در تیره پیچک صحرایی گیاهان فراوانی متجاوز از ۱۲۰۰ گونه در ۵۰ تا ۵۵ جنس جای دارند که غالب آن ها در مناطق حاره و بین استوایی می رویند و فقط معدودی از آن ها در نواحی معتدله پراکندگی دارند. دارای اشکال مختلف علفی با ساقه راست یا بالارونده، درختچه و یا بندرت درخت اند. در بین آن ها نمونه های متعدد طفیلی و عاری از کلروفیل، بابرگ های بسیار کوچک یا نخی شکل نیز یافت می شود.
از اختصاصات گیاهان تیره پیچک صحرایی این است که برگ هایی متناوب، ساده و قلبی شکل دارند. در قاعده پهنک آن ها، غالبا دو زائده دیده می شود که ممکن است در بعضی انواع، بسیار کوچک و فلس مانند باشد. گل های آن ها منظم، نر – ماده، کامل، مرکب از قطعات ۵ تایی (در Cuscutaها ۴ تایی)، منفرد یا مجتمع به صور مختلف، خوشه، گرزن های یکسویه با دو سویه و یا به وضع در هم است.
جام گل گیاهان تیره پیچک صحرایی معمولا قبل از شکفتن، حالت چین خورده دارد ولی بعد از باز شدن، از این حالت خارج شده به تناسب نوع گیاه، به اشکال مختلف لوله ای، قیفی شکل و یا دارای لوله کوتاه منتهی به پهنک مسطح، جلوه می کند. پرچم های آن ها همیشه به تعداد قطعات جام گل و پیوسته به هم در قسمت قاعده است.
مادگی آن ها از ۲ برچه تشکیل می یابد که مجموعا، تخمدانی ۲ خانه ( گاهی یک خانه یا بیشتر) و محتوی معمولا ۲ تخمک یک غشایی در هر خانه به وجود می آورد. در راس تخمدان، خامه منتهی به کلاله دو قسمتی دیده می شود. و میوه آن ها به صورت پوشینه هایی به اشکال مختلف ولی معمولا شکوفا و محتوی دانه هایی با جنین خمیده یا پیچ خورده و یا چین خورده است.
اختصاصات تشریحی تیره پیچک صحرایی
ساقه و برگ این گیاهان غالبا پوشیده از تارهای منشعب است. در عده زیادی از آن ها، آبکش های حول مغزی (آبکش غیر طبیعی) دیده می شود و این حالت در بعضی نمونه ها، به وضعی است که دسته های چوب از دو سمت خارج و داخل، به آبکش محدود می گردد.
در عده ای، از گیاهان تیره پیچک صحرایی ، ریشه تورم حاصل می کند و این عمل نیز یا به علت آن است که بافت پارانشیمی به وضع غیرطبیعی در ریشه بوجود می آید و با آن که لایه زاینده ای ایجاد می شود که منجر به پیدایش دسته های چوب – آبکش، به وضع غیر طبیعی در ریشه می گردد.
لایه زاینده مذکور معمولا در منطقه دایره محیطیه ریشه به وجود می آید و پس از آنکه از فعالیت افتاد، لایه دیگری در قسمت خارج آن ظاهر می شود که بر اثر فعالیت، ایجاد بافت های جدید می کند ادامه این عمل موجب می گردد که تعداد دسته های چوب – آبکش غیرطبیعی در ریشه افزایش یابد و موجبات تورم آن فراهم شود.
در بعضی انواع دارویی گیاهان تیره پیچک صحرایی مانند Convolulus Scammania، تورم ریشه مربوط به فعالیت لایه زاینده ای است که در پارانشیم چوبی پسین، در سلول هایی که هنوز حالت سلولزی خود را حفظ نموده اند، پیش می آید. از فعالیت این لایه، دسته های متعدد چوب – آبکش، به وضع غیرطبیعی و نامنظم در ناحیه مذکور به وجود می آید.
بعضی از گیاهان تیره پیچک صحرایی، دارای سلول های ترشحی لاتکس (شیرابه) به صورت منفرد یا به دنبال هم می باشند که در پوست اولیه، مخصوصا در پارانشیم ریشه تا ریزوم غدهای آن ها به طور وضوح دیده می شود. در اعضای مختلف این گیاهان، بلورهای اکسالات – کلسیم، به حالت ماکل یا بلورهای سوزنی شکل یافت می گردد. بعضی از انواع این گیاهان دارای هر دو سیستم ترشحى لاتکس، یعنی سلول های منفرد و سلول های به دنبال هم می باشند.
انواع دارویی گیاهان تیره پیچک صحرایی به شرح زیراند: