نام علمی: .Centaurea calcitrapa L
نام فرانسه: Chardon étoile، Pignolle، Centaurée – Chausse trappe
نام انگلیسی: Star thistle
نام آلمانی: Sterndistel، Stern – Flockenblume
نام ایتالیایی: Cardo stellato،Calcitrapa، Cardo riccio، Caccatreppola
نام عربی: مرار، الدرديه (Ad dardariyh)
Centaurea calcitrapa گیاهی است از تیره کاسنی، دو ساله که به طور خود رو در کنار جاده ها، اراضی بایر و چمن زارهای طبیعی نواحی مختلف اروپا و آسیا می روید. منقطه وسیعی نیز از این دو قاره، دارای این گیاه است. برگ های تحتانی آن بزرگ، نرم، گسترده و دارای بریدگی های مشخص و باریک ولی برگ های قسمت فوقانی ساقه آن، بدون دمبرگ و دارای تقسیمات کم است.
کاپیتول های آن منفرد و منحصرا شامل گل های لوله ای به رنگ گلی یا مایل به بنفش و محصور در انولوکر خاردار می باشد. رنگ گل های این گیاه، به سهولت موجب تشخیص آن از گونه گل گندم زرد (Centaurea solstitialis) می گردد.
ترکیبات شیمیایی Centaurea calcitrapa
اعضای مختلف این گیاه، دارای صمغ، رزین، املاح پتاسیم، کالسی تراپین (calcitrapine)، اسید کالسی تراپیک و همچنین سانتورين (centaurine) و مواد دیگر است.
خواص درمانی Centaurea calcitrapa
سرشاخه گل دار گیاه Centaurea calcitrapa، مخصوصا برگ و کاپیتول های آن دارای اثر تب بر است. ریشه و میوه های آن، خاصیت مدر دارند و از آن ها در بیماری های مربوط به مجاری ادرار و عدم ترشح کافی ادرار، می توان استفاده به عمل آورد.
کلیه قسمت های گیاه به علت تلخ و قابض بودن، اثر اشتها آور دارد. در استعمال خارج نیز در التیام زخم و جراحات اثر مفید ظاهر می کند ضمنا اگر جوشانده آن را، برای رفع تورم چشم مورد استفاده قرار دهند، این ناراحتی را به سهولت از بین می برد.
محل رویش Centaurea calcitrapa
این گیاه در نواحی شمالی و به طور کلی در منطقه وسیعی از نواحی مختلف ایران پراکندگی دارد.
از گونه های مفید و غیر موجود این گیاهان در ایران، نمونه های کم ارزش زیر را ذکر می نماییم:
- .Centaurea acaulis L، گیاهی است کوچک و علفی که در نواحی گرم شمال افریقا مخصوصا الجزیره می روید و منشاء تهیه نوعی ماده رنگی زرد است که از ریشه آن به دست می آید. نام عربی این گیاه، ارجیقن (Argiqon) است.
- .Centaurea alexandrina Del، گیاهی است علفی که در مصر و لیبی می روید و عصاره سرشاخه های گل دار آن، اثر ضدباکتری و درمان بیماری قند دارد و بیشتر در نواحی محل رویش مصرف می گردد.
- .Centaurea eryngioides Lam، نوع مخصوص شمال آفریقا و عربستان است. از برگ آن به حالت خام در سالاد استفاده می نمایند.
- .Centaurea Rhaponticum L، گیاهی علفی ولی چند ساله است در اروپا می روید و از ریشه آن، به عنوان یک ماده مسهلی استفاده به عمل می آورند.