وبا و درمان آن در طب سنتی

بیماری وبا از طریق آب توسط باکتری ویبریو کلرا ایجاد می شود. این بیماری در گذشته در ایران به نام مرگامرگی خوانده می شد. این باکتری با نوشیدن آب آلوده یا خوردن ماهی نپخته یا خوردن صدف ها وارد بدن می شود.

در ایران بیشترین راه انتقال وبا، سبزی های آلوده است. سبزی هایی که در هنگام کاشته شدن با کود انسانی (پساب) تغذیه می شوند دارای بیشترین آلودگی بوده است.

در روایات اسلامی داریم که زیر درختان مثمر (میوه دهنده) دارند نباید ادرار و مدفوع انسان را بریزیم.

نشانه های بیماری وبا

آغاز ناگهانی اسهال آبکی شدید و بدون درد و تب از نشانه های بیماری وبا است. اسهال وبا به اسهال آب برنجی معروف است و فرد بیمار گاه روزانه بیش از ۳۰ ليتر آب دفع می کند که این مقدار دفع آب باعث اسیدوز و نهایتا می تواند منجر به مرگ فرد شود.

گاهی در آغاز بیماری استفراغ دیده می شود. بیمار احساس تشنگی دارد و بی قرار است از درد پا شاکی است، زبان خشک، چشم ها گودرفته، نبض ناتوان است.

• تشنگی زیاد
•  استفراغ بدون حالت تهوع
• اسهال آبکی و پرفشار و بدون دل درد که بیمار نتواند آن را کنترل کند.
• گرفتن ماهیچه های پشت ساق پا
• کم شدن ادرار
• ادرار با رنگ زرد

البته باید توجه داشته باشید که هر کدام از این موارد بالا به تنهایی نشان گر وبا نیستند یک فرد ممکن است همه نشانه های بالا را نداشته باشد. مدت زمان بروز بیماری از ۲ تا ۵ روز متغیر است.

مهمترین روش پیشگیری دفع مناسب پساب و جلوگیری از ورود آنها به منابع آب آشامیدنی است. تصفیه و جوشاندن آب لازم است. شیر و غذاهای آماده باید پس از گرم کردن مصرف شود.

از بین بردن حشرات و دور نگهداشتن مواد غذایی از دسترس مگس، گندزدایی سبزی و میوه جات. اولین قدم در کنترل بیماری وبا، تشخیص سریع بالینی و آزمایشگاهی و جدا کردن بیماران و افراد ناقل است.

وسایل بیمار باید به طور کامل گندزدایی شود. رعایت کامل جداکردن (ایزولاسیون) در مورد بیمار به عمل آید و ملاقات او ممنوع شود. درمان وبا در طب جدید نخستین مرحله درمان، نوشاندن آب و الکترولیت‌ها به بیمار است.

گام پسین، دادن آنتی بیوتیک است که هم کمک به کاهش حجم مدفوع می کند و هم مدت بیماری را کوتاه می کند و همچنین سیکل انتقال را کوتاه و قطع می کند.

درمان وبا با نوشاندن الکترولیت به بیمار

برای نوشاندن آب و الکترولیت با توجه به شدت اسهال و وضع کم آبی بیمار لازم است.

اسهال های خفیف و دهیدراتاسیون خفیف (زیر ۰۵/ ۰) دادن آب و الکترولیت و (ORS) کافی است اگر موجود نبود و یا بیمار تحمل نکرد می توان از برنج (۵۰ گرم در لیتر)، نوشابه با نمک و…. استفاده کرد.

در بیماران با دهیدراسیون شدید (که بیش از ۱۰٪ آب از دست داده اند؛ دارای چشم های کاملا گودرفته، خواب الوده، فشار خون و نبض ضعيف) و همچنین در بیمارانی که استفراغ دارند و یا در بیمارانی که در اغما هستند و همچنین بیماران دارای فلج روده باید سرم تزریق شود.

واکسن وبا

واکسن های ساخته شده از باکتری کشته شده در زیر پوست مصونیتی کوتاه مدت ایجاد می کند. واکسن خوراکی با میکروب کشته شده دارای انواع مختلف است و حدودا در ۵۰٪ موارد موثر است و مدت دوام واکسن حدود ۳ سال است نوع دیگر واکسن با میکروب زنده ضعیف شده است که در دست بررسی می باشد. به طور معمول و یا به طور کلی واکسن به عنوان پیشگیری وبا توصیه نمی شود و رعایت نکات بهداشتی برای جلوگیری وبا کافی است

نسخه های درمان بیماری وبا در طب سنتی

درمان وبا با روایات (میرزایی)

در روایات، کلمه وبا دارای دو معناست:

۱- وبای معروف

۲- تب

درمان تب مستقلا بیان شد. اما وبای معروف در واقع یکی از انواع عفونت است.

