آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۰ 
ترکیبات گرده گل اطلاعات مفید و سودمندی را به ما ارایه می کنند.
به همان تعداد گل که در طبیعت وجود دارد، به همان اندازه گرده نیز موجود است. اشکال و اندازه دانه های گرده ی گل از کوچکترین آنها که Myosotis (یک هزارم میلی متر) می باشد. تا بزرگترین آن ها که مربوط به کدو است (۲۰۰ هزارم میلی متر) واقعا بسیار متنوع است.
اما آن ها عمدتا به صورت مدور هستند. رنگ آن ها نیز بسیار متنوع و از زرد کمرنگ تا سیاه که در این میان، رنگ های قهوه ای و قرمز نیز وجود دارند متغیر هستند. ولی این مساله در برابر موضوعی که این مقاله به آن پرداخته، یک موضوع فرعی است زیرا موضوع اصلی مورد نظر ما، خواص درمانی و بهداشتی گرده گل می باشد.
میانگین محتوای اسیدهای آمینه به عنوان درصدی از پروتیین خام در گرده گل گیاهان مختلف در مقایسه با گرده ذرت شیرین:
| اسید آمینه | میانگین گرده | گروه ذرت شیرین |
| آرژینین | ۵/۳ | ۴/۷ |
| هیسیدین | ۲/۵ | ۱/۵ |
| ایزولوسین | ۵/۱ | ۴/۷ |
| لوسین | ۷/۱ | ۵/۶ |
| لایسین (لیزین) | ۶/۴ | ۵/۷ |
| متیونین | ۱/۹ | ۱/۷ |
| فنیل آلانین | ۴/۱ | ۳/۵ |
| تره اونین | ۴/۱ | ۴/۶ |
| تریپتوفان | ۱/۴ | ۱/۶ |
| والین | ۵/۸ | ۶ |
سایر ترکیبات گرده گل بر حسب درصد و میکروگرم
| ترکیبات | درصد | ترکیبات | میکروگرم در گرم |
| چربی | ۱/۳-۱۹/۷ | اسید آسکوربیک | ۱۳۱-۷۲۱ |
| کلسیم | ۱-۱۵ | بیوتین | ۰/۱۹-۰/۷۳ |
| کلر | ۰/۶-۰/۹ | ویتامین D | ۰/۲-۰/۶ |
| مس | ۰/۰۵-۰/۰۸ | ویتامین E | ۰-۰/۳۲ |
| آهن | ۰/۰۱-۱۲ | اسید فولیک | ۳/۴-۶/۸ |
| منیزیم | ۱-۱۲ | اینوزیتول | ۰/۳-۳۱/۳ |
| فسفر | ۰/۶-۲۱/۶ | اسیدنیکوتینیک | ۳۷/۴-۱۰۷/۷ |
| پتاسیم | ۲۰-۴۵ | اسیدپنتوتینیک | ۳/۸-۲۸/۷ |
| سیلیکون | ۲-۱۰/۴ | پیریدوکسین | ۲/۸-۹/۷ |
| گوگرد | ۰/۸-۱/۶ | ریبوفلاوین | ۴/۷-۱۷/۱ |
| تیامین | ۱/۱-۱۱/۶ |
پروتیین ها حدود ۳۵ درصد آن را تشکیل می دهند. این مقدار خیلی زیاد بوده و تقريبا استثنایی است و مهمتر آن که اکثر پروتیین های گرده گل از اسیدهای آمینه اساسی که بدن انسان قادر به تولید آن ها نیست (لیزین، تریپتوفان، هیستیدین، لوسین، ایزولوسین، متیونین، فنیلالانین تراونین، والين) و اسیدهای آمینه تسریع کننده رشد (آرژینین، پرولین، سیستین، سرین، تیروزین) تشکیل شده اند.
ترکیب شیمیایی انواع گرده گل
ترکیب شیمیایی انواع گرده های گل متفاوت می باشند، و عموما متشکل از مقادیر مختلفی می باشد:
۱- پروتئین: که بسته به گونه گل ها بین ۳۵ تا ۷ درصد و به طور متوسط حدود ۲۶ تا ۲۵ درصد می باشد.
۲- چربی: مقدار چربی های موجود در گرده گل ها بین ۲۰ تا ۱۰ درصد می باشد.
