آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۲۰ 
فلوئور (Fluor) در سال ۱۸۶۶ توسط داروسازی به نام H. Moisson شناخته شده و برنده جایزه نوبل گردید. در آغاز عنصری موثر در سلامت بدن و نگه داشتن مینای دندان تشخیص داده شد ولی بعد مسلم گردید که وظایف دیگری نیز در بدن عهده دار است و کمبود یا فقدان آن عوارض ناراحت کننده ایجاد می کند.
فلوئور همراه با فسفر، نقش عمده در متابولیسم کلسیم دارد از این جهت برای استخوان – بندی، عنصری ضروری می باشد. در مورد تاخیر در استخوان بندی و تاندون ها (tendons)، نرمی استخوان (راشیتیسم)، التيام و استحکام محل شکستگی استخوان ها و درمان کرم خوردگی دندان، تاثير واضح ظاهر می کند. فرم دارویی آن به صورت فلوئوریدها (فلوئورورها) می باشد که از آن ها برای جلوگیری از کرم خوردگی دندان، از راه دهان و به طور موضعی استفاده می شود و یا آن که مقادیر جزئی و لازم آن از آب آشامیدی تامین می گردد.
فلوئور، در فرمول بعضی خمیر دندان ها، به منظور تامین سلامت و استحکام مینای دندان وارد است ولی با این اثر آن، توافق کامل در بین نیست. در همئوپاتی (Homeopathie)، برای آن اثرات درمانی مسلم و غیر قابل انکار قائل هستند. فلئور سدیم و فلئورهای محلول دیگر، به سهولت از راه معده – روده، جذب می شوند. جذب آن ها ممکن است با موجود بودن ترکیبات کلسیم، منیزیوم و آلومینیوم در آب یا در غذای روزانه، کاهش یابد.
فلوئور در تعداد زیادی از گیاهان مخصوصا در غلات، مانند برنج، گندم، جو و هم چنین در ترب، زردآلو، انگور، گوجه فرنگی و سیب زمینی یافت می شود. در ماهی دریا، گوشت قرمز (گوشت سفید کم تر)، تخم مرغ و تخم پرندگان دیگر نیز وجود دارد.
فلوئور از عناصر مفیدی است که در طبیعت وجود داشته و در ساختمان استخوان ها و مینای دندان ها و غضروف ها وجود دارد. کرم خوردگی و سستی دندان ها که متاسفانه روز به روز زیاد تر می شود با گرسنگی ناآشکار آن بستگی دارد و اهمیت آن نیاز به تذکر نیست.
فلوئور در آب، هوا و در اکثر خوراکی ها وجود دارد و کمی و زیادی آن نقش مهمی در زندگانی ساکنان هر منطقه بازی می کند. کودکان هنگام در آوردن دندان نیاز بیشتری به آن دارند. اکثر غذاهای روزانه محتوی ۲.۰ تا ۳.۰ میلی گرم در كيلو، حاوی فلوئور هستند. شیر گاو ۱.۰ تا ۲.۰ میلی گرم در لیتر دارد. یک رژیم غذایی متوسط بدون در نظر گرفتن آب آشامیدنی روزانه ۲.۰ تا ۳.۰ میلی گرم از فلوئور به انسان می دهد و بقیه نیاز روزانه را باید از آب آشامیدنی خود دریافت کرد.
علامت شیمیایی فلوئور F است و وزن اتمی آن ۱۹ و جزء دسته ی هالوژن هاست و در قشر زمین به مقدار ۶۵ میلی گرم در ۱۰۰ گرم وجود دارد. مهم ترین منابع طبیعی آن عبارت اند از فلوئوریت، کریولیت و فلوئوراپاتیت. این ماده معدنی جزء عناصر با مقدار کم است و برای انسان و حیوان ضروری است.
برای اولین بار این ماده معدنی در بدن حیوانات توسط گای لوساک،در ۱۸۰۵ میلادی کشف شد. این ماده معدنی در انسان و حیوانات، به مقادیر کم و آن هم در استخوان ها، دندان ها، غده تیروئید و پوست وجود دارد. پس از رسیدن آن به بدن از راه غذا یا آب، این ماده معدنی هضم شده، به شکل اتم با بار منفی (آنیون) در می آید و داشتن بار منفی سبب می شود که دیگر مانعی برای جذب آن وجود نداشته باشد. این ماده معدنی مثل کلر و سایر هالوژن ها به سرعت جذب و در بدن پخش می شوند. آن تمایل دارد که در مایع خارج یاخته ای بماند.
