نام فارسی: قنطوریان
نام علمی: .Centaurea jacea L
نام فرانسه: Barbeau، Chevalon، Tete de moineau، Jack edes prés
نام انگلیسی: Brown rayed knapweed، Black centaury
نام ایتالیایی: Giacea
نام آلمانی: Gemenine flockenblume
قنطوریان گیاهی از تیره کاسنی، علفی، پایا، دارای برگ های ساده و گل هایی به رنگ ارغوانی است. از مشخصات آن این است که براکته های بدون خار، منتهی به زائده ای به رنگ مایل به قهوه ای، غالبا منقسم به بریدگی های نازک، نواری شکل و به طول نابرابر دارد و یا آن که این بریدگی ها به شکل الياف نازک با ظاهر شانه مانند در می آید.
چون ظاهر گیاه در محیط های مختلف تغییر پیدا می کند از این جهت تشخیص آن غالبا به اشکال صورت می گیرد. در دشت ها، کنار جاده ها، حاشیه جنگل ها و یا در اماکن کم درخت می روید. پراکندگی آن به صورتی است که در تمام اروپا، مخصوصا فرانسه یافت می گردد.
ترکیبات شیمیایی قنطوریان
در اعضای گیاه Centaurea jacea موادی نظیر سانتورین، نوعی پنیر مایه در گل ها، کاروتین، یک ماده چرب، پتاس، منیزیم، اسید فسفریک و غیره یافت می شود. از ریشه اش، ماده ای به نام سانتورئین (centauérine) استخراج شده است.
سانتورئین، گلوکزیدی به فرمول C۲۴H۲۶O۱۳ و به وزن ملکولی ۵۲۲.۴۴ می باشد و از ریشه گیاه مذکور نخستین بار استخراج شده است. تعیین ساختمان ملکولی آن توسط Farkas و همکارانش صورت گرفته است سانتورئین با یک ملکول آب تبلور، به صورت بلوری های زرد رنگ، متبلور می شود. در گرمای ۲۰۸ – ۲۰۹ درجه ذوب می گردد. در آب خیلی گرم، الكل خیلی گرم و استن خیلی گرم حل می شود. در آب سرد، کلروفرم و اتر غیر محلول است.
خواص درمانی قنطوریان
کلیه اعضاء گیاه Centaurea jacea مخصوصا ریشه آن اثر رفع تب نوبه دارد به علاوه مقوی معده و مدر می باشد. در استعمال خارج، جوشانده آن به صورت حمام موضعی جهت درمان نرمی استخوان یا به صورت غرغره به منظور رفع درد گلو و یا به صورت لوسیون و کمپرس برای درمان بیماری های جلدی مانند سوداء به کار می رود.
از نوعی دیگر از Centaurea ها به نام .Centaurea scabiosa (L.) Persl، ماده ای تلخ به نام اسکابیولاید (Scabiolide)، که یک سزکوئی ترپن لاکتون می باشد، به دست آمده است. اسكابيولايد، به فرمول C۲۱H۲۸O۸ و به وزن ملکولی ۴۰۸.۴۵ می باشد. استخراج آن از گیاه مذکور توسط Suchy و همکارانش انجام گرفته است. اسکابیولاید، به حالت متبلور به دست می آید. در گرمای ۱۲۰ درجه ذوب می شود. در اتر و استن به مقادیر بسیار جزئی محلول است ولی در پترول اتر قابلیت انحلال ندارد.
این گیاه در ایران نمی روید.