آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
نام فارسی: موگت ، موگه
نام علمی: Convallaria majalis
نام انگلیسی: Lily of the Valley
نام های دیگر: موگت، گل برف، زنبق دره، لاله ده، سوسن بری، اشک‌های بانوی ما، اشک مریم.
نام متعارف این گیاه در ایران موگه (برگرفته از نام فرانسوی) است. موگه گیاهی از تیره مارچوبه، از گیاهان گل دار تک لپه ای، چند ساله و به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر است. موگت ، گیاهی زیبا، بالا رونده یا دارای اعضای چوبی و حتی در بعضی انواع به صورت درختچه های کوچک است. که در جنگل های ماسه ای – سیلیسی نواحی مختلف اروپا به حد وفور پراکندگی دارد، ولی در ایران نمی روید و چون مردم اروپا، آن را گیاهی خوش یمن و خوش قدم می دانند، برای خرید دسته های کوچک از گل های موگت، در ماه مه، به هر سو هجوم می آورند.
موگت ، برگ هایی ساده یا فلس مانند و یا به جای برگ معمولا دارای صفحه ی پهنی شبیه به آن هستند. بعضی از آن ها پهنکی با رگبرگ منشعب دارند گل های آن ها به رنگ‌های سفید یا زرد رنگ، نر و ماده. انواع مفید و دارویی معدودی در این تیره وجود دارند که بعضی از آن ها واجد مواد موثر هستند. ریزوم بعضی از آن ها به مصارف غذایی می رسد معدودی از آن ها را نیز در صنعت مورد استفاده قرار می دهند.
حداکثر بلندی موگه ها ۲۳ سانتی متر و گستردگی آن ها به ۳۰ سانتی متر می رسد. ساقه ی آن نرم و فاقد گره است. این گیاه بسیار زیبا، دارای ریزوم‌های دایمی و مقاوم به سرما است که سالیان سال در یک محل باقی می ماند. موگه ها گیاهانی دایمی هستند که دارای ساقه ی زیرزمینی (ریزوم) خزنده و دارای انشعاب هستند. هر ریزوم دو برگ بدون ساقه به درازای ۲ تا ۴ سانتی متر درست می کنند. برگ‌ها به تعداد ۲ عدد به شکل تخم مرغ، نیزه ای که از قاعده گیاه خارج می شود. شاخه ی گل آن معمولا در ماه اردیبهشت از بین ۲ تا ۳ برگ بالا می آید.
این گیاه دارای گل های ریز و سفید، زنگوله ای شکل، کروی، آویخته و بسیار معطر هستند. گل‌های آن گل آذین خوشه ای و یک سویه است و از گل های متعدد کوچک سفید رنگ و معطر که روی خوشه های كمانی و بدون برگ در میانه ی فصل بهار ظاهر می شوند. از خصوصیات گل این گیاه عطر خوش آن است. موگه آلمانی گونه ای از آن است که بیشتر برای مصرف باغبانی کشت می شود.
نکته جالب در مورد این گیاه این است که در اوایل بهار برگ های سبز براق بسیار کشیده‌ای تولید می کند و مدتی بعد با گرم شدن هوا در تابستان تمام آن ها از بین می روند، در حقیقت استراحت تابستانی دارند. در اوایل پاییز مجموعه ای بسیار زیبا از گل های سه گلبرگی روی آن ظاهر می شود. این گیاه به سبب آن که عطرش به بوی مشک شباهت دارد در فرانسه موگه نیز نامیده می شود. موگه در سرزمین هایی با آب و هوای معتدل می روید. موگه گل ملی کشور فنلاند و یوگسلاوی است. قسمت های مورد استفاده این گیاه گل و ریشه آن است.
نحوه کاشت و تکثیر موگت
تکثیر گیاه موگت به وسیله ی تقسیم ریزوم‌ها در اوایل پاییز یا در مناطق سرد در اوایل بهار انجام می شود. برای این کار توده های رشد یافته ی آن را به چند قسمت تقسیم می کنند و جداگانه می کارند یا با جدا کردن جوانه های بزرگ روی ساقه ی زیرزمینی در پاییز، همراه با قسمتی از ریشه آن را در زمستان می کارند. حداقل دمای مورد تحمل آن ها صفر درجه ی سانتی گراد است.
این گیاه در مکان سایه و خنک خیلی سریع رشد می کند. و ضمن این که در هر نوع خاکی هم قابل رویش است، اما خاک مرطوب و حاوی مقدار زیادی خاک برگ را ترجیح می دهد. در فصل پاییز پس از کاشت گیاه موگت با خاک برگ روی آن را می پوشانند. موگت ها گیاهانی هستند که به نور شدید آفتاب و آبیاری بی موقع احتیاجی ندارند و بهتر است که ریزوم‌های آن در زیر سایه ی آفتاب درختان کاشته شوند و زمانی که گیاه به استراحت می رود از آبیاری آن‌ها خودداری به عمل آید.
پرورش موگت به وسیله قطعات ریزوم ریشه دار آن که از پایه های مسن و نمونه های وحشی به دست می آید، صورت می گیرد. برای این کار قطعات مذکور را مستقیما در زمین اصلی می کارند و یا در صورت کوچک بودن، بدوا در زمین نسبتا مرطوب سایه دار، سبک و غیر آهکی ولی دارای خاکبرگ کافی، به نحوی که هر یک از آن ها از دیگری، در حدود۵ تا ۱۰ سانتی متر فاصله داشته باشد، در امتداد خطوطی به فاصله ۲۰ سانتی متر، جای می دهند.
