سرطان خون

سرطان خون یا لوکمی ها به عنوان یکی از زیرگروه های سرطان، حدود 8 درصد کل سرطان ها را شامل می شود و پنجمین سرطان شایع در جهان است. سلول های لوکمی بر گلبول های قرمز خون و پلاکت های خونی اثر می گذارد. این بیماری فقط مختص کودکان نیست و براساس گزارش آمار سازمان درمان سرطان خون ایالات متحده، در سنین بین 70-40 سال نیز بروز بالایی دارد.

سرطان یکی از مهمترین بیماری های قرن حاضر و دومین علت مرگ و میر در جهان است. در حال حاضر، بیش از 7 میلیون نفر در جهان در اثر ابتلا به سرطان جان خود را از دست می دهند و پیشبینی می شود تعداد موارد جدید ابتلا تا سال 2020 سالانه از 10 میلیون نفر به 15 میلیون نفر برسد. در ایران نیز سرطان سومین علت مرگ و میر می باشد. سرطان، تجربه نسبتا متداول در بین افراد مسن بوده و 43 درصد از مردان و 38 درصد از زنان در طول عمر خود به سرطان دچار می شوند.

به طور كلی، سلول های سفيد خون حاوی هسته و سيتوپلاسم هستند كه ميتوان آنها را به دو گروه اصلي، گرانولوسيت ها و آگرانولوسيت ها تقسيم نمود. گرانولوسيت ها شامل سه نوع نوتروفيل، بازوفيل و ائوزينوفيل هستند و آگرانولوسيت ها شامل لنفوسيت ها و مونوسيت ها می باشند. مراحل بلوغ نوتروفيل سلول های گرانولوسيت، به ترتیب شامل: ميلوبلاست، پروميلوسيت، ميلوسيت، متاميلوسيت، باند سپس نوتروفيل می شود. به هرگونه سرطان بافت خونی، مغز استخوان یا گره های لنفاوی سرطان خون اطلاق می گردد.

بر طبق طبقه بندی سلامت جهانی، لوسمی مغز استخوان به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شوند، براین اساس چهار نوع لوسمی وجود دارد که شامل (ALL, CLL, AML, CML) می باشند. در همه این انواع سرطان خون رشد بیش از حد و کنترل نشده رده های سلولی میلوئید و لنفوئید در مغز استخوان و تراکم این سلول ها در خون مشاهده می شود. MDS یک مشکل خونی دیگر است که با تولید ناکارآمد سلول های میلوئید خون شناخته می شود. درمجموع، سرطان خون 5/9 درصد از انواع سرطان ها را در ایالات متحده به خود اختصاص می دهد. از این میان، ALL رایج ترین نوع در دوران کودکی است ولی شیوع این سرطان در دوره پیری هم دیده می شود.

CML در همه گروه های سنی رخ می دهد ولی بیشترین شیوع آن مربوط به دوره میانسالی و پیری است. 15 تا 20 درصد آمار این نوع از سرطان خون در جمعیت های غربی وجود دارد. AML نیز یک سرطان تقریبا نادر است و شیوع آن در مردان نسبت به زنان کمی بیشتر است. یک گروه بسيار نادر ALL توام با افزايش شديد ائوزينوفيل هاست. افزايش ائوزينوفيل ها به مواردی اطلاق می شود كه در هر ميكروليتر خون محيطی بيش از 500 عدد ائوزينوفيل وجود داشته باشد و در صورتی كه اين افزايش بالغ بر 1500 عدد ائوزينوفيل در هر ميكروليتر خون محيطی باشد به آن افزايش شديد ائوزينوفيل ها گويند.

اهميت افزايش ائوزينوفيل ها در گرانول های حاوی توكسين آن هاست، زيرا آزاد شدن اين توكسين ها در دراز مدت باعث اثرات و عوارض برگشت ناپذير و محدود كننده فعاليت فيزيولوژيک ساير ارگان ها مانند اعصاب، عضلات، قلب، گوارش، تنفس غدد و غيره می شود. علاوه بