گیاه اختر

گیاه اختر

نام‌های دیگر اختر : گل اختر – اختر گل.

مشخصات اختر

گیاهی است از خانواده‌ی Cannaceae، چندساله با ریشه‌ی ضخیم و گوشت دار. بلندی ساقه‌ی هوایی آن تا 5/1 متر، صاف و بدون کرک است. برگ‌های آن بزرگ، نیزه‌ای، دراز با رگبرگ‌های مشخص به طول حدود نیم متر، نوک تیز، به رنگ سبز روشن، قاعده‌ی آن‌ها پهن و به طور کلی مثلثی درشت است و بدون دمبرگ ساقه را در آغوش می‌گیرد. گل‌ها یا گل آذین شل و گلبرگ‌های به رنگ قرمز، نارنجی و زرد و گاهی دارای لکه هایی به رنگ دیگر در انتهای شاخه‌ی گل‌دهنده ظاهر می‌شوند. تخم آن مُدور و سخت شبیه گلوله‌ی تفنگ است. این گیاه، بومی امریکای حاره است و به سایر مناطق دنیا از جمله هندوستان وارد شده است، در ایران و اروپا و ساير مناطق نیز کاشته می‌شود.

گیاه اختر یا گل اختر گیاهی از تیره اختریان، دایمی، با بوته قوی و بلند است که دارای برگ های سبز بزرگ، پارویی شکل، رگه دار، ساقه های طویل و بدون انشعاب است. طول برگها ممکن است به ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر برسد.

رنگ برگها اغلب سبز است ولی گونه هایی با برگ های ارغوانی و شبیه به زرد و مسی رنگ نیز وجود دارد. برگها جز قسمت زینتی گیاه هستند. از این گیاه برای حاشیه کاری و تشکیل تپه گل یا تک کاری میان تپه گل یا چمن زار استفاده میشود. گیاه اختر دارای گل های خوشه ای به رنگهای مختلف زرد، نارنجی، قرمز و گاهی دو رنگ هستند.

میوه ها به شکل گلوله، سفت و حالتی شبیه گرز دارند. به همین دلیل به این گیاه «گلوله های سرخ پوستان» هم گفته اند. درون هریک از میوه ها یک بذر وجود دارد.

نحوه‌ی نگهداری گیاه اختر

چون گیاه اختر طاقت سرمای زمستان را در مناطق سرد و معتدل ندارد، با شروع اولین سرما و یخبندان بوته های آن سرمازده، برگ ها در حالت سبزی، پلاسیده و خراب می شوند.

در این زمان باید ساقه های آن را از سطح زمین برید. آنگاه قسمت های گوشتی ریشه و ریزوم (ساقه های زیرزمینی) بوته را از خاک بیرون آورد و ۲ تا ۳ روز آنها را در محل سایه در معرض هوا قرار داد تا رطوبت اضافه خود را از دست بدهند، سپس آن ها را در زیرزمین یا انبار خشک و گرم، زیر ماسه خشک می گذارند.

این گیاه بومی مناطق گرمسیر است ولی در مناطق معتدل هم به خوبی کشت می شود. در گیلان و مازندران به وفور به عنوان گیاه فضای سبز کاشته می شود و نیازی نیست که زمستان ها ریزوم ها را از زمین خارج کنند. ولی در تهران، کرج و شهرهای کوهستانی شمال غرب ایران بسته به جنس خاک و عمق کاشت باید مراقبت کرد که ریزوم ها یخ نزنند. بوته های چندساله، به رنگهای متنوعی وجود دارد و ساقه برگ های پوشاننده به رنگ های سبز و برنزی هستند.

قسمت های مورد استفاده

ریشه و برگ.

