معرفی گیاه زبان گنجشک
زبان گنجشک درختی با جوانه های سیاه رنگ، پوست تنه خاکستری تیره، برگهای شانهای مرکب دارای ۱۵-۹ برگچه بیضی شکل و کمی نوک دار و با دندانه های ریز، پشت برگها صاف و عاری از کرک است. گلها، به رنگ قرمز مایل به قهوه ای هستند و معمولا قبل از برگها، در بهار ظاهر میشوند. میوه آن دارای بال بیضی شکل میباشد که، انتهای أن تیز ولى قاعده آن قوسی است که در آن یک دانه قرار دارد. تکثیر این درخت با کاشت بذر، صورت میگیرد. میوه آن در پاییز پس از ریزش برگها روی درخت میماند و تا بهار سال بعد به شاخه آویزان است. و تخم آن را در پاییز لای ماسه پهن میکنند و نگه میدارند تا بهار سال بعد که، کاملا برسد و در بهار ابتدا آن را در خزانهای که با خاک مناسب تهیه شده باشد، در عمق ۳-۲ سانتیمتر کاشته کامل شود.
و پس از ۲ سال که نهالهای جوان زبان گنجشک رشد کافی نمودند، به محل اصلی منتقل میشوند. زبان گنجشک درختی آن بلندی آن تا ۶ متر میرسد. برگها و میوه آن شبیه زبان گنجشکها است. این درخت بومی جنوب داليا است، خصوصا در جزیره سیسیل میروید و «مان» که از این درخت گرفته می شود، به عنوان مان سیسیل در بازار دارویی دنیا معروف است. این «مان» یا «من» در اثر نیش حشره ای به نام Cicata omi . L به شاخههای درخت، به طور طبیعی به خارج ترشح میشود ولی چون مقدار آن از این طریق زیاد نیست، معمولا برای برداشت محصول بیشتر مان، شکافهایی به تنه و ساقههای درخت وارد میکنند، تا مقدار بیشتری مان جاری شود. مان حاصل از زبان گنجشک، مرغوبترین نوع مان و شیرخشت تجارتی است. رنگ آن سفید مایل به زرد و متبلور است. بوی آن نامطبوع و کمی تهوع آور است. طعم آن ابتدا شیرین ولی پس از آن تند و تلخ میشود. نظر به خواص دارویی زیادی که دارد، ارزش آن در بازار از سایر «مانها» بیشتر است.
ترکیبات گیاه
در زبان گنجشک اسانس و گلوکوزید فراکسین وجود دارد. به علاوه از این درخت، Mannaیا مان گرفته میشود. در برگ و پوست درخت گلوکوزید فراکسین یا فراکسوزید وجود دارد که از هیدرولیز آن می توان گلوکوز و ماده فراکستین به دست آورد. در تخم زبان گنجشک، در حدود ۲۵ درصد ماده چرب با بوی مخصوص و طعم ملایم به رنگ زرد یافت میشود. این چربی خوراکی و قابل استخراج است و در صابون سازی مصرف دارد. در برگ و پوست درخت زبان گنجشک، علاوه بر گلوکوزید، موادی به نام مانیت اینوزیت و کوئرستین، دکستروز، مالیک اسید، مقداری صمغ، تانن و اسانس وجود دارد.
نحوه مصرف
مصرف خوراکی:
مان حاصل از این گونه، از سایر مانها مرغوبتر است و به عنوان مسهل از آن استفاده میشود که برای کودکان داروی بسیار خوبی است. مقدار مصرف این شیرخشت به عنوان مسهل کودکان تا سه سالگی ۱۵-۵ گرم و تا ۵ ساله ۲۰-۱۰ گرم و از ۵ سال به بالا ۳۰ گرم می باشد که این مقدار برای اشخاص بزرگسال ۶۰ گرم است. معمول است برای اینکه اثر تسهیل دارو کمی بیشتر شود، مان را با کمی برگ سنا (برای کودکان ۵-۲ گرم) و گرد دانه قهوه بو داده برای کودکان (۱۰-۵گرم) مخلوط و در یک لیوان آب جوش میریزند و به هم میزنند که، حتی الامکان یکنواخت شود، سپس آن را میخورند.
توصیه ها:
لازم است بدانید که، افراد گرم مزاج باید در مصرف زبان گنجشک احتیاط نمایند و زیادهروی در مصرف زبان گنجشک، موجب سر درد و ناراحتی میشود.