بعدا، دقت کافی به عمل می آورند تا در زمین اصلی، فاصله هر یک از آن ها از دیگری، ۱۲ تا ۱۶ سانتی متر از کلیه جهات باشد. ضمنا پس از کاشتن قطعات، به طور منظم آبیاری به عمل می آورند و کود کافی به زمین زراعتی می دهند. از عملیات اصلاحی مهم آن است که علف های هرزه را از مزرعه دور می سازند تا مانع رویش گیاه اصلی نشوند.
تکثیر موگت از طریق کاشتن دانه، چندان معمول نیست زیرا مدت طولانی برای جوانه زدن دانه وقت لازم می باشد. اما اگر اقدام به این کار شد، باید دانه ها را در فروردین تا آخر تیر ماه، در زمین زراعتی که رطوبت کافی داشته باشد، در محلی سایه دار کاشت.این طریقه را نیز بیشتر از این جهت انجام می دهند که بر اثر پرورش، بتوانند نمونه هایی مرغوب از موگت که مورد توجه مردم است، به دست آورند.
اگر ریزوم موگت را که ریشه کافی همراه داشته باشد، در داخل خزه مرطوب در گلخانه ها، تحت اثر گرمای مناسب بکارند به زودی در طی ۲ تا ۳ هفته، خواهند توانست از ساقه گل داری که از ریزوم خارج می شود بهره برداری به عمل آورند.
چون در بازار تجارت، گل های خشک شده گیاه نیز مورد تقاضای مردم می باشد، از این جهت پس از جمع آوری ساقه گل دارباید آن را به سرعت در اتوو یا جای معینی که گرمای مناسب داشته باشد، خشک کرد. با این عمل، رنگ گل ها، زرد قهوه ای می گردد که نوع روشن آن ها بیشتر مورد توجه برای مصرف قرار می گیرد. سوش گیاه اگر مورد تقاضا باشد باید در ماه دوم زمستان ولی برگ های گیاه پس از گل دادن چیده شود. برای مصارف صنعت شیمی، به منظور استخراج مواد موثر گیاه، باید گیاه کامل را پس از گل دادن از درون خاک خارج کرد.
طرز استفاده و مقدار مصرف موگت
در حال حاضر به خاطر مسمومیت بالقوه ای که در این گیاه وجود دارد، تنها از داروهایی که به شکل تجاری تهیه می شوند، استفاده می کنند.
خواص درمانی موگت
خواص دارویی گیاه موگت به طور خلاصه عبارتند از: درمان سوختگی، پایین آورنده تب، ادرار آور، آرام بخش و تهوع آور، انقباضات زایمان، درمان تشنج، ادم (ادم یا خیز یا ورم که گاهی نیز به نام دراپسی شناخته می شود به معنی تجمع غیرطبیعی آب و مایعات میان بافتی موجود در پلاسما در فضای میان بافتی، زیر پوست و حفره های بدن)، سکته و فلج ناشی از سکته، ورم ملتحمه و جذام، تقویت قلب و مسهل.
تنتور موگت (گل برف) در طب برای تقویت قلب مصرف می شود و مصرف مقدار بیشترش نوعی مسهل است. گاهی آن را به جای دیژیتال (دیژیتال دارویی است که از برگ‌های گیاه foxglove استخراج می شود. گاهی اوقات برای درمان نارسایی احتقانی قلب و برخی تغییرات ریتم قلب تجویز می شود) نیز به کار می برند. دم کرده ریشه و گل آن پایین آورنده تب، ادرار آور، آرام بخش و تهوع آور است. پماد ریشه ی آن در درمان سوختگی با خواص جلوگیری از ایجاد اسکار به کار می رود.
بنا به نظریه اساتید یونانی این گیاه ابتدا به وسیله خدای خورشید، آپولو کشف شد و آن را به خدای طب داد. در قرن ۱۵ و ۱۶ محققان معتقد بودند که این گیاه قادر است قدرت حافظه را بهبود بخشد. در جنگ جهانی اول در درمان قربانیان گاز خردل از آن استفاده می شد.
این گیاه در برخی از افسانه های مسیحیان نیز وجود دارد. به عنوان مثال یکی از نام های این گیاه «اشک‌های بانوی ما» و یا «اشک‌های مریم» نام دارد و اظهار می کنند که از اشک‌های حضرت مریم که به خاطر مصلوب شدن حضرت مسیح (ع) بر روی زمین افتاده، این گل رویید است؛ و یا در افسانه ای دیگر، روییدن این گل را به افتادن اشک حضرت حوا بر روی زمین نسبت می دهند، زمانی که از بهشت رانده شد و یا آن که روییدن این گل را به ریختن خون سنت لئونارد نسبت می دهند زمانی که داشت با یک اژدها می جنگید!
در افسانه های اروپایی آمده است در صورتی که دسته ی گل موگه در روز نخست ماه مه به عنوان هدیه فرستاده شود، شخصی که دسته گل را دریافت می کند، خوشبخت می شود. همان طور از زمان‌های قدیم به عنوان گل مریم مقدس شهرت دارد. موگه برای هدیه دادن به عروس محبوبیت دارد.