ریشه‌ی اختر

 خواص درمانی

1. آب جوشانده‌ی آن را بنوشید. مُدر و معرق است، تب را قطع می‌کند، برای درمان استسقا و رفع تجمع آب در زیر پوست مفید است و به عنوان تصفیه کننده‌ی خون در موارد بیماری یاز موثر می‌باشد.
2. آن را بپزید و با برنج تخمیر شده و یا گوشت گوسفند بخورید. برای معالجه‌ی سوزاک و مواردی که عادت ماهیانه، بی دلیل و در غیر موقع قطع شده باشد مفید است.
3. نشاسته‌ی آن را بگیرید و روی ورم‌ها بگذارید. برای تحلیل ورم خیلی مفید است، گذاردن آن بر محل گزیدگی نیش زنبور اثر فوری مفید دارد.
4. آن را بخیسانید و در بینی قرار دهید. برای قطع خون‌ریزی بینی موثر است.

نحوه کاشت و تکثیر

گل اختر را به دو روش تکثیر می کنند:

۱.کشت بذر

۲- تقسیم ریشه های زیرزمینی

کشت بذر

در این روش گیاهانی که تولید می شود، با رنگهای متنوع و جدید خواهد بود برای کاشت بذر باید ابتدا بذرها را تا ۲ روز در آب خیس کرد، سپس سوراخ بسیار کوچکی در بذر به وجود آورد و بعد کاشته شود.

 تقسیم ریشه های زیرزمینی (ریزومها)

در این روش بعد از پدیدار شدن جوانه ها روی ریشه، آنها را تقسیم می کنند و در فصل رشد می کارند. تقسیم ریزومها در بهار و قبل از کاشت انجام می شود. طول ریزوم باید حداقل ۵ تا ۷ سانتی متر باشد و چند جوانه روی آن وجود داشته باشد.

به آب و نور فراوان نیاز دارد. مرغوبیت خاک مهم است و باید حاصلخیز و مرطوب باشد. در فصول رشد استفاده از کودهای شیمیایی موجب بهتر شدن گلدهی و قوی و ضخیم شدن ریزومها میشود.

برای کاشت بوته، باید خاک را تا عمق ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر نرم کرد و سپس آن را با یک لایه ۵ تا ۱۰ سانتی متری کمپوست (کود آلی) مخلوط کنید. سوراخی به عمق ۵ تا ۷ سانتی متر ایجاد کنید و ریشه های زیرزمینی (ریزوم) را در سوراخ قرار دهید، به طوری که جوانه ها به سمت بالا باشد. سوراخ را با خاک بپوشانید و محکم کنید. به طور کامل آبیاری کنید. ریشه ها را با فاصله ۳۰ تا ۱۲۰ سانتی متری از هم بکارید.

طرز استفاده و مقدار مصرف

خواص درمانی و طبیعت آن

خواص دارویی گیاه یا گل اختر به طور خلاصه عبارتند از:

• درمان سوزاک، قطع بدون دلیل عادت ماهانه، خون ریزی بینی، جمع شدن آب زیرپوست، از بین بردن ورم، تصفیه خون، ادرارآور تب و تعریق بدن: برای معالجه ی سوزاک، قسمت گوشتی ریشه این گیاه را بپزید و با گوشت گوسفند مخلوط و میل کنید. این روش معمولا در چین انجام میشود. از این روش برای درمان عادت ماهانه که بی دلیل و بی موقع قطع شده است استفاده میشود.
• از آب جوشانده ریشه گیاه اختر برای تصفیه خون استفاده میشود.
• برای از بین بردن ورم، ریشه این گیاه را به صورت ضماد بگذارید.
• از جوشانده ریشه این گیاه برای درمان بیماری یاوز (نوعی بیماری پوستی غده غدهای شدن که ناشی از نوعی اسپیروکت است) نیز استفاده می شود.
• آب جوشانده ریشه ی گیاه اختر تجمع آب در زیر پوست (مرضی که موجب شود آب در نسوج بدن جمع شود) را دفع می کند.
• برای جلوگیری از خونریزی بینی، پنبه ای را با جوشانده ریشه  این گیاه مخلوط کرده و در بینی می گذارند. آب جوشانده ریشه گیاه اختر، ادرار و عرق را زیاد و تب را قطع می کند برای حیواناتی که در اثر خوردن علوفه سمی، مسموم شده اند ساقه های این گیاه را رد و با کمی فلفل مخلوط کرده در آب می جوشانند و صاف کرده این جوشانده را به دام میدهند.
• دود کردن برگ این گیاه باعث گریز حشرات می شود.