قسمت اعظم فلوئور پس از جذب وارد دستگاه اسکلتی بدن می شود (در مطالعه روی حیوانات ۶۰ درصد فلوئورید پس از ۲ ساعت در استخوان یافت شد) و مقدار اضافی در ادرار ترشح می شود.مقداری نیز روی دندان ها رسوب می کند که برای محافظت از دندان ها کافی است ولی افزایش بیش از این مقدار مضر است.
مقدار خونی آن بین ۱۴ – ۱۹ میکروگرم در هر ۱۰۰ میلی لیتر خون است که ۱۵- ۲۰ درصد آن یونی است. مواد معدنی نمی توانند از سد بین پلاسمای خون و شیر پستان عبور کنند بنابراین دریافت بیشتر آن در دوران شیردهی توسط مادر، سبب رسیدن این ماده معدنی به جنین نمی شود. قسمت اعظم آن در بدن اطفال بیشتر باقی می ماند تا در بدن بزرگسالان . منابع غذایی فلوئور، بسیار گسترده است و در آب آشامیدنی به مقدار چشم گیری وجود دارد.
وزارت کشاورزی، شیلات و مواد غذایی انگلستان با تجزیه چند غذای منحصر به فرد، مواد معدنی موجود در این مواد غذایی را بررسی کرده و مقدار متوسط دریافت را (بر حسب میلی گرم در روز) منتشر کرده اند که در زیر آورده شده است:
غلات ۰.۱۵، گوشت ۰.۰۵، ماهی ۰.۰۸، چربی ها ۰.۰۳، مرکبات و قندها ۰.۰۴ سبزیجات ریشه ای ۰.۰۴، سایر سبزیجات ۰.۰۲، شیر ۰.۰۹ و نوشابه (به شرط این که آب نوشابه حاوی فلوئور نباشد) ۱.۳۳. بنابراین مقدار کل فلوئور رژیم غذایی در روز، ۱.۸۲ میلی گرم است. بنابراین باید مقداری از این ماده معدنی به آب اضافه شود. فرض کنید دریافت روزانه ۱.۱ لیتر آب که فلوئورید به آن اضافه نشده، ۰.۱۱ – ۰.۲۱ میلی گرم آن را فراهم می کند و آبی که به آن فلوئور اضافه شده باشد ۱.۱ میلی گرم از آن را به بدن می رساند.
غنی ترین منبع آن رژیم غذایی، چای به خصوص نوع چینی آن است که در ۱۰۰ میلی گرم چای خشک، تا ۱۰ میلی گرم فلوئور وجود دارد. خوردن روزانه ۶ فنجان از این برگ های خشک شده دم کرده، حدود ۳ میلی گرم فلوئور به بدن می رساند. چای هندی فقط نصف این مقدار را دارد.
غذاهای سرشار از فلوئور
۲ نوع از غذاها، سرشار از فلوئور هستند و خوردن آن ها کمک موثری جهت رفع کمبود آن است:
۱. ماهی ها و سایر حیوانات دریایی به خصوص ماهی های حرام که در زندگی مسلمین جایگاهی ندارند و در برنامه غذایی ما وارد نمی شوند تقریبا ۵.۰ تا ۶.۱ میلی گرم از فلوئور درصد گرم دارند و کسانی که ماهی و سایر حیوانات دریایی را بیشتر از ایرانیان مصرف می کنند دندان هایشان مینای محکم تری دارد.
٢. دومین نوشیدنی که سرشار از فلوئور است و در زندگی روزانه ایرانیان بیشتر استفاده می شود چای است. چای چین ۷.۶ تا ۵.۳۵ میلی گرم در صد گرم، چای مصرفی اروپاییان ۱۵.۱۶ تا ۲۸.۲۰ میلی گرم درصد، چای مصرفی در زلاندنو ۶.۹ تا ۷.۱۴ میلی گرم درصد از شبه فلز فلوئور را دارد و روی این اصل است که مصرف چای به صورت متعادل یکی از نوشیدنی هایی است که نقش مهمی دارد.
