گیاه کشوث معمولا با گیاه افتیمون اشتباه گرفته می شود. کشوث شباهت بسیار زیادی با گیاه افتیمون دارد و معمولا به جای افتیمون در عطاری ها همان کشوث به فروش می رسد.
نام فارسی : کشوث
تیره : پیچکها Convolvulaceae
نام انگلیسی : Cuscuta monogyna
نام علمی : Cuscuta
نام های دیگر: برش، بثروطوس، ونا، سیم، رغبا، کشمورین
مشخصات گیاه
این دو گیاه از نظر خواص و عملکرد کاملا متفاوت از یکدیگر هستند. این قبیل گیاهان نوعی سس محسوب می شوند که دور گیاه می پیچند و چون کلروفیل ندارند از گیاه میزبان تغذیه می کنند.
اغلب دیده میشود که بر ساقه ی برخی از سبزی های خوراکی مانند ریحان، رشته های زردرنگ نازک و ظریفی پیچیده شده است که همان ساقه های سِس هستند و در خراسان به نام «سیم» شناخته می شوند.
کشوث گیاهی است از تیره پیچکها، مانند ریسمان باریک، بدون برگ، ساقه ی آن مایل به زردی و انگلی است ۱ ساله که به دور ریحان، آویشن، کتان، خلنگ (گیاهی که نام صمغ آن کهربا باشد)، شبدر و یونجه می پیچد.
گل آن ریز سرخ رنگ مایل به سفید است و تخم آن ریزتر از تخم ترب، و رنگ آن سرخ مایل به زردی و بعضی دیگر سرخ مایل به سفیدی است.
بهترین آن زرد رنگ و با طعمی تلخ است که قدرت جوانه زنی آن تا چند سال باقی می ماند. این گونه نیز دارای ساقه های رشته ای زرد یا زرد مایل به قهوه ای است.
گلهای آن، سفید کدر است. سس ها به عنوان علف هرز و انگل گیاهان وحشی و زراعی، به خصوص جالیزها به شمار می آیند؛ بنابراین در همه جا ممکن است مشاهده شوند.
کشوث در نواحی مدیترانه و در ایران در مازندران، همدان، لرستان، اصفهان، فارس، هرمزگان، خراسان، کرمان، تهران و قزوین می روید.
اختلاف ماهیتی بین کشوث و افتیمون
۱- رنگ تخم افتیمون سرخ مایل به زردی است، اما رنگ تخم کشوث سرخ مایل به سفیدی است.
۲- رنگ گل افتیمون سرخ مایل به قرمز است. ولی رنگ گل کشوث سرخ مایل به سفیدی می باشد.
3- افتیمون دارای برگ بوده اما کشوث برگ ندارد.
۴-افتیمون دارای ریشه بوده و تا مدتی در زمین می ماند اما کشوث ریشه ندارد.
۵- تخم افتیمون از تخم خردل ریزتر و تخم کشوث از تخم ترب ریزتر است. (تخم ترب سه برابر تخم خردل می باشد)
ترکیبات شیمیایی:
ترکیبات شیمیایی موجود در سِس ها، بسته به گیاه میزبان آنها متفاوت خواهد بود، به همین دلیل، سِس هایی که میزبانشان گیاهان دارویی هستند، می توانند اثرات درمانی مفیدتری داشته باشند.
با وجود این در اکثر آنها مواد شیمیایی کوسکوتالین و کوسکوتین وجود دارد.
نحوه کاشت و تکثیر
هر بوته گیاه کشوت معمولا تا حدود ۳۰۰۰ بذر تولید می کند؛ شکل بذرها گرد، بیضی شکل اما نامنظم و موج دار است.
بذر این گیاه می تواند چندین سال به حالت خواب باقی بماند. این بذرها معمولا به وسیله ی حیوانات، آب، ادوات کشاورزی و باغبانی، کودهای حیوانی و باد منتشر می شوند.
بذر این گیاه پس از قرار گرفتن در شرایط مساعد جوانه می زند و رشته ی نخ مانندی به طول ۱۰ سانتی متر از آن خارج می شود و به دنبال میزبان (گیاهی که به دور آن بپیچد) می گردد.
اگر میزبان پیدا نشود پس از مدت کوتاهی، تقریبا ۱۰ تا ۱۵ روز ذخیره غذایی دانه تمام می شود و گیاه از بین می رود.
بذر آن دارای پوسته ی خارجی سفت و بسیار محکمی است که آن را از عوامل نامساعد محیطی حفظ می کند و به بذر امکان میدهد که ۱۰ تا ۲۰ سال در زمین زنده بماند.
هر قدر خاک نرم تر، و مواد آلی و رطوبت آن بیشتر باشد تعداد بیشتری از بذرها جوانه می زنند رشته پس از خارج شدن از بذر و آمدن به سطح زمین و یافتن میزبان ارتباطش با زمین قطع می شود.
خواص درمانی و طبیعت کشوث
طبیعت کشوث گرم و خشک است. خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از: گشاینده رگها، باز کننده مجاری عرق و بول، دفع فضولات، تمیز کننده سیستم گوارشی (معده، کبد، طحال)، ضعف معدہ، جگر، طحال، برطرف کننده صفرا.
قطع خونریزی، سکسکه، شیر مادران، یرقان، تقویت معده و روده، درمان سل، نقرس و جرب.
آب این گیاه دارای فواید بسیار زیادی است، از آن جمله معالج فوری یرقان است.
کشوث باز کننده و تمیز کننده سیستم گوارشی شامل معده، کبد و طحال از اخلاط فاسد است.
کشوث باز کننده گرفتگی رگها و دفع کننده فضولات از طریق مجرای عرق و بول است.
کشوث برای درمان تبهای نامنظم (تبی که روزی قطع و روزی دیگر پدیدار میشود) بسیار مفید است.
این گیاه برطرف کننده ضعف معدہ، جگر، طحال و دفع بادها، ادرار بول و حیض و نیز برای تنقیه رحم مفید است.
خوردن آب کشوث با سکنجبین صفرا را برطرف می کند و آشامیدن آن با سرکه تسکین دهنده سکسکه و جلوگیری کننده از خونریزیها و جاری شدن خون از رحم است.
این گیاه شیر مادران را افزایش میدهد و سابق برای درمان بیماری سل استفاده میشده است.
دم کردهی این گیاه برای رفع یرقان و تقویت معده، مفید است. تخم کشوث در فعل و انفعالات، قوی تر از سایر قسمت های گیاه است و بوداده آن برای تقویت معده و قبض و قطع خونریزی اعضا مفید است.
ضماد آن برای جرب و نقرس مفید است.
مصلح کشوث: کاسنی، کتیرا و سکنجبین است.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
زیاده روی آن باعث اسهال و تهوع می شود.