نام فارسی: ترتیزک باتلاقی
نام علمی: .Cardamine bulbifera (L.) Crantz., Dentaria bulbifera L
نام فرانسه: Herbe aux dents, Dentaire a bulbilles, Dentaire bulbife re
نام انگلیسی: Bulbous coral – root, Touthwort
نام آلمانی: Zwiebel – Zahnwurz
نام ایتالیایی: Dentaria minor, Dentaria
نام عربی: حشيشة السنان
ترتیزک باتلاقی از تیره شب بو گیاهی کوچک، زیبا، علفی به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر و دارای ریزومی به شکل تسبيح است. از مشخصات آن این است که برگ هایی مرکب از ۱ تا ۷ برگچه باریک و نوک تیز دارد و به علاوه در محل اتصال دمبرگ آن به ساقه، تکمه کوچکی دیده می شود. گل های آن درشت، گلی رنگ و زیباست. در نواحی مرکزی اروپا تا سوریه و ایران، تا ارتفاعات حداکثر ۱۶۰۰ متری می روید.
خواص درمانی ترتیزک باتلاقی
ریزوم گیاه ترتیزک باتلاقی دارای تانن است و از آن در گذشته به عنوان اليتام دهنده زخم ها استفاده فراوان به عمل می آمده است. برای آن اثر معالج زخم های داخلی مانند زخم روده و غیره به صورت قاطع قائل هستند. از زمان های قدیم در مورد اسهال های ساده مورد استفاده قرار می گرفته و هنوز هم از این نظر در بعضی نواحی مورد توجه است.
محل رویش ترتیزک باتلاقی
آذربایجان، مازندران: کوهرنگ در ارتفاعات ۱۱۰۰ متری، دره هراز.
دو گیاه زیر که هر دوی آن ها در ایران نمی رویند، دارای اثر درمانی مشابه Cardamine bulbifera (L.) Crantz می باشند:
.Dentaria pinnata Link – گیاهی علفی، به ارتفاع در حدود ۳۰ سانتی متر و دارای برگ های منقسم به ۵ تا ۹ برگچه واقع در ۲ ردیف، با یک برگچه انتهایی است. ریزوم پوشیده از فلس های مدور دارد. در نواحی کوهستانی کشور فرانسه مخصوص آلپ، ژورا و پیرنه می روید.
Dentaria digitata Link – گیاهی علفی و دارای برگ هایی با ظاهر بادبزنی است. گل هایی با کاسه گلبرگ مانند، به رنگ گلی یا مایل به بنفش و ریزوم پوشیده از فلس های نوک تیز دارد. در نواحی کوهستانی می روید مانند آن که در ارتفاعات ۹۰۰ متری تا ۱۷۰۰ متری کشور فرانسه و استثنائا تا حد ۴۰۰ متری یافت می شود. در دامنه های جنوبی وژ (Vosges) و پیرنه نیز پراکنده است.
.Arabis perfoliata Lam., Turritis glabra L
گیاهی دو ساله، دارای ریشه ضخیم و ساقه ای به ارتفاع ۰.۵ – ۱.۲۰ متر و عاری از هر گونه انشعاب است. برگ های بیضوی دراز با دندانه های کم و به حالت قائم و متکی به ساقه دارد. گل های آن به رنگ زرد روشن و میوه اش خورجین، باریک و دراز است.
خواص درمانی
ضد اسکوربوت است و از آن جهت رفع عوارض ناشی از کمبود ویتامین C در بدن، می توان استفاده به عمل آورد.
محل رویش
گرگان: بندر گز، مازندران: آمل، دامنه های شمالی کندوان در ارتفاعات ۲۲۵۰ متری. گیلان: بندر انزلی، رودبار و آذربایجان. .Raphanus laevigatus M
.B., Goldbachia laevigata (MB.) DC
گیاهی است علفی که پراکندگی وسیع در غالب نواحی ایران دارد. از مشخصات آن این است که برگ هایی بیضوی دراز، نوک تیز، تقریبا تیرکمانی، به رنگ سبز تیره و گل هایی به رنگ صورتی دارد. میوه اش خورجین و واقع بر روی دمگلی خمیده است به نحوی که ظاهر متمایز به گیاه می دهد. از دانه اش روغن قابل مصرف استخراج می شود.
در منطقه وسیعی از نواحی شمالی ایران، فارس، کرمان، بلوچستان: زاهدان. خاش. خراسان: طبس، بین چناران و قوچان. اطراف تهران: قزوین، قم، اراک و غیره می روید.