Cochlearia officinalis

نام علمی: .Cochlearia officinalis L

نام فرانسه: Cochlé aire, Herbe aux cuillè res, C. officinale, Cranson

نام آلمانی: Echtes loffelkraut

نام انگلیسی: Scurvy – grass, Spoon – wort

نام ایتالیایی: Creen, Erbaa cucchiaino, Coclearia

نام عربی: حشيشة الملاعق

Cochlearia officinalis از تیره شب بو گیاهی کوچک، علفی، دو ساله، به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر و دارای شاخه های منشعب از قاعده ساقه است. از مشخصات آن این است که برگ های قاعده آن، دمبرگ دراز و وضع گسترده بر روی زمین دارد. ریشه آن دوکی شکل، به ضخامت یک سانتی متر و ساقه آن زاویه دار است. در طول ساقه آن، برگ هایی عاری از دمبرگ، صاف، شفاف، کمی گوشت دار و به رنگ سبز تیره دیده می شود.

گل های آن به رنگ سفید مجتمع به صورت خوشه و میوه اش خورجینک و محتوی دانه های کوچک به رنگ قهوه ای روشن است. این گیاه با آن که به حالت وحشی در منطقه وسیعی از نواحی معتدله اروپا، اختصاصا در کنار چشمه سارها، کنار رودخانه ها، سواحل دریاها و غیره می روید، اما چون گیاهی دارویی است، غالبا اقدام به پرورش آن می گردد.

برگ و ساقه این گیاه اگر در بین انگشتان فشرده شود، به علت به وجود آمدن اسانس، بوی تحریک کننده ای ایجاد می گردد که موجب عطسه و جریان اشک می شود. قسمت مورد استفاده این گیاه، کلیه اندام های آن است.

ترکیبات شیمیایی Cochlearia officinalis

تمام گیاه Cochlearia officinalis ، حتی ریشه و دانه آن، دارای مواد زرینی، پکتیکی، میروزین و گلوکزیدی است که اگر هیدرولیز شود، اسانسی مرکب از سنه ول ایزوبوتیلیک (séné volsobutilique) به مقدار ۸۷ تا ۹۸ درصد می دهد. ماده اخیر همراه با مقادیر کمی از سنه ول بنزیلیک و لیمونن می باشد. با آن که این گیاه اثر ضد اسکوربوت قوی دارد، وجود ویتامین C در آن ذکر نشده است.

خواص درمانی Cochlearia officinalis

Cochlearia officinalis ضد اسکوربوت بسیار قوی، محرک و مدر است. مصرف آن مخلوط در سالاد برای رفع عوارض اسکوربوت به کار می رود. دارای خواص دیگری نظیر تقویت معده و به طور کلی تقویت اعمال هضم بوده ترشح ادرار و عرق را زیاد می کند با این عمل یک داروی تصفیه کننده خون به حساب می آید.

مصرف آن موجب می گردد که زرداب ترشح شود و جریان آن به روده تسهیل گردد ضمنا مصرف آن در رفع سرفه و به عنوان خلط آور در بیماری های مختلف دستگاه تنفس مانند خیز ریوی (Oede me du poumon)، آسم، نزله های مزمن، بیماری های مزمن کبد و کلیه، ضعف مفرط، سنگ مثانه، ترشحات مهبلی (leucrrhee)، آب آوردن انساج (hydropysie)، فلج، سرگیجه، رماتیسم، تب های نوبه و غیره، با توجه به اثری که در طی زمان به وجود آورده، توصیه گردیده است.

از شرایط استفاده از گیاه Cochlearia officinalis یکی آن است که باید حتما به حالت تازه مصرف شود زیرا گیاه خشک، تقریبا عاری از کلیه خواص درمانی است و دیگر آن که باید توجه شود، در مواردی که حالت التهابی در بیمار وجود داشته باشد و در مبتلایان به اخلاط خونی، سرفه های خشک و تشنج آور، تپش قلب، احتقان و تجمع خون در مغز و غیره از مصرف آن خودداری شود. مصرف آن در رفع خون روی های لثه و تقویت آن موثر ذکر شده است.

در استعمال خارج، شیره آن در رفع اولسرهای التیام ناپذیر و اولسرهای منشا اسکوربوت نتایج مفید داده است. جویدن برگ های آن، برای تقویت و سفت شدن لثه هایی که حالت تورم و نرمی خاص همراه با درد پیدا نموده باشند به کار می رود.

صور دارویی Cochlearia‌ officinalis

دم کرده ۲۰ تا ۵۰ در هزار قطعات تازه گیاه Cochlearia officinalis در آب یا شیر یا در یک جوشانده و یا در یک نوشیدنی و غیره به مقدار سه فنجان در روز قبل از غذا – شیره تازه گیاه به مقدار ۳۰ تا ۲۰۰ گرم در یک پوسیون در روز – تنطور که از اختلاط یک قسمت شیره گیاه در یک قسمت الكل ۳۶ درجه به دست آمده باشد به مقدار ۲ تا ۱۵ گرم در روز در یک تیزان – شربت آن که از یک قسمت شیره تازه و ۲ قسمت قند تهیه می گردد، به مقدار ۲۰ تا ۶۰ گرم در روز در پوسیون و یا در یک تیزان به کار می رود.

در استعمال خارج، دم کرده ۵۰ تا ۱۰۰ در هزار گیاه تازه را به صورت کمپرس و یا شستشو به کار می برند.

این گیاه در ایران نیست.