نخود (Cicer arietinum)

نام فارسی: نخود

نام علمی:‌ .Cicer arietinum L

نام فرانسه: Pré sette، Pois pointul، Pois tete de Bé lier، Pois chiche

نام انگلیسی: Chick – pea، Chiches

نام آلمانی: Kichiererbse

نام ایتالیایی: Cece

نام عربی: حمص (Hhimmass)

نخود گیاهی است علفی از تیره پروانه واران، یک ساله به ارتفاع ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر، پوشیده از تارهای غده ای و عاری از پیچک که در نواحی مختلف پرورش می یابد. از مشخصات آن این است که برگ هایی مرکب از ۱۳ تا ۱۷ برگچه کوچک، دندانه دار با ظاهر مشخص و گل هایی سفید رنگ، مایل به قرمز یا به آبی و به وضع منفرد بر روی ساقه دارد.

میوه آن به صورت نیام و غلاف آن کوچک، متورم و نوک تیز به طول ۲ تا ۳ سانتی متر و به عرض ۱.۵ سانتی متر است. که در آن یک دانه نخود به رنگ نخودی یا سیاه قرار دارد. نخود یکی از حبوبات مغذی و انرژی زا و پر مصرف است.

ترکیبات شیمیایی نخود

مواد موجود در هر ۱۰۰ گرم نخود

این گیاه از تیره پروانه واران همچنین دارای مقدار بسیار کمی آرسنیک، اسید اگزالیک، اسیداستیک و اسید مالیک و املاح کمیابی نظیر لیتیم و مس است. ضمنا دارای موادی مانند لسیتین، گالاکتان، ساکاروز، دکستروز و سلولز در نخود وجود دارد. نخود به علت دارا بودن اسیدهای آمینه مختلف، ماده روغنی، ویتامین ها و مواد معدنی غذای بسیار خوبی است. در خاکستر گیاه نیز عناصری مانند بر، لیتیوم و مس یافت می شود.

مقدار درصد ماده روغنی آن کم است ولی همین مقدار (حدود ۵ درصد)، به آن اثر انرژی زایی بیشتری می دهد. روغن حاصل از آن، حالت روان و رنگ قهوه ای تیره دارد. در سرمای ۱۵- درجه انجماد حاصل می کند. وزن مخصوص آن در گرمای ۱۵ درجه، ۰.۹۱۸ است. اندیس صابونی و اندیس ید آن به ترتیب ۱۸۳ و ۱۱۸.۵ می باشد.

خواص درمانی نخود

• نخود از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.
• کمی ملین است.
• اثر ادرار آور و قاعده آور دارد.
• کرم کش است.
• برای برطرف کردن درد سینه و ریه باید نخود را با کمی نمک پخت و آب ژله مانند آن را خورد.
• روغنش برای تقویت مو موثر است، شب ها آن را به سر بمالید و صبح مو را بشویید.
• روغنش را اگر به سر بمالید، سردرد را شفا می دهد.
• روغن نخود را بر روی دندانی که درد می کند بمالید، درد را برطرف خواهد کرد و اگر به زیرشکم بمالید، برای تقویت نیروی جنسی موثر است.
• از آن می توان برای دفع رسوبات ادراری و درمان زردی استفاده کرد.
• آن را به صورت پودر در آورید و روی زخم های چرکین بگذارید آن ها را باز کرده و التیام می دهد.
• نخود با همه ارزش غذایی که دارد، دیر هضم و مولد نفخ است.
• از آن می توان برای رفع آب آوردن، قولنج های کلیوی استفاده به عمل آورد.

طبق بررسی هایی که به عمل آمده مشخص شده است که اثر دفع اسیداوریک و کلرورها را دارد به علاوه دارای اثر ضد عفونی کننده مجاری ادرار می باشد. از نخود محلول مدر طبق فرمول Dr. H. Leclerc، می توان به شرح زیر تهیه کرد :

مخلوط نخودو جو را در آب به مدت نیم ساعت می جوشانند و سپس مقدار ۵۰ گرم جعفری تازه به آن می افزایند و مجموع را به مدت ۱۰ دقیقه دم می کنند. مقدار مصرف آن به عنوان مدر ۳ لیوان در روز برای اشخاص بالغ است.در استعمال خارج، آرد نخود، اثر بازکننده زخم های چرکین و التیام آن ها را دارد. درهمه نواحی پرورش می یابد.

مصارف نخود

یکی از غذاهای مغذی که سرشار از پروتیین های گیاهی، ویتامین ها و مواد معدنی است حمص می باشد که در کشورهای عربی جزو غذاهای اصلی آن هاست. گیاه خواران حمص را جانشین گوشت می کنند این غذا از نخود پخته و کره کنجد که تاهینی نامیده می شود، درست می شود.

طرز تهیه حمص

حدود ۳۰۰ گرم نخود را کاملا بپزید که نرم شود و تقریبا آب آن تمام شود. آب دو لیموترش را بگیرید و با پخته آن داخل مخلوط کن برقی بریزد که کاملا له شود. سپس مقدار ۱۰۰ گرم کره کنجد و یک چهارم سیر له شده و جعفری و نمک و مقداری هم روغن زیتون به آن اضافه کرده و همه را به هم بزیند تا کاملا مخلوط شود. حمص را می توانید به صورت سرد برای ساندویج استفاده کنید. حمص چاشت خوبی برای بچه هایی که به مدرسه می روند، می باشد.

مضرات ‌نخود

با همه خواص بی شماری که دارد نفاخ و دیر هضم می باشد و نباید در خوردن آن افراط کرد. افراد گرم مزاج باید نخود را با سکنجبین بخورند تا از نفخ شکم جلوگیری کند.