فلوئور موجود در چای
چای های بهاره که چای اول را تشکیل می دهند مقدار بیشتری فلوئور دارند. میزان فلوئور در چای سیاه بیشتر از چای سبز است، یک فنجان چای به طور متوسط ۲.۰ میلی گرم از فلوئور را به همراه دارد. مصرف روزانه ۱.۸ گرم چای خشک می تواند ۴۵.۰ تا ۹۸.۰ میلی گرم از آن را به شما بدهد و چون معمولا به طور متوسط پنج گرم چای خشک مصرف می کنید و چای مخلوط به طور متوسط ۱۵ میلی گرم درصد از شبه فلز فلوئور دارد و با این حساب روزانه ۲۲.۰ میلی گرم از راه نوشیدن چای به بدن وارد می شود. البته این محاسبه روی چای دم کرده است.
اطفال هنگام در آوردن دندان های شیری چای نمی نوشند و اگر هم بنوشند فوق العاده کم رنگ و کم مایه است و به همین جهت دندان هایی که در می آورند، گرسنگی نامریی فلوئور داشته و زود از بین می روند. اثرات زیان بار چای و ماده تانن و تئين آن نیز قابل تأمل است، برای کاهش این اثرات باید از لیمو ترش تازه همراه با پوست، برش های دایره ای تهیه کنیم و آن ها را در فنجان چای قرار دهیم و مصرف کنیم.
اعمال فلوئورید
تاثیر فلوئور بر بدن با قطعیت شناخته نشده است، ولی به استخوان ها و دندان ها ، احتمالا با ترکیب محلول فلوئور و فسفات، استحکام می بخشد، این ترکیب به شکل عامل ضد پوسیدگی در طی رشد کودکان عمل می کند و این عمل را احتمالا با کمک کاهش حلالیت مواد معدنی یا از طریق توقف رشد باکتری های تولید کننده اسید در دهان انجام می دهد. فلوئور ممکن است به عنوان یک عامل جلوگیری کننده از پوکی استخوان در سنین میانسالی عمل کند.
کمبود فلوئور
کمبود فلوئور معدنی در حیوانات موجب کم خونی و ناباروری در موش ها، توقف رشد و کاهش رشد دستگاه اسکلتی در خرگوش ها و جوجه ها و در انسان موجب بالا رفتن خطر پوسیدگی دندانی در بچه ها و پوکی استخوان در سنین میانسالی می شود که ممکن است به علت کاهش دریافت کلسیم هم باشد.
علائم کمبود فلوئور
کمبود آن احتمالا به شکل پوسیدگی دندان در کودکان ظاهر می شود.
درمان کمبود فلوئور
افزودن فلوئور به آب آشامیدنی، استفاده از خمیر دندان دارای فلوئور، قرص های خوراکی فلوئور، استفاده مستقیم از ژل فلوئور روی دندان ها و استفاده از دهان شویه های فلوئوردار. تمام راه ها برای کاهش شیوع پوسیدگی دندانی کودکان موثر بوده اند.
درمان با فلوئور
فلوئورید سدیم برای درمان بیماری های زیر استفاده می شود:
پوکی استخوان، بیماری پاژه، درد استخوان، اوتراسکلروز، البته دریافت اضافی فلوئور، موجب فلوئوروزیس می شود. در گاو و گوسفند ممکن است از راه چریدن و خوردن ذرات محتوى فلوئور دچار دریافت اضافی فلوئور شوند. علائم ابتدا در دندان های نسل جوان تر، دیده می شود که شامل ظاهر شدن لکه های خال، خالی روی دندان و داشتن تاج دندانی خشن است.
در حیوانات مسن تر، سطح استخوان های بزرگ و فک پایین ضخیم می شود و تراکم استخوان ها به علت رسوب بیشتر کلسیم، افزایش می یابد. گاهی اوقات رشدهای نامعمول استخوانی دیده می شود. در حیوانات شیرده علائم دریافت اضافی فلوئورید شامل خستگی و کم شدن رنگ زرد شیر است. در انسان اولین و واضح ترین علامت خال خالی شدن دندان هاست که به شکل لکه های نامنظم گچی رنگ روی سطح تاج دندان به وجود می آید که با رگه های زرد یا قهوه ای جایگزین می شوند.
