آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام علمی: .Brayera anthelmintica Kunth
نام فرانسه: Braye reanthelmintique، Kousso، Cousso
نام انگلیسی: Koso tree، Kuso tree
نام آلمانی: Wurmbrayerenbli ten، Kosobaum Kooso، Kosso
نام ایتالیایی: Cusso
نام عربی: شجرة الحبشه، شجره الكوسو، شاوا (Shawa)
Brayera anthelmintica درختی است دو پایه و به ارتفاع ۲۰ متر از تیره گل سرخ که به حالت وحشی در ارتفاعات ۹۰۰ تا ۲۰۰۰ متری حبشه می روید. گل آذین ماده آن، تحت نام های Cosso ،Kousso و غیره در حبشه به مصارف درمانی می رسد. از مشخصات آن این است که برگ های مرکب از برگچه های فرد، نوک تیز، دندانه دار و گل هایی مجتمع به صورت خوشه مرکب دارد. گل آذین ماده آن که مهم ترین قسمت درمانی گیاه است به Kousso rouge و گل آذین نر آن که اثر درمانی کم تر دارد به Kousso vret موسوم است.
گل های ماده آن از خارج به داخل به ترتیب شامل یک کاسه فرعی مرکب از ۴ یا ۵ قطعه پوشیده از کرک با تزئیناتی از خطوط ظریف مایل به قرمز و ۴ یا ۵ کاسبرگ کوچک به رنگ مایل به سبز و سپس مایل به قرمز و ۵ گلبرگ زود افت به رنگ سفید است. در داخل گل های ماده آن، یک مادگی مرکب از ۲ برچه، محصور در پرچم های استامینود دیده می شود.
گل های نر آن نیز دارای کاسه فرعی کوچک مرکب از ۴ یا ۵ قطعه، کاسه شامل ۴ یا ۵ کاسبرگ بزرگ و جام گل مرکب از ۴ یا ۵ گلبرگ و ۱۵ تا ۲۵ پرچم است. در حبشه، گل آذین نر و ماده گیاه را با دست چیده در گرمای خورشید خشک می نمایند ولی آنچه که از نظر درمانی قابل ارزش است گل آذین ماده گیاه می باشد.
ترکیبات شیمیایی Brayera anthelmintica
بررسی های مختلف نشان داده است که کوسو دارای نوعی رزین، یک اسانس، تانن و ترکیباتی با اثر فیزیولژیکی نامعین است. مهم ترین این ترکیبات عبارت از کوسوتوکسین (kossotoxine) آمرف و پروتوکوزین (protokosine) متبلور است.
پروتوکوزین (Protokosine)، از گل های خشک شده گیاه مذکور استخراج شده است. دراستن، به صورت بلوری های سوزنی شکل و بی رنگ متبلور می شود. در آب غیر محلول است ولی در اتر، استن، کلروفرم و استات اتیل به مقادیر زیاد حل می شود. در الكل، به مقادیر بسیار جزئی قابل حل است. نقطه ذوب آن، گرمای ۱۸۱ – ۱۸۳ درجه می باشد.
کوسوتوکسین (Kossotoxine) به فرمول C۵۲H۶۸O۲ و ماده ای سمی است. در گرمای ۶ درجه ذوب می شود. رنگ مایل به زرد دارد و ۴ میلی گرم آن کافی است که یک قورباغه را بکشد. این ماده در آب غیر محلول است ولی در الكل، اتر، کلروفرم و قلیائیات حل می گردد.
كوزين (Kosine)، نیز از گل های گیاه Brayera anthelmintica استخراج شده که خود از دو جسم قابل تبلور به نام آلفا کوزین و بتا کوزین تشکیل می یابد. آلفا کوزین (α – Kosine) به فرمول C۲۵H۳۲O۸ است و به صورت بلوری های سوزنی شکل و زرد رنگ در اتانول به دست می آید. در الكل، اتر، بنزن، کلروفرم، اسید استیک گلاسیال و در قلیائیات حل می شود. نقطه ذوب آن، گرمای ۱۶۰ – ۱۶۰.۵ درجه می باشد. بتا – کوزین به صورت بلوری های منشوری زرد رنگ در متانول به دست می آید. در گرمای ۱۲۰ درجه نیز ذوب می شود.
گل های ماده گیاه مذکور علاوه بر موادی که ذکر شد دارای کوزیدین (Kosidine) است. این ماده، قابلیت تبلور و اثر درمانی ضعیف دارد.
خواص درمانی Brayera anthelmintica
کوسو، اثر ضد کرم کدو دارد. تاثیر آن بر روی کرم کدو به صورتی است که باید آن را از این نظر دارویی با اثر قاطع دانست. کوسو به علاوه بر روی بوتری سفال ها نیز اثر کشنده ظاهر می نماید. از معایب کوسو فقط این است که طعم بد و ناپسند دارد.
صور دارویی Brayera anthelmintica
گرد گل کوسو به مقدار ۱۵ تا ۳۰ گرم برای اشخاص بالغ، ۳ تا ۵ گرم برای اطفال ۳ تا ۵ ساله و به مقدار ۵ تا ۱۰ گرم برای کودکان ۵ تا ۱۲ ساله به طریق زیر مصرف می شود:
گرد کوسو را در آب جوش باز می نمایند و پس از آن که سرد شد آن را در یک یا دو دفعه مصرف می کنند. آنچه که در مصرف کوسو باید رعایت شود آن است که اولا در همان شب که صبح آن این دارو مصرف می گردد نباید غذا خورده شود و ثانیا پس از مصرف کوسو به مدت یک تا ۲ ساعت اگر احساس دفع پیش آمد، حتی المقدور از این عمل خودداری گردد و اگر بعد از این مدت نیز احساس دفع پیش نیامد، یک مسهل مصرف شود. او در مصرف مسهل باید همواره توجه داشت که روغن کرچک، به علت تسهيل عمل جذب کوسوتو کسین نباید به کار رود. مسهل های نمکی را برای این کار باید بر مسهل های روغنی ترجیح داد.
گرد کوسو اگر به صورت مخلوط با قند و به نسبت ۱/۳ تا ۱/۲ به کار رود، طعم ناپسند آن کم تر احساس می گردد. از گرد کوسو مخلوط با قند، به مقدار ۳ تا ۴ قاشق قهوه خوری به تناسب عیار آن می توان استفاده به عمل آورد. عصاره الکلی خشک کوسو که خاصیت آن، ۸ برابر گرد گل های گیاه است به مقدار ۱ تا ۳ گرم مخلوط با گرد شیرین بیان، به صورت کاشه مصرف می شود. یک مسهل ملایم نیز دو ساعت بعد از مصرف آن باید خورده شود.
در آلمان قرص کوسو را مصرف می کنند. از گرد کوسو به صورت تنقیه نیز برای دفع طفیلی هایی نظیر آسکاریدها و کرمک استفاده به عمل می آید. محلول های تنقیه کوسو دارای ذرات گرد آن به حالت معلق در مایع است. استفاده درمانی از کوسو در اغلب نواحی معمول نیست. این گیاه در ایران نمی روید.
