Diplotaxis tenuifolia

نام علمی: .Diplotaxis tenuifolia (L.) DC

نام فرانسه: R. fine, Roquette jaune, Diplotax sauvage, Roquette sauvage

نام آلمانی: Schmalblättriger Doppelsame

نام انگلیسی: Wall rocket,Wild rocket

نام ایتالیایی: Rucole, Rucola – mala, Ruchetta salvatica, Ruccola, Ruca

نام عربی: جرجیربری (Gargî ibarrî)

Diplotaxis tenuifolia از تیره شب بو گیاهی چند ساله، دارای ساقه ای با قاعده چوبی و به ارتفاع ۳۰ – ۸۰ سانتی متر است . در ایران نمی روید. در نواحی مختلف اروپای غربی، مرکزی و جنوبی، همچنین در قفقاز، آسیای صغير و شمال افريقا پراکندگی دارد. از مشخصات آن این است که تقریبا بی کرک و دارای برگ هایی به رنگ سبز مایل به آبی است و اگر برگ های آن در بین انگشتان دست فشرده شود، بوی ناپسند از آن استشمام می گردد و این حالت مخصوصا در برگ های واقع در قاعده ساقه، محسوس تر است.

محل رویش گیاه Diplotaxis tenuifolia بیشتر در کنار جاده ها، روی دیوارها، اماکن سایه دار و گودال ها، مخصوصا در زمین های آهکی می باشد. برگ های آن دارای بریدگی های عمیق و گل های آن به رنگ زرد گوگردی با بویی معطر است. در میوه خورجین و باریک آن، دانه های کوچک و متعدد جای دارند. گل های معطر این گیاه نوش کافی ندارند از این جهت زنبور عسل به سمت آن جلب نمی گردد.

ترکیبات شیمیایی Diplotaxis tenuifolia

دارای اسانسی مرکب از بوتیلین (butyline)، سولفورآليل (sulf. allyle )، نوعی سولفورهیدروکربوردار و ماده ای به نام دیپلوتاکسيلين (diplotaxyline) می باشد.

خواص درمانی Diplotaxis tenuifolia

قابض، نیرو دهنده، ضد اسکوربوت، تصفیه کننده خون و مدر است. دانه آن اثر قرمز کننده پوست بدن را دارد و می تواند به جای دانه خردل بدین منظور مورد استفاده قرار گیرد. طعم دانه آن تند است. جوشانده ساقه برگ دار گیاه، اثر تسکین دهنده سرفه دارد و گرفتگی صدا را از بین می برد و اگر در موارد برونشیت مصرف شود، باعث خروج اخلاط از سینه می شود.

با مصرف Diplotaxis tenuifolia، نزله های برونشی درمان می گردد و ترشحات ادرار افزایش می یابد ضمن ورم ناشی از آب آوردن بدن و همچنین ناراحتی های پوستی و بالاخره ورم غدد لنفاوی درمان می پذیرد. قدما از برگ این گیاه در گذشته نوعی شربت با طعم مطبوع تهیه می نمودند و از آن، برای رفع اسکوربوت و عوارض آن نتایج بسیار خوب به دست می آوردند. دارای اثر قوی تصفیه کننده خون است و به علاوه در درمان رماتیسم موثر واقع می گردد.

صور دارویی Diplotaxis tenuifolia

دم کرده یا جوشانده ۵۰ گرم گیاه Diplotaxis tenuifolia در یک لیتر آب جوش قند دار به مقدار ۳ فنجان در روز – الكلاتور ۱۰ درصد به مقدار ۲۰ قطره مخلوط در یک دم کرده معطر – شربت حاصل از وارد کردن ۴۰ گرم شیره تازه گیاه در ۱۰۰ گرم شربت ساده و جوشاندن آن به حدی که مخلوط حاصل به ۱۰۰ گرم تقلیل یابد.

باید توجه داشت که از گیاه مذکور همیشه به حالت تازه استفاده درمانی به عمل آید زیرا اعضای گیاه پس از خشک شدن، اختصاصات درمانی خود را از دست می دهند و یا این خاصیت در آن کاهش کلی پیدا می کند.

میکستور خلط آور جهت درمان برونشیت مزمن

محلول مذکور را باید به مقدار ۶۰ قطره و ۴ – ۵ دفعه در روز، مخلوط در آب یا در یک دم کرده نرم کننده سینه مصرف نمایند.

از آرد دانه گیاه Diplotaxis tenuifolia می توان به جای خردل استفاده به عمل آورد. این گیاه در ایران نمی روید.

از گونه های موجود در ایران، .Sinapis erucoides L. , D. erucoides (L.) DC را ذکر می کنیم که اثرات درمانی مشابه برای آن قائل هستند. درباره این گیاه هنوز مطالعات جدید که بتواند اختصاصات درمانی آن را به تحقيق نشان دهد، به عمل نیامده است. این گیاه در منطقه مدیترانه، جنوب غربی آسیا از جمله ایران و شمال افريقا پراکندگی دارد. ساقه آن به ارتفاع ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر می رسد. برگ های آن پوشیده از تار و گل های آن بزرگ است ولی بر خلاف نوع قبلی، رنگ سفید با تزییناتی از خطوط ظریف صورتی دارد.

محل رویش Diplotaxis ‌tenuifolia

نواحی غربی ایران، خوزستان: دزفول، دهلوران، پشت کوه و مهران.