در موارد شدید فلوئوروزیس، ضعف تاج دندان سبب حفره دار شدنش می شود. تمام دندان ها ممکن است تحت اثر فلوئوروزیس قرار بگیرند ولی بیشتر روی دندان های پیشین فک پایین اثر می گذارد. فلوئوروزیس دندانی، نشانه فلوئوروزیس دستگاه اسکلتی نیست ولی بعدها در اثر دریافت طولانی فلوئورید می تواند به وجود بیاید. زمانی که مقدار فلوئور آب بیش از ۱۰ میلی گرم در لیتر است با استنشاق مقدار زیاد فلوئور با بوییدن آلومینیوم، فلوئوروزیس بیشتر روی دندان ها تاثیر می گذارد.
کاهش اشتها، افزایش تراکم استخوانی (اسکلروزیس) استخوان ها و ستون مهره، لگن و دست و پا و رسوب کلسیم روی رباط های انعطاف پذیر ستون مهره (که پشت سیخ نامیده می شود)، رسوب کلسیم در ماهیچه ها و ترها، شاخه های عصبی هم که از تغییرات ستون مهره پیروی می کند که همه آن ها تغییرات استئواسکلروزیس (سختی غیر عادی استخوان)، نامیده می شوند.
فلوئوروزیس
رسوب اضافه فلوئورید روی دندان هاست که موجب خال خالی شدن دندان ها می شود. همین طور در مورد رسوب مقدار زیاد فلوئور روی استخوان هم به کار می رود.
درمان فلوئوروزیس
کاهش دریافت فلوئور رژیم غذایی است.
نیاز روزانه توصیه شده فلوئور
مراجع آلمان ۱ میلی گرم در روز را در بزرگسالان پیشنهاد کرده اند. کمیته بهداشت دندان از بخش ارتباط دندانی انگلستان مقدار دریافت فلوئور را به صورت زیر پیشنهاد کرده است: ۲ هفته تا ۲ ساله ها، ۰.۲۵ میلی گرم. ۲ – ۴ ساله، ۰.۵ میلی گرم. ۴ – ۱۶ سال، ۱ میلی گرم .
این پیشنهاد به کار گرفته شد چون سطح فلوئور آب آشامیدنی کم تر از ۰.۳ میلی گرم در لیتر بود. اگر سطح فلوئور آب بین ۰.۳ تا ۰.۷ میلی گرم در لیتر باشد تا سن ۲ سالگی احتیاجی به مکمل نیست ولی پس از این سن لازم است. آب آشامیدنی ایده آل ۱ میلی گرم در لیتر فلوئور دارد که حدود ۱ – ۲ میلی گرم فلوئور روزانه بدن را تامین می کند. از آن جایی که کودکان در حال رشد شیری می نوشند که حاوی فلوئور کم تری است، از طریق خوردن چای (که غنی ترین منبع مواد معدنی است) فلوئور آن ها تامین می شود.
تهران عاری از فلوئور
نظر به این که کوه دماوند سال هاست خاموش شده و تهران به کوه های آتش فشانی نزدیک نیست و هم چنین در اطراف تهران فعالیت استخراج معادنی که در آن ها فلوئور وجود داشته باشد، بسیار کم است به این جهت می توان گفت که هوای تهران عاری از شبه فلز فلوئور است و مردم تهران از راه هوا هیچ گونه ورودی فلوئوری ندارند. مصرف ماهی نیز در تهران بیشتر در فصل زمستان است و سایر حیوانات و موجودات دریایی هم وارد غذای ما نمی شود و متاسفانه از این جهت نیز استحصال زیادی از دریافت فلوئور نداریم.
در گذشته که مردم تهران از آب قنات استفاده می کردند، بهره فلوئورایدی بیشتری داشتند. آب معروف به آب شاه ۴۵.۰ میلی گرم در لیتر و قنات امیرآباد معروف به قنات دانشگاه ۹.۱ میلی گرم داشت و آب چاه های عمیق نیز به طور متوسط ۴۵.۰ میلی گرم داشت ،اما امروز آب تهران لوله کشی شده و منحصرا ۳۲.۰ میلی گرم دارد.
اگر به طور متوسط روزانه یک لیتر و نیم آب بنوشید بهره فلوئوری ما نسبت به گذشته که آب قنات می خوردیم (۱۹.۰ = ۴۸.۰ – ۶۷.۰ یعنی ۱۹.۰ میلی گرم) كم می شود و به همین جهت است که روز به روز پوسیدگی دندان در تهران زیاد تر می شود.
