آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام علمی: .Eryngium campestre L
نام فرانسه: P. commun، P. champetre، Panicaut، Chardon – Roland
نام انگلیسی: Common eryngo، Field – eryngo
نام آلمانی: Feldmannstern
نام ایتالیایی: Eringio، Calcatreppola commune، Eryngo، Cardo-stellario
نام عربی: قرصعنه زرقا (Qirsa nah Zarqa)، فقيع (‘Fiqqi)
Eryngium campestre گیاهی چند ساله، به ارتفاع ۳۰ – ۶۰ سانتی متر و دارای ریشه قهوه ای رنگ با بوی هویج از تیره جعفری است. ریشه آن تا اعماق دو متری زمین، در خاک فرو می رود. برگ های چرمی و منقسم به قطعات منتهی به خار دارد و چون تمام گیاه، حتی براکته های آن خادار است از این جهت با ظاهر کاملا مشخص جلوه می کند. طعم ریشه آن در حالت تازه، ملایم و کمی معطر است ولی پس از خشک شدن، بوی خود را از دست می دهد.
در غالب زمین های آهکی و ماسه ای دیده می شود. از مشخصات گیاه آن است که معمولا از ارتفاعات ۱۱۰۰ متری کوهستان ها، بالاتر نمی رود. در غالب نواحی اروپا، مخصوصا در منطقه مدیترانه می روید و با آنکه گل های آن نوش کافی به وجود می آورد اما زنبور عسل به سمت آن جلب نمی گردد.
ترکیبات شیمیایی Eryngium campestre
دارای تانن، ساکارز (به مقدار ۳.۲۵ تا ۴.۲۵ درصد در ریشه) و در حدود ۰.۰۸۸ درصد اسانس مطبوعی با رنگ زرد است. به علاوه ساپونین های مختلف در آن یافت می شود که هنوز بررسی های کامل بر روی آن ها به عمل نیامده است. وجود نوعى الكالوئيد در آن حدس زده می شود.
تاریخچه و خواص درمانی Eryngium campestre
به نظر می رسد که این گیاه از زمان دیوسکورید مورد شناسایی بوده و یا لااقل با چند گونه مشابه، مورد استفاده مردم قرار می گرفته است. دیوسکورید برای آن اثر مدر، قاعده آور، معالج دل پیچه و نفخ، درمان بیماری های کبدی و غیره قائل بوده است. در قرون وسطی، از گیاه مذکور و گونه های دیگر آن استفاده به عمل نمی آمده یعنی در واقع باید گفت که مصارف درمانی آن از زمان ماتیول (۱۵۵۴ میلادی) آغاز گردید. بعدا مجددا متروک شد به طوری که حتی Cazin ( در سال ۱۸۵۸) درباره آن بیش از چند سطر در آثارش شرح نداده است.
در اوایل قرن بیستم، پزشک عالیقدر Dr. H. Leclere، اثر مدر برای گیاه Eryngium campestre ذکر کرد و این باعث شد که نظر پزشکان دیگر مانند P. Peter (در سال ۱۹۳۲ میلادی) و Stienadel (در سال ۱۹۳۴ میلادی)، به سمت گونه دیگری از آن به نام .E. planum L جلب شود و گیاه اخیر نه تنها به علت داشتن گل های زیبا پرورش یابد بلکه از آن، جهت درمان سیاه سرفه و سرفه های تحریک کننده استفاده به عمل می آید.
اعضای مختلف Eryngium campestre، مخصوصا ریشه آن، اثر مدر (دفع کننده اوره و کلرورها)، اشتها آور و ملین دارد. از آن در گذشته جهت رفع بیماری های مختلف مانند آب آوردن انساج بدن، خیز عمومی اعضای سافله، زیادی اوره خون (اورمی)، عدم دفع ادرار، وجود سنگ و رسوبات ادراری در کلیه و مثانه، قطع حالت قاعدگی، قولنج های کبدی، بیماری سل ریوی، بیماری های پوستی و غیره استفاده به عمل می آمده است. اعضای گیاه به صورت جوشانده، پاگرد آن، و یا شیره تازه آن معمولا برای درمان بیماری ها مصرف می گردیده است. برگ های جوان گیاه امروزه به حالت خام در سالاد مصرف می شود.
صور دارویی Eryngium campestre
جوشانده یک مشت ریشه گیاه Eryngium campestre در یک لیتر آب (مدت جوشاندن ۵ دقیقه برای مصرف در ۲ روز بین هر دو غذا – عصاره روان به مقدار ۲ – ۶ گرم در روز. ۶ گرم شربت مدر عصاره روان گیاه مذکور شربت لیمو آب به مقدار کافی تا و ۳۰۰ میلی لیتر مقدار مصرف روزانه آن، یک لیوان متوسط در هر سه ساعت (Dr. H. Leclere ) برای اشخاص بالغ است. در ایران نمی روید.
از بین گونه های مفید ولی غیر موجود این گیاهان در ایران، به ذكر ۳ نوع زیر اکتفا می شود:
- .E. alpinum L و .E. maritimum L، اثر درمانی مشابه دارند و کم و بیش مورد استفاده و پرورش قرار می گیرند.
- .E. aquaticum L، در اتازونی می روید و اثر معرق و مدر دارد. از این جهت در درمان بیماری های مختلف به کار می رود.
- .E. coeruleum M.B، در منطقه وسیعی از شمال ایران مانند رشت، خراسان: بين قوچان و مشهد، کپه داغ، دامنه های شمالی الله اکبر در ۸۰۰ متری و همچنین در تبریز و تهران می روید. دارای ساقه، برگ و براکته های خاردار به رنگ آبی زیباست و در شمال ایران مخصوصا در رشت، چوچاق نامیده می شود. از برگ های جوان گیاه که بوی مطبوع دارد، در موقعی که هنوز گیاه رشد کافی پیدا ننموده به صورت خام یا پخته در اغذيه استفاده به عمل می آید.