٣- قندها: مقدار قندهای موجود در گرده های گل بین ۳۶ تا ۱۳ درصد می باشد و شامل موارد زیر می باشد: الف) سوکروز، ب) فروکتوز، ج) گلوکز، د) مانوز، چ) گزیلوز، ح) لاکتوز، ع) نشاسته
۴- مواد معدنی: مقدار مواد معدنی گرده گل بین ۸ تا ۳ درصد وزن خاکستر آن را تشکیل می دهد و شامل موارد زیر می باشد: الف) کلسیم، ب) منیزیم، ج) فسفر، د) آهن، ج) سدیم، ح) پتاسیم، خ) آلومینیم، ع) منگنز، غ) گوگرد، ف) روی، ق) مس
۵- ویتامین ها: ویتامین های مهم گرده گل عبارتند از: الف) تیامین (B1)، ب) ریبوفلاوین (B2)، ج) اسید نیکوتینیک (83)، د) اسید پنتاتونیک (B5)، چ) پیریدوکسین (B6)، ح) اسید آسکوربیک (C)، خ) بیوتین (H)،
۶- مواد رنگی: مهم ترین مواد رنگی موجود در گرده گل ها کاروتن و گزنتوفیل می باشد.
ارزش غذایی ترکیبات گرده گل
ارزش غذایی گرده گل را هنگامی می توان اندازه گرفت که به نقش این پروتیین ها (که به عنوان مواد اولیه محسوب می شوند) و خصوصا خواص هر یک از اسیدهای آمینه پی ببریم، شناخت این خواص، می تواند طرح روشن تری از ارزش درمانی گرده گل را به ما بدهد.
در زیر به طور خلاصه به برخی عناصر موجود در ترکیبات گرده گل اشاره می کنیم
– لیزین باعث تثبیت کلسیم شده، اشتها را تحریک می کند. هضم غذا را آسان ساخته و برای تجدید گلبول های قرمز مناسب است.
– تریپتوفان امکان جذب ویتامین p را که کمبود آن باعث ایجاد بیماری پلاگر می شود فراهم می آورد.
– آرژینین از ناتوانی، سرد مزاجی و نازایی جلوگیری می کند.
– هیستیدین امکان تولید هموگلبین خون را فراهم می سازد.
– فنیلالانین متابولیسم ویتامین C را مشروط می سازد.
– سیستین نرمی پوست را بهبود می بخشد.
– تیروزین از پوست در برابر تابش نور خورشید محافظت می کند.
– لوسین به کارآیی مناسب لوزالمعده کمک می کند.
– متیونین برای کبد و دستگاه گوارشی مفید است. تمام اسیدهای آمینه ای که در سلول های زنده وجود دارند، در گرده گل نیز یافت شده اند.
– گلوسیدها خصوصا نشاسته و لاکتوز (حدودا ۴۰ درصد)، لیپیدها (۵ درصد) و آب (۵ درصد) ترکیبات گرده گل را تکمیل می کنند.
و ۱۵ درصد آن عناصر مختلفی هستند که برخی از آن ها به خاطر عدم انجام تجزیه های دقیق تر هنوز شناخته نشده اند. اما ترکیبات شناخته شده عبارتند از:
– ویتامین های گروه B ویتامین های E ، C
– اکثر نمک های معدنی نظیر کلسیم، پتاسیم، منیزیم، فسفر و … تعدادی از ریز عنصرها.
– آنزیم هایی که برای متابولیسم بسیاری از اعمال مهم بدن مفید هستند.
– عناصر آنتی بیوتیک، باکتریواستاتیک.
– روتین که گلوسیدی است با تاثیر مناسبی بر مقاومت مویرگ ها.
انواع گرده گل براساس ارزش غذایی
گرده های گل با توجه به این که در داشتن اکثر مواد و عناصر تشکیل دهنده ی آن ها یکسان می باشند. ولی در مقدار وزنی هر یک از آن مواد و عنصر متفاوت بوده و این مهم باعث شده تا برخی از گرده ها نسبت به برخی دیگر دارای ارزش غذایی بیشتری هم برای زنبور عسل و هم برای استفاده های مختلف انسانی و دامی داشته باشند، که به چهار دسته زیر تقسیم می شوند:
۱- گرده گل با ارزش غذایی زیاد
این نوع گرده ها از گیاهانی چون درختان میوه، انواع شبدر شیرین، یونجه، ذرت شیرین و… می باشند.