میزان فلوئور در آب
طبق محاسباتی که از نظر علمی شده است، میزان فلوئور در آب نباید کم تر از یک میلی گرم و زیاد تر از ۵.۱ میلی گرم در لیتر باشد و چون آب لوله کشی تهران فقط ۳۲.۰ میلی گرم دارد.
(۶۸.۰ = ۳۲.۰ – ۱ یعنی ۶۸.۰ میلی گرم) کم تر از حداقل دارد و بایستی آن را طبق اصول علمی به آب لوله کشی افزود و تا زمانی که این موضوع عملی نشود نباید انتظار داشت که اطفال و ساکنان تهران دندان محکم و کرم نخورده داشته باشند. یکی دیگر از دلایل سست شدن استخوان و دندان ها و زیاد شدن کرم خوردگی دندان پیدایش آسیاب های برقی است که در اثر ایجاد حرارت، فلوئور را به سبوس گندم چسبانده و با عمل بوجاری و الک های نرم مقداری از آن را از نان که غذای روزانه است خارج می کنند و این امر در برنج هم صورت می گیرد.
نیاز فیزیولوژیک فلوئوری خوراکی ها
همان طور که مادر گرسنه، بچه های ضعیف و ناتوان به دنیا می آورد، زمین گرسنه نیز قادر به خلق عناصر معدنی نیست و نمی تواند بیشتر از آنچه از آب یا عوامل دیگر می گیرد تحویل گیاه دهد، از این رو خوراکی هایی که فلوئور کم تری از آب و زمین می گیرند، میزان فلوئور آن ها از محصولات مشابه آن ها که در نقاط فلوئور دار پرورش می یابند، کم تر است.
چنان چه لوبیای سفید که معمولا باید ۱.۲ میلی گرم درصد فلوئور داشته باشد در روستاهای اطراف استان تهران ۲۵.۱ میلی گرم درصد دارد و بی گمان به دلیل آن که چنین لوبیایی خود گرسنه است، خوردن آن ایجاد گرسنگی فلوئور خواهد کرد.
اصلاح الگوی مصرف غذایی
از دلایل افزایش پوسیدگی و کرم خوردن دندان نیز تغییر رژیم غذایی است که به مرور زمان پیدا شده است. در گذشته لوبیای سفید، عدس و ماش بیشتر از امروز مصرف می شد و امروز مواد گوشتی بیشتر از سابق مصرف می شود، حبوبات به خصوص عدس، ماش و لوبیا سرشار از فلوئور هستند و تقریبا دو برابر گوشت و سبزی ها فلوئور دارند و همین امر جیره روزانه فلوئور را در تغذیه کاهش داده و سبب افزایش کرم خوردگی دندان و سستی استخوان ها شده است. مصرف نوشابه های گاز دار و کولاها که شکر سفید و افزودنی های مجاز و غیر مجاز دارد موجب کاهش فلوئور و کلسیم دندان ها و استخوان می شوند.
ما در ایران آسمانی صاف و آفتابی داریم. تثبیت کلسیم در بدن ما به آسانی صورت می گیرد و از طرف دیگر جذب کلسیم زیاد مانع تثبيت فلوئور در دندان ها و استخوان ها می شود و به عبارت دیگر کلسیم و فلوئور می توانند در ساختمان دندان ها و استخوان ها جای یک دیگر را اشغال کنند. و نعمت آفتاب زیاد در ایران این فرصت را به کلسیم می دهد تا در مواقع کمبود فلوئور، جانشین آن شود و از پوسیدگی دندان ها و ناخن ها و استخوان ها جلوگیری کند. افزایش مقداری فلوئور دوسدیم به آب آشامیدنی که قدرت جذب آن زیاد است این نقیصه را جبران خواهد کرد.
دندان پزشکان با تجربه و قدیمی تهران معتقدند که روز به روز دندان های ساکنان این شهر استحکام خود را از دست داده و آمار کرم خوردگی ها و تخریب دندان ها رو به افزایش است، به خصوص از زمانی که آب رودخانه کرج را به تهران آورده و به دنبال آن، شهر، لوله کشی شده و خوردن آب قنات متروک شده است و با این که بیماری های عفونی لثه و دهان کم تر شده است با وجود این پوسیدگی و کرم خوردگی دندان ها زیاد تر دیده می شود و این موضوع دلیلی جز کمبود فلوئور در آب ندارد.
