علف خر (Epilobium angustifolium)

نام فارسی: علف خر

نام علمی: .Epilobium angustifolium L

نام فرانسه: Antoinette، Laurier de St. Antoine، Epilobe enépi

نام انگلیسی: Blood Vine، Rose – bay، French Willow، Fire weed

نام آلمانی: Antonskraut، Weiderich، Waldweidenri shen

نام ایتالیایی: Lauro di S. Antoine، Lauro roseo، Epilobio a spighe

نام عربی: ند (Nadd)

علف خر گیاهی علفی، چند ساله از تیره اوناگراسه و داران برگ هایی است که به خلاف غالب انواع دیگر، وضع غير متقابل بر روی ساقه دارند. برگ های آن ساده، باریک و دراز، دارای کناره صاف و گل های آن به رنگ ارغوانی و مجتمع به صورت خوشه هایی در قسمت انتهایی انشعابات ساقه است و چون گیاه پس از شکفتن گل ها، ظاهری زیبا پیدا می کند. از این نظر غالب آن را جهت تزئین قسمت های سنگ چین باغ ها به کار می برند.

سرعت پراکندگی این گیاه به پایه ای است که در مدتی کوتاه محیط اطراف خود را فرا می گیرد و زیبایی خاصی بدان می بخشد. در غالب نواحی نیمکره شمالی پراکندگی دارد. زنبور عسل، نوش فراوان از گل های آن به دست می آورد.

محل رویش علف خر

گیاه مذکور در گیلان، نواحی کوهستانی جنوب غربی رشت. آذربایجان: حاشیه دریاچه ارومیه، يام. مغرب ایران، همدان، بختیاری: گات وند. دره بازوفت. اراک: کوه – رزوند، چهل خاتون. کرمان: کوه شاهو، رابور در ۳۰۰۰ متری، ماهان. مکران: گشت. خراسان: ارتفاعات الله اکبر در ۱۲۰۰ متری، قزوین، کرج، اطراف تهران و دماوند می روید.

گونه های دیگر از گیاه Epilobium angustifolium

چون گیاه مذکور و سه گونه دیگر که شرح داده می شود. اختصاصات درمانی مشابه دارند از این جهت پس از شرح مختصر هر یک از آن ها، به ذکر ترکیبات شیمیایی و صفات درمانی آن ها مبادرت می شود.

1- .Epilobium hirsutum L

ساقه بلندتر از گونه Epilobium angustifolium و به ارتفاع ۱ – ۲ متر دارد. برگ های آن بزرگ، متقابل و گل های آن درشت و به رنگ ارغوانی است. در زمین های رستی و آهکی مناطق معتدله آسیا و اروپا می روید.

محل رویش Epilobium hirsutum

اصفهان، شیراز، منطقه البرز، جنوب غربی ایران، گیلان، مازندران، آذربایجان، کرمانشاهان، خراسان: نواحی شمالی بیرجند در ارتفاعات ۲۸۷۵ متری، بین نیشابور و مشهد، کپه داغ، بين قوچان و لطف آباد، قزوین. نام عربی آن فرفور (Farftar)، عقیض و رأس الجاموس است.

2- .Epilobium montanum L

این گونه از گیاه Epilobium angustifolium گل های صورتی و کوچک دارد. برگ های آن بیضوی دراز، مدور در قاعده و دارای کناره دندانه دار است. در جنگل ها (مخصوصا اگر زمین سیلیسی باشد)، کنار جویبارها، گودال ها و همچنین حاشیه جاده های غالب نواحی آسیا و اروپا می روید.

محل رویش Epilobium montanum

آذربایجان آستارا نزدیک آسبينا.

3- .E. adnatum Griseb.، Epilobium tetragonum L

ساقه چهارگوش و برگ های باریک و غالبا متقابل دارد. گل های آن کوچک و به رنگ صورتی روشن است که خود بهترین وسیله تشخیص آن از گونه های دیگر می باشد. در مزارع مرطوب، جنگل ها، حاشیه جریان های آب نواحی مختلف آسیا و اروپا می روید.

محل رویش Epilobium tetragonum

مازندران، مغرب ایران. خراسان: كتل یک چنار. منطقه البرز: کندوان در ارتفاعات ۲۵۰۰ متری، دماوند، پلور و شمال تجریش.

ترکیبات شیمیایی علف خر

گونه Epilobium angustifolium، طبق بررسی هایی که به عمل آمده دارای مواد قندی، لعابی، تانن، اسید گالیک و مواد پروتئیک است و بیشتر از ۳ گونه دیگر به مصارف درمانی می رسد.

خواص درمانی علف خر

برگ های Epilobiu‌m angustifolium جهت رفع آفت (Aphtes) و التهاب مخاط دهان به کار می رود. به علاوه التیام دهنده زخم و جراحات است. مصرف ریشه آن در کتب دارویی قديمی وارد شده است.

دم کرده ۳۰ در هزار هر چهار گیاه مذکور به صورت غرغره و جهت رفع التهاب مورد استفاده قرار می گیرد. برگ های جوان آن ها به صورت خام در سالاد و به حالت پخته، مشابه مارچوبه مصرف می شود.