آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
بستان افروز گیاهی است از تیره تاج خروسیان یک ساله که از آن در هند و جنوب آمریکا به عنوان یک منبع غذایی استفاده می شود.
نام های دیگر آن: زبه الریاحین، دم روباهی، گل یوسف، گل حوا، گل عروس،حبق بستانی، دلاه، دلاق، گل تاج خروس آویز،گل منگوله، گل مخملی، چهل تاج
نام فارسی : تاج خروس
تیره: تاج خروسیان Amaranthaceae
نام انگلیسی : Cockscomb
نام علمی :Amaranthus caudatus
خصوصیات گیاه
(تاج خروسیان نام یکی از تیرهها از گیاهان گلدار از راسته میخک سانان است. گیاهان این تیره با شکل های رویشی متفاوت و گل پوش یک ردیفه و رویان نعل اسبی یا حلقوی هستند.)
برگها به شکل بیضی و سبز روشن است و دانه های آن خوراکی است.
گلهای آن به رنگ های زرد، صورتی، قرمز و ارغوانی وجود دارند. در برخی انواع آن، برگها نیز قرمز است.گل ها بسیار با دوام است و به خوبی خشک می شود و از آن برای دسته گل خشک در زمستانه استفاده می کنند. میزان گل دهی آن در تمام مدت تابستان تا سرد شدن هوا در پاییز ادامه دارد.
تاج خروس دارای ۶۰ گونه است که اغلب زینتی هستند ولی بعضی از گونه های آن برای باغبانان ناشناخته هستند. گونه هایی که به صورت زینتی کشت می شوند، یک ساله و بیشتر از گونه argentea مشتق شده اند.
این گونه بدون کرک، ارتفاع آن به ۳۰ تا ۹۰ سانتی متر می رسد و گل آذین آن به صورت سنبله است. گلهای آن ممکن است به صورت تاج با لبهی چین چین باشد که گاهی در ایران به آن چهل تاج هم می گویند و یا به صورت پرمانند یا رشته مانند که در اصطلاح آن را فدر گویند و گاهی نیز به شکل هرم دیده میشود. تاج از گل های ریز که در کنار هم قرار گرفته اند تشکیل شده است.
مهم ترین نوع آن بستان افروز یا «کیویچا » است. در حقیقت کیویچا نام نوع دیگر تاج خروس است که فاقد گلوتن است.
(گلوتن نام عمومی یکی از پروتئین های موجود در گندم، چاودار (گندم سیاه) و جو است. زمانی که این پروتئینها در رژیم غذایی فرد مبتلا به بیماری سیلیاک ( نوعی اختلال خودایمنی روده باریک با زمینه ژنتیکی است. در این بیماری گوارشی پرزهای روده باریک آسیب می بیند و در جذب مواد اختلال ایجاد می شود) وجود داشته باشد، مسموم و منجر به آسیب روده میشود. این آسیب دیدگی باعث کاهش جذب مواد غذایی ضروری می شود و اگر تحت درمان قرار نگیرد، میتواند منجر به سوتغذیه و بیماری های متعاقب آن می شود.)
منشا قطعی تاج خروس و بسیاری دیگر، از جمله تاج خروس وحشی، ناشناخته است اما به نظر می رسد که مناطق گرمسیری آمریکا باشد.
بزرگترین تنوع ژنتیکی در این زمینه در اکوادور، پرو، بولیوی و آرژانتین رخ می دهد.
گیاه بستان افروز که به شکل گل آذین و معمولا مایل به قرمز یا ارغوانی رنگ در سراسر ساقه است بیشتر به عنوان تزیینی استفاده می شود. خوشه های گل آذین به طور معمول آویزان، راست و رو به پایین است.
گلهای آن معمولا در تابستان و پاییز می رویند. بومی هند، آفریقا و پرو، است که در خاک و آب و هوای مساعد، سالانه معمولا ۲ تا ۴ متر رشد می کند. ارقام مختلف آن با گل های زرد و سبز نیز موجود است.
قسمت های مورد استفاده:
بسیاری از بخشهای این گیاه، از جمله برگ و دانه های خوراکی هستند و غالبا به عنوان منبع مواد غذایی در هند و جنوب آمریکا استفاده می شود. ریشه ی آن نیز مصرف دارویی دارد.
ترکیبات شیمیایی:
دانهی گل تاج خروس دارای آب، انرژی، پروتئین، چربی، کربوهیدرات، فیبر غذایی، کلسیم، فسفر، آهن، مس و روی، ویتامین، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین B6 ، فولات و اسید اسکوربیک است.
همچنین دارای ترکیب اسیدهای آمینه ضروری مثل تریپتوفان، لیزین، متیونین، فنیل آلانین، ترئونین، والين، لوسین و ایزولوسین است..
همچنین دارای اسیدهای چرب اصلی در بخش های خوراکی از قبیل: اسید لینولئیک، اسید اولئیک، اسید چرب و استئاریک اسید است.
نحوهی کاشت و تکثیر
بذر آن در اوایل اردیبهشت در شاسی سرد کشت می شود و وقتی گیاه به ارتفاع ۵ تا ۶ سانتی متری رسید نشا منتقل می شود. این گیاه به طور خودرو نیز رشد می کند؛ یعنی بذر آن پس از خشک شده روی زمین می ریزید و سال بعد سبز میشود.
(شاسی سرد ساده ترین و ارزان ترین تاسیسات در باغبانی است. از آن برای حفاظت گیاهان حساس به سرما استفاده می شود و تنها منبع تامین گرما در آن نور خورشید است.)
گلهای آن به شکل نر و ماده روی یک بوته است و توسط باد گردافشانی می شود.
بسیار آفتاب دوست است و نیاز مبرم به خاکهای قوی، حاصلخیز و مرطوب دارد و به منظور تولید گل های درشت و رنگین، باید در محلی با خاک برگ پوسیده و نور کافی کشت شود.
با آن که به خشکی نسبتا مقاوم است، در روزهای گرم و آفتابی مرطوب نگه داشتن خاک به داشتن گل های خوب کمک می کند. کود شیمیایی به آن داده نمی شود چون به کود زیاد حساس است.
طرز استفاده و مقدار مصرف:
به صورت دم کرده، خیسانده، پخته شده و ضماد از برگ های خام یا پخته آن در سوپ استفاده می شود. برگ آن طعم ملایم دارد و سرشار از ویتامین و مواد معدنی است.
دانه ی پخته شده آن بسیار مغذی است. آن را می توان به شکل پخته شده و یا به صورت آرد پخته شده و به شکل ژلاتین یا حریره استفاده کرد. مخلوط آن با گندم برای ترشی مورد استفاده قرار می گیرد. در اتیوپی دانه های آن را تخمیر می کنند و از آن مشروبات الکلی مانند آبجو می سازند.
دانه ها شامل ۱۳ تا ۱۸٪ از پروتئین با کیفیت بسیار بالا دارا است که غنی از لیزین اسید آمینه است. همچنین حاوی مقادیر خوبی از کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، روی، ویتامین E و ویتامین B کمپلکس هستند.
در جنوب آمریکا از دانه ی آن به طور سنتی در طب و در جشنواره های محلی به عنوان منبع رنگ استفاده می شود.
خواص درمانی و طبیعت بستان افروز
طبیعت گیاه بستان افروز سرد و خشک است.
خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از: داشتن نیروی حل کنندگی و دفع کننده گرفتگی های مجاری دماغی و زکام های دماغ و زکام هایی است که از بلغم نتیجه می شوند.
ضماد برگ آن در سوختگی با آتش مصرف دارد. به طور کلی حرارت معده و کبد را تسکین می دهد. اگر پخته ی آن را با گلاب و سکنجبین بنوشید معده و کبد را از اخلاط فاسد به کلی پاک می کند.
تخم این گیاه برای قلب مقوی و ریشه ی آن با روغن گل و آب سرد اسهال های مزمن را از بین می برد زیاده روی در آن برای مثانه مضر و مصلح آن کندر است
در اتیوپی ریشه ی آن به عنوان ملین و دانه آن برای خروج کرم کدو و برای درمان بیماری های چشم، اسهال خونی آمیبی و ناراحتی های پستان استفاده می شود.
در هند از گیاه به عنوان مدر و برای زخم استفاده می کنند. برای تحلیل ورم ها از ضماد این گیاه استفاده شود. برای رفع حرارت معده، کبد و گرفتگی طحال کمی از گل تاج خروس را در آب دم کنید و سپس آب آن را با سکنجبین مخلوط و بنوشید.
برای دفع ادرار از دم کرده ی تخم تاج خروس همراه با سکنجبین استفاده کنید.
تخم تاج خروسی برای سرفه مفید است. برای معالجه ی سوزش مجاری ادرار و رفع قطره قطره ادرار کردن ۱۰ گرم از تخم تاج خروسی را شب در شیر خیس کنید و صبح ها به مدت ۳ روز بنوشید.
برای شکستگی استخوان، برگ و گل این گیاه را بکوبید و به صورت ضماد بگذارید.
برای تقویت شنوایی از دم کرده ی تخم این گیاه همراه سکنجبین استفاده کنید.
کسانی که کمبود ویتامین C دارند از تخم این گیاه استفاده کنند.
برای معالجه و التیام زخم های عفونی و التهاب های جلدی شاخه های سبز این گیاه را کوبیده به صورت ضماد بگذارید.
برای معالجه بواسیر از گل این گیاه به صورت دم کرده ۲ گرم در ۱۵۰ سی سی آب جوش استفاده شود. برای قطع خونریزی از روده ها و هم چنین ریه و یا برای درمان زیادی ترشحات سفید رنگ مهبل و یا خانم هایی که بدون دلیل عادت ماهانه آنها قطع می شود می توانند بعد از پاک شدن به مدت ۴ روز ۲ گرم از گل و دانه این گیاه را در ۱۵۰ سی سی آب جوش دم کنید و بنوشید.
تخم این گیاه تصفیه کننده خون است و برای اختلالات خونی مفید است. خوردن این گیاه بدن را در مقابل بیماری بری بری و پلاگر مقاوم می کند.
سابقه ی تاریخی
کلمه «تاج خروس» در یونانی به معنی «ابدی» است. در حالی که آزتک ها (یک تمدن آمریکای مرکزی در مکزیک که دارای اسطوره بسیار غنی بودند) آن را غذای جاودانگی می نامیدند. در هند، جایی که از این گیاه نیز استفاده می شود آن را به نام «راجگیرا»، که ترجمه ی آن به زبان کچوا «دانه شاه» است می شناسند.
اولین شواهد باستان شناسی نشان از کشت این گیاه در مقبره ۲۰۰۰ ساله در شمال غربی آرژانتین، دارد. تاج خروس به اروپا در قرن ۱۶ معرفی شد و بعد از آن به آفریقا و آسیا پخش شد.
(کچرا نام نوعی از زبانهای بومی سرخ پوستان آمریکای جنوبی است که بیشتر در رشته کوههای آند رواج دارد. کچوا در سدههای ۱۵ و ۱۶ میلادی زبان اصلی امپراتوری اینکا (سالهای ۱۴۳۸ تا ۱۵۳۳، یک امپراتوری از مردم بومی سرخ پوست در آمریکای جنوبی) بود)