مصرف فلوئور در شهرهای دیگر ایران
ساکنان بعضی از روستاها و شهرستان های آذربایجان مانند اردبیل، مشکین شهر، سراب، خوی، مرند و اطراف رضائیه و هم چنین روستای کوهستانی مازندران بین نوشهر و فیلبند و چند روستا در اطراف قله دماوند و چند روستا بین سمنان و فیروزه کوه و چند نقطه ایران دارای استخوان بندی درشت و قد بلند، فک های پهن و دندان های محکم و سالمی هستند و برعکس ساکنان کویر بین کاشان و یزد دارای قدی بلند، اندامی باریک، فک های کوتاه و کم عرض هستند.
این اختلاف در استخوان بندی مربوط به کمی و زیادی فلوئور در آب آشامیدنی و خوراکی های آن ها است، محکمی دندان و استخوان بندی درشت در نواحی قسمت اول منحصر به انسان نیست، بلکه حیوانات به خصوص چهارپایان که در دامنه کوه های سبلان پرورش می یابند، نیز رشید بوده و استخوان بندی محکمی دارند به خصوص مینای استخوان های گوسفندانی که از دشت مغان به تهران می آورند به قدری محکم است که به قول قصاب ها لبه ساتور را برمی گرداند و اگر استخوان یک گوسفند آذربایجان را با استخوان یک گوسفند از نواحی کویر مقایسه کنیم سستی و سختی این دو آشکار می شود.
نکته جالب توجه این که ما در استان های ساحلی دریای مازندران همواره با گروه های مختلفی رو به رو می شویم؛ یک گروه دارای قد بلند، چهارشانه، فک های بزرگ و گروهی دیگر با قدی متوسط، بلغمی مزاج و پف کرده هستند.
ساکنان کوهستان های این نواحی بیشتر از دسته اول و شهرنشینان از دسته دوم هستند و اهالی رشت و بندر انزلی با ساکنان شهرهای مازندران فرق کلی دارند و با این که بین بابل و نوشهر چند فرسخ فاصله نیست، اهالی این شهر بیشتر کوتاه قد یا متوسط القامه هستند، در صورتی که ساکنان نوشهر و روستاهای اطراف آن همگی رشید و بلند قامت و چهار شانه هستند و استخوان بندی محکم و دندان های درشت و سالمی دارند.
از دیگر نواحی ایران که معادن فلوئور دارد، عبارت اند از محلی میان پل سفید و زیر آب، فسخود در اردستان و دربند در کرمان. در بلوچستان همواره دود غلیظی از دهانه کوه تفتان خارج می شود که باد، آن را به سوی هندوستان و پاکستان برده و مختصری از آن نصيب ساکنان سیستان و بلوچستان و کرمان می شود و همین امر موجب شده است که ساکنان این نواحی با این که از نظر بهداشت در محرومیت هستند، دندان های سالم و استخوان بندی کاملی داشته باشند.
اگر گازی که از دهانه تفتان خارج می شود روزی مورد استفاده قرار گیرد و با آن، کودی جهت مزارع چای کاری ساخته شود، چای ایران مرغوب تر از چای هندوستان می شود و منافع این گاز کم تر از منافع گاز و نفت نخواهد بود، اگر کمبود فلوئور، از راه افزودن آن به آب های لوله کشی یا نمک خوراکی جبران شود بسیاری از بیماری ها و اختلالات مرضی از بین رفته و استخوان بندی نسل آینده درشت تر می شود و ایران مانند گذشته مهد قهرمانان رشید و سلحشور خواهد شد.
منابع فلوئور
فلوئور در سبوس گندم، جو، برنج، مارچوبه، زردآلو، گوجه فرنگی، انگور، هلو، سیب زمینی، ترب، و از همه مهم تر فلوئور در نمک دریا، چای و حبوبات یافت می شود. اگر خاکی را که در آن لپه، باقلا، نخود و… می کارند، به حد کافی فلوئور نداشته باشد، در نتیجه حبوبات آن ناپز می شوند و بهترین راه پر کردن این خلا افزودن مقدار کافی چای خشک به آن ها است.