۲- گرده گل با ارزش غذایی خوب
مثل گرده گل درختان نارون، پنبه، سبزیجات و سیفی جات.
۳- گرده با ارزش غذایی متوسط
مثل گرده گل درختان زیتون، فندق و بسیاری از درختان خزان کننده دیگر.
۴- گرده گل با ارزش غذایی کم
شامل گرده های درختان سوزنی برگ، بعضی از انواع ذرت، و بعضی از گندمیان و گیاهان علفی می باشند.
ارزش غذایی گرده گل برای زنبورعسل
گرده گل مهم ترین ماده ی غذایی برای رشد و نمو زنبورهای عسل می باشد. این ماده خصوصا برای زنبورهای جوان پرستار که وظیفه تغذیه نوزادان، ملکه و سایر زنبورها را بر عهده دارند بسیار حیاتی است. ثابت شده است که طول عمر زنبور عسل و بسیاری از فعالیت های طبیعی آن بستگی به گرده گل موجود در کندو دارد.
به طور کلی عدم وجود گرده گل و یا کمبود آن باعث عوارض سوء و رفتار غیر طبیعی زنبور عسل می گردد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
۱- کاهش یا عدم تولید ژل رویال
٢- کاهش طول عمر زنبورها
٣- عدم تولید زهر به مقدار کافی
۴- عدم رشد کافی تخمدان های ملکه
۵- کاهش میزان تخم گذاری ملکه
۶- کاهش تولید موم و شان سازی
۷- حساس شدن نسبت به بعضی بیماری ها خصوصا بیماری نوزما آپیس و نوزما سرانا
۸- عدم توانایی زمستان گذرانی مناسب
نکته
عوارض ذکر شده در خصوص میزان کاهش کمیت و کیفیت گرده گل در کلنی به تدریج موجب:
۱- کاهش جمعیت کلنی
۲- تقليل راندمان کار کلنی
٣- نهایتا از بین رفتن کلنی خواهد شد
۴- کاهش گرده گل باعث شده که زنبورهای نر به تدریج به خارج کندو رانده شده و از بین بروند
۵- در صورتیکه ملکه ای در کندو پرورش داده شود از نظر جثه کوچک بوده و عملکرد خوبی نخواهد داشت و به زودی جایگزین می شود و این جایگزینی باعث عقب افتادن رشد متعارف کلنی می شود.
۶- مقدار پروتئین بدن زنبورها در پاییز تقلیل یافته و اغلب این گونه زنبورها از پوسته های شفیره ها، باقی مانده خشک شده غذای لاروها و ترشحات آن ها و محتویات داخل بدن زنبورهای مرده تغذیه می کنند.
۷- در صورتی که گرده گل در دسترس کلنی ها نباشد، زنبور ها مواد دیگر حاوی پروتئین مثل بذر یا اسپر قارچ ها، کودهای هموسی، و مواد مشابه را نیز جمع آوری می کنند.
۸- همچنین ممکن است که زنبورها گاهی خاک اره چوب و خاکه ذغال را نیز جمع آوری کنند.
سایر ترکیبات گرده گل
– مواد رنگی مختلف که به گرده رنگ می بخشند.
– یک عنصر استروژنیک.
– به طور کلی، در گرده گل مجموعه ای از مواد مختلف و مكمل وجود دارد که در محیط طبیعی خود در همکاری موزونی عمل می کنند. در این رابطه، گرده گل تا حدودی جوانه گندم را به یاد می آورد.
رنگ گرده گل های مختلف
| گرده گل | رنگ | گرده گل | رنگ |
| تمشک | سفید | آلبالو | زرد قهوه ای |
| نارون | سفید | گیلاس | زرد قهوه ای |
| آویشن | سفید | بادام | زرد قهوه ای |
| اقاقیا | زرد روشن | هلو | قرمز |
| زیرفون | زرد روشن | شلیل | قرمز |
| بیدمشک | زرد لیمویی | گلابی | قرمز |
| اسپرس | زرد | شاه بلوط زینتی | قرمز قهوه ای |
| توت فرنگی | زرد | شبدر سرخ | خاکستری |
| گل قاصد | زرد قهوه ای | فاسلیا | آبی |
| افتابگردان | زرد قهوه ای | خشخاش | آبی سیاه |
