Commiphora

نام علمی: .Commiphora opobalsamum Kunth

نام فرانسه: Balsamier de Judee, B. de la Mecque, Balsamier de Gilead

نام انگلیسی: Balsam of Mecca, Basim of Gilead

نام آلمانی: Mekka balsambaum

نام ایتالیایی: Balsamo della Mecca, Balsamo di Gilead, Albero balsamico

نام عربی: بلسان (Balasan)، ابوشام، بلسم مکه

Commiphora opobalsamum درختچه ای خاردار از تیره بورسراسه و دارای شاخه های کوتاه و منتهی به ۲ یا ۳ برگ مرکب از برگچه های پوشیده از تارهای ظریف است. برگچه های برگ آن، ظاهری بیضوی معکوس یا نوک تیز با کناره های صاف دارند. گل های آن بر دو نوع نر و ماده و واقع در محور ساقه اند. گل نر آن، کاسه ای شامل ۴ تقسیم نسبتا عمیق، ۴ گلبرگ و ۸ پرچم دارد. در گل های ماده آن، پوششی شبیه گل های نر دیده می شود با این تفاوت که در داخل آن، پرچم های رشد نیافته و یک مادگی جای گرفته است.

میوه Commiphora کروی یا گلابی شکل و کمی گوشت دار است. در انتهای میوه آن، همیشه بقایای خامه مادگی به وضع خمیده دیده میشود. محل رویش این گیاه نواحی مختلف عربستان و حبشه است. دو گونه دیگر از این گیاهان که گم رزین آن ها، دارای مشخصاتی کم و بیش شبیه گیاه فوق هستند.

گونه .Commiphora abyssinica Engl از دو گیاه مذکور، دارای نام هایی به شرح زیر است:

نام فرانسه: Commiphore، نام انگلیسی: Coarse Myrrha، نام آلمانی: Myrrenbaum، نام ایتالیایی: Commifora، نام عربی: مرحجازی (… Murr)

در بافت آبکش گیاهان مذکور، مجاری ترشحی اسکیزوژن یا شیزوژن (Schizogene) فراوان وجود دارد که غالبا هر دو تای آن ها به هم مربوط گردیده، حفره نسبتا بزرگی به وجود می آورند (اسکیزولیزیژن Schizo – lyzigene). این حفرات ، محتوی گم رزین مذکورند که گاهی به طور طبیعی از شکاف درخت خارج می شود.

برای استخراج این گم رزین، معمولا شکاف هایی در پوست ساقه این گیاهان، به نحوی ایجاد می نمایند که منجر به خروج مایع غلیظی به رنگ سفید شود. این مایع به زودی در مجاورت هوا تغییر رنگ حاصل نموده تدریج به رنگ های زرد، طلایی مایل به قرمز و سپس قرمز قهوه ای در می آید.

این گم رزین که تحت نام کلی میر Myrrhc در بازارها عرضه می شود به صورت قطعاتی با ظاهر و شکل متفاوت در معرض استفاده قرار می گیرد. قطعات آن به بزرگی گیلاس تا یک گردو و دارای رنگ قرمز قهوه ای است.

میر، به صورت قطعات حجیم، مخلوط با ناخالصی های فراوان مانند پوست، خرده های برگ، خاک و غیره نیز در بازارها عرضه می شود. میر، بوی مخصوص، ملایم، معطر و مطبوع و طعمی با تلخی مشخص دارد. پس از خشک شدن نیز قابل گرد شدن است.

میر، اگر در آب قرار گیرد، ماده صمغی آن در آب حل می شود ولی در الكل، قسمت رزینی آن به حالت محلول در می آید. میر با آب به سهولت ایجاد امولسیون می کند.

ترکیبات شیمیایی Commiphor‌a

میر، دارای ۶۱ درصد صمغ همراه با یک اکسیدازو مرکب از آرابینوز، دکستروز و گالاکتوز است به علاوه دارای ۲۸ تا ۴۰ درصد رزین، به مقدار متغير ۳ تا ۱۰ درصد اسانس و یک ماده تلخ می باشد. اسانس میر که از تقطير آن با بخار آب حاصل می گردد دارای وزن مخصوصی بین ۰.۹۸۵ و ۱.۰۴۵ است . این اسانس در ۱۰ برابر حجم خود الكل ۹۰ درجه نیز حل می شود.

خواص درمانی Commiphora

میر دارای اثر خلط آور، قاعده آور و ضد تشنج است ولی کم تر به مصارف داخلی می رسد. در استعمال خارج، جهت رفع بیماری های عادی دهان و گلو، به صورت غرغره با کولونوار به کار می رود. میر در فرمول خمیر دندان و عده زیادی از فراورده های دارویی وارد می گردد.

میر از زمان های گذشته در ایران مورد استفاده قرار می گرفته است چنان که در کتب مختلف چنین ذکر گردیده که زنان سلاطین ایران، البسه خود را با آن معطر می ساختند.

مصرف میر از زمان های گذشته بین ملل مختلف نیز معمول بوده است. مانند آن که عبری ها به کار بردن نوعی از میر را که به طور خود به خود از شکاف درختان خارج می شده و به ندرت به دست می آمده است، در مواقع انجام مراسم مذهبی خود الزامی می دانستند.

صور دارویی Commiphora

میر در مصارف داخلی به صورت گرد و به مقدار ۰.۵۰ تا ۴ گرم و تنطور به مقدار ۲ تا ۸ گرم مصرف می شود. در استعمال خارج، در فرمول بم دو کماندور و عده ای از فراورده های دارویی دیگر وارد می گردد.

آب جوشانده‌ برگ بلسان را بنوشيد. برای تحليل نفخ و رياح غليظ مفيد است. اگر آب جوشانده آن را در گلو قرقره كنيد و جرعه جرعه بنوشيد برای اخراج زالو كه در حلق مانده باشد موثر است. پوست‌‌های نازک درخت‌بلسان را با عسل مربا درست كنيد و بخوريد. برای تقويت معده و رفع رطوبت آن مفيد است. ريشه بلسان را بسوزانيد و به صورت پودر درآوريد و با سركه ضماد كنيد. برای رفع ثآليل مفيد است.

از بعضی دیگر از این گیاهان مانند .Conciploral antiricalia Engl، همچنين .C. Agallocha Engl و .C. Mukul Engl، گم رزینی به نام Bdleliun استخراج می گردد که از آن ها برای ضد عفونی کردن اماکن، به صورت سوزاندن، استفاده می شود به علاوه در تهیه بعضی مشمع های دارویی مورد استفاده قرار می گیرند.

نوع اول از سه گیاه مذکور، در حبشه، سنگال و سودان می روید. از دو گیاه اخیر نیز نوعی گم رزین به نام Bdelium de l’Inde بدست می آورند که به فارسی مقل نامیده می شود.

هیچ یک از گیاهان مذکور در ایران نمی رویند.