نام فارسی: برنگ کابلی
نام علمی: .Embelia Ribes Burm
نام فرانسه: Ribelier Embelia
نام انگلیسی: Embelia
نام آلمانی: Embelie
نام ایتالیایی: Embelia
نام عربی: برنج (Barang)، برنق (Barang)، کابلی (Kabuli)
نامهای ديگر: بیرنگ كابلی، برنج كابلی، برنق، برنج، ببرنگ Semence d’embelia ribes.
برنگ کابلی گیاهی از تیره میرسیناسه با ساقه چوبی و دارای میوه های کوچک، گوشت دار، مجتمع به صورت خوشه و به رنگ قرمز تیره یا تقریبا قهوه ای است. منشا اصلی آن، هند و نواحی شرقی افریقا می باشد ولی امروزه در نواحی دیگر نیز یافت می گردد. ظاهر میوه آن ناصاف است و درون آن دانه ای به رنگ مایل به قرمز جای دارد.
ترکیبات شیمیایی برنگ کابلی
میوه برنگ کابلی که تنها قسمت مورد استفاده گیاه است دارای آمبه لین (ambeline) [اسید آمبلیک (ac. embelique)]، به مقدار ۲ تا ۳ درصد اسانس، تانن، الكالوئیدی به نام کریستام بين (christambine) و یک ماده رزینی می باشد.
آمبه لين (Embeline) [اسید آمبه لیک (Embelic acid)]، به فرمول C۱۷H۲۶O۴ و به وزن ملکولی ۲۹۴.۳۹ است. در میوه گیاه مذکور و در .Embelia robusta Roxb یافت می شود. استخراج آن توسط Hefter و Feuerstein انجام و بعدا سنتز و تعیین فرمول منبسط آن صورت گرفته است.
آمبولین، به صورت ورقه های کوچک و براق به رنگ نارنجی، در الكل، بنزن یا اسید استیک متبلور می شود. در گرمای ۱۴۲ – ۱۴۳ درجه ذوب می گردد. در آب غیر محلول است. در محلول خیلی گرم حلال های معمولی و یا محلول هیدروکسیدهای قلیایی به مقادیر زیاد ولی در اتر به مقدار کم حل می شود.
ملح دی آمونیوم آن، به فرمول C۱۷H۳۴N۲O۴ که به آمبلات آمونیوم (ammomium embelate) نیز موسوم است، به صورت گردی به رنگ بنفش مایل به خاکستری به دست می آید. در آب و الکل رقیق حل می شود. اثر تحریک کننده مخاط ها را دارد و ممکن است ایجاد عطسه های شدید به مدت طولانی نماید. آمونیوم آمبلات، اثر دفع کرم دارد.
خواص درمانی برنگ کابلی
طبيعت آن گرم و خشک است. میوه گیاه برنگ کابلی به علت دارا بودن اسید آمبلیک، اثر ضد کرم و مسهلی دارد. در هند و مناطق دیگر رویش این گیاه از آن برای دفع کرم استفاده می کنند و برای این کار نیز ۴ تا ۱۶ گرم آن را با شیر مخلوط کرده مصرف می نمایند و بعدا یک مسهل می خورند.
گاهی، اسید آمبلیک را به مقدار ۰.۱۰ گرم و چند مرتبه در روز برای دفع کرم و حتی به عنوان مسهل مصرف می کنند. ۴ ساعت پس از مصرف آن، دل پیچه هایی به وجود می آید که گاهی دردناک و ناراحت کننده است. این ماده به سهولت اکسیده می شود، و ادرار بیمار را به رنگ قرمز در می آورد.
- ده تا دوازده گرم از آن را بكوبيد و با شير تازه مخلوط نموده بخوريد. مقوی است، به عنوان ترياق برای رفع گزيدگی عقرب و مار مصرف میشود، برای خارج كردن بلغم و سودا و اخلاط لزج از مفاصل بدن خيلی مفيد است.
- مدت دو شب هر شب ۱۰ تا ۱۲ گرم كوبيده آن را با شير يا آب دوغ و گل سرخ مخلوط كنيد و بخوريد. مسهل خوبی است و برای دفع كرم كدو نافع میباشد چه تنيای مسلح كه از خوک سرايت كرده و چه تنيای معمولی كه از گاو سرايت میكند را دفع خواهد كرد.
- آب جوشانده ۱۰ تا ۱۲ گرم از آن را بخوريد. برای قطع تب و رفع بيماریهای سينه و پوست استفاده میشود.
- ده گرم از آن را نرم بكوبيد و با پنج مثقال خرما و پنج مثقال مغز گردو كوبيده مخلوط كنيد و شب موقع خواب آن را كه مانند حلوا درست كردهايد يكجا بخوريد و اين كار را دو شب تكرار كنيد.
- برای دفع انگلهای بدن مخصوصا انگلهای دستگاه گوارش مفيد است و انگلهای بسيار قوی و انگلهايی كه دارای كيسه میباشند را نيز از بدن جدا و دفع مینمايد.
- آب دمكرده ریشه برنگ کابلی را بنوشيد. برای رفع سرفه و اسهال ساده مفيد است.
تذكر: مضر روده است. و مصلح آن كتيرا میباشد.
- .Embelia robusta Roxb نیز دارای میوه ای با اثر مشابه است. هیچ یک از دو گیاه مذکور در ایران نمی روید.
- .M. picta Hoscht.، Maesa lanceolata Forsk، در حبشه می روید و میوه اش جهت دفع کرم کدو و همچنین به عنوان مسهل مصرف می شود. این گیاه در ایران نمی روید.
- .Aegiceras majus Gaertn، درختچه ای است که در سواحل هند مخصوصا در اطراف رودخانه گنگ می روید. پوست ساقه آن دارای مواد رزینی، پکتیکی، فیتوسترین و ماده ای به نام اژی سین (aegicine) است که هنوز ترکیب شیمیایی آن به خوبی معلوم نشده است. از پوست این درختچه، جهت شکار ماهی توسط بومیان محل، استفاده به عمل می آید.
- .Ardisia fulipinosa Bi، گیاهی است که در جاوه می روید و از شیره سلولی آن برای رفع ناراحتی های پوستی مختلف توسط بومیان محل رویش گیاه استفاده درمانی بعمل می آید.
- .Wallemia laurifolia Sw، در جزایر آنتیل می روید و میوه اش بصورت ادویه و بعنوان مقوی معده مصرف می شود.