نام فارسی: شوکران آبی شمالی
نام علمی: .Cicuta virosa L
نام فرانسه: Cigue des marais، Cicutaire aquatique، Cigui vircusC
نام انگلیسی: Water hemlock، Cow – bane
نام ایتالیایی: Finocchio aquatico
نام آلمانی: Echter Wasserschierling، Wi therick
عربی: شیکران مائی، قاتل البقر
شوکران آبی شمالی گیاهی علفی، مرتفع و به ارتفاع ۰.۵ تا ۱.۵ متر از تیره جعفری است. در تورب زارها، مرداب ها، گودال ها و اراضی آبگیر نواحی مختلف نیمکره شمالی می روید. ریزوم آن متورم، بیضوی، حجیم و سمی است و اگر عرضا برش داده شود، شیره نامطبوعی به رنگ مایل به زرد از آن خارج می گردد. برگ هایی نسبتا بزرگ، با پهنک منقسم به قطعات دندانه دار، به رنگ سبز روشن و منتهی به دمبرگ ناودانی دارد. ریشه آن ضخیم، متورم و ساقه اش استوانه ای، شیاردار، به ضخامت انگشت و عاری از کرک است.
ترکیبات شیمیایی شوکران آبی شمالی
Cicuta virosa دارای نوعی ماده سمی به نام سیکوتوکسین (Cicutoxine)، به فرمول C۱۷H۲۲O۲ و به وزن ملکولی ۲۵۸.۳۵ است که توسط Jacobson از آن استخراج شده است. سنتز آن (فرم ±) بعدا توسط Hill و همکارانش عملی گردید.
سیکوتوکسین به صورت بلوری های منشوری شکل در مخلوط اتر و اتردوپترول به دست می آید. فرم اخیر آن، در گرمای ۶۷ درجه ذوب می شود. سابقا از آن در رفع خنازیر، سرفه، حالات تشنجی و غیره استفاده به عمل می آمده ولی امروزه مصرف آن به کلی متروک گردیده است. این گیاه در ایران نمی روید.
واریته هایی از Cicuta virosa
.Cicuta americana L که به تفاوت، واریته ای از گیاه مذکور است و به نام .Var, americana Coult نیز در کتب علمی ذکر شده، در اراضی مردابی نواحی مختلف امریکا می روید و سمیتی شدیدتر از گیاه قبلی دارد.
.Astrantia major L در مدیترانه می روید و به عنوان ملین مصرف می شود.
.Aethi usa cynapium L گیاهی است علفی و به ارتفاع متغیر که در مزارع و باغ ها به طول ۲۰ سانتی متر، ولی در اماکن مساعد و مرطوب به ارتفاع ۱.۵ متر و حتی بیشتر می رسد. بوی آن اگر قسمتی از گیاه در بین انگشتان فشرده شود ضعیف و نامطبوع است. برگ های آن، رنگ سبز تیره و شفاف دارد. از مشخصات آن این است که براکته های باریک و دراز به وضع آویخته و ریشه باریک و دوکی شکل دارد. گل هایش سفید رنگ است.
در گذشته آن را سمی ترین نوع شوکران تصور می نمودند. در حالی که مطالعات جدید نشان داده که مواد سمی در آن وجود ندارد و فقط در آن نوعى الكالوئيد فرار شبیه کونی ئین (کونی سین)، آن هم به مقدار بسیار جزئی موجود است.
سابقا از آن به عنوان آرام کننده استفاده به عمل می آمده و حتی مصرف شیره آن برای مبتلایان به سنگ کلیه توصیه گردیده بود ولی امروزه به کلی مصرف آن متروک شده است. اعراب آن را شوکران صغير و كزبرة الثعلب می نامند. این گیاهان در ایران نمی رویند.