چون اسهال و ضعف نیز دارد، پس در کنار داروهای عفونت و مسمویت و پاکسازی ها به داروهای قوت بخش و رفع ضعف و سستی و نسخه روایی اسهال نیز عمل می شود.

مواردی که سبب بهبود فرد بیمار می شوند عبارتند از : قرص خون، خامخواری مطلق و پرهیز از غذاهای پخته همراه با هاضوم (البته باید کامل تمیز شود و در صورت لزوم انداختن در آب گرم برای ضد عفونی کردن اشکال ندارد به شرط اینکه پخته نشود)، طبیعی خوری و حلال خوری مطلق، صاف کننده همراه با کمی عرق نعنا، سیب، خرما، داروی عفونت، دود عفونت، شربت امام رضا و کاسنی برای کبد، سبزی تره برای طحال، حجامت عام و كبد، سویق کامل برای قوت، مالش روغن به بدن و بادکش و دلاکی ماهیچه ها، نوره هفته ای دو بار، شربت عسل هر ۸ ساعت، آب شلغم هر ۶ ساعت یک شلغم، بلغم زدا، سودابر، آب جوش کمی ولرم به جای آب خنک، پیاز همراه غذا، سیر ترشی، سرکه انگبین و شانه زدن.

پیاز

پیامبر خدا (ص) : هر گاه وارد آبادی وبا زده‌ای شدید و از وبای آن ترسیدید، از پیاز آن جا بخورید؛ زیرا که آن، چشم را جلا می دهد، مو را پاکیزه می گرداند، آب کمر را زیاد می کند، گام ها را سرعت می بخشد، تیرگی چهره را می برد و خستگی را نیز می زداید.

سیب

سیب شوینده معده است حرارت را خاموش می کند درون را سرد می کند و تب و وبا را برطرف می کند سیب سبز تب را ریشه کن می کند. حرارات را تسکین میدهد از وبا پیشگیری و آن را درمان می کند.

بهداشت آب

امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه این گونه دشمن را نفرین می کند: آبهایشان را با وبا مخلوط کن.

در سال، شبی است که در آن وبا نازل می شود و عبور نمی کند از ظرفی که درپوش نداشته باشد یا مشک آبی که سرش بسته نباشد مگر آنکه وبا در آن آب نازل شود.

و در نزول باران منافع دیگری است بدن ها را نرم می کند و وبا که بر اثر آلودگی هواست برطرف می شود.

شکر طبیعی

مردی به امام ششم از وبا شکوه کرد، فرمودش چرا از طيب مبارک استفاده نمیکنی؟ گفتم: طيب مبارک چیست؟ فرمود همین شیرینی سلیمانی شماها، و فرمود: نخست کس که شکر ساخت و برگرفت سلیمان بن داود بود.

امام رضا (ع) فرمود: شکر طبر زد بلغم را می خورد. امام کاظم هنگام خواب شکر می خورد.

امام کاظم (ع) فرمود:هر که دو دانه شکر موقع خواب بخورد درمان تمام بیماری ها جز مرگ است.

داروی امام کاظم

درمان و پیشگیری از سرماخوردگی است. هر یکبار از آن استفاده کنند، دیگر سرما نخواهند خورد. بهتر است این دارو در ابتدا بیماری استفاده شود. کودکان هم با آن درمان می شوند. این دارو از مسطکی ، هلیله سیاه و شکر تشکیل شده است؛ البته در تابستان باید به جای مسطکی رازیانه استفاده شود.

از امام کاظم (ع) شنیدم زمانی که بیمار شد. طبیبان داروهای مختلفی برای او تجویز کردند. امام کاظم فرمودند کجا میروید؟ از این دارو که سید داروهاست استفاده کنید: هلیله رازیانه و شکر را در ابتدای تابستان و در هر ماه سه مرتبه ابتدای زمستان، سه ماه و در هر ماه سه مرتبه به جای رازیانه مسقطی جایگزین کنید، پس تا زمان مرگ مریض نخواهد شد.