به مقدار کافی آب به آن ها می افزایند.
بعدا دهانه ظرف مخلوط به دست آمده را می پوشانند و تحت اثر گرمای ملایم قرار می دهند. از طرفی، مقداری از قطعات نازک نان را (نان به ضخامت کم) در کمی کره سرخ نموده در ظرفی جای می دهند و هنگام مصرف، چند قطعه از نان های سرخ شده را قبلا در بشقاب ریخته سوپ مذکور را بر روی نان می ریزند و مصرف می کنند. سوپ مذکور، دارای اثر نیرو دهنده اعمال عروق خونی و عصبی است و از آن در زمستان، جهت رفع بیماری های سینه، مانند آسم، برونشیت و غیره استفاده به عمل می آورند.
۲- در یک ظرف محتوی ۲ لیتر آب، تعداد ۱۰ برگ له شده Salvia officinalis با مقدار کمی نمک، فلفل و چند عدد از قطعات عاری از پوسته سیر را وارد می کنند و به این مخلوط، مقدار یک استکان یا لیوان کوچک، روغن زیتون. می افزایند و به مدت ۱۰ دقیقه می جوشانند و هنگام مصرف، کمی از آن را بر روی قطعات نان در یک بشقاب می ریزند و مصرف می نمایند.
باید توجه داشت که سیر نباید مورد استفاده مبتلایان به بیماری های پوستی (در ماتوزها، سوداء)، تحریکات معده و هم چنین برای زنان شیرده قرار گیرد زیرا در مورد اخیر، باعث تغییراتی در شیر و پیدایش دل پیچه در اطفال می شود. به علاوه، مبتلایان به احتقان ریوی، سرفه های همراه با اخلاط خونی، سرفه های خشک و شدید و تب (H. Leclerc) نباید آن را مصرف کنند.
در استعمال خارج، از سیر برای موارد درمانی مختلف استفاده به عمل می آید که در این جا به شرح دو مورد زیر اکتفا شده است:
الف – مخلوط دو قسمت الكل كامفره و یک قسمت سیر له شده را به محل دردناک در رماتیسم جهت تسکین درد اثر می دهند.
ب – محلول ۱۰ درصد شیره سیر را که یک تا دو درصد الکل به آن اضافه شده باشد، جهت ضد عفونی کردن زخم و جراحات به کار می برند و یا از سرکه سیر که با قرار دادن مقدار ۳۰ گرم سیر له شده به مدت ۱۰ روز در نیم لیتر سرکه طبیعی به دست می آید برای این کار استفاده به عمل می آورند.
از سیر، فرمول های متعددی برای موارد درمانی در استعمال خارج و یا مصارف داخلی در کتب علمی وارد شده است که مصرف بعضی از آن ها بین مردم معمول می باشد. برای از بین بردن بوی دهان پس از مصرف سیر و یا فراورده های آن، علاوه بر آنچه که قبلا ذکر شد می توان با جویدن ۲ یا ۳ عدد دانه قهوه یا چند دانه انیس یا زیره سبز و یا هل، این بو را رفع کرد.
عوارض احتمالی مصرف سیر
هر گیاهی همان گونه که می تواند خاصیت های فراوان و موثری در انسان داشته باشد اگر که به میزان بیش از حد در طولانی مدت استفاده شود می تواند عوارض احتمالی هم داشته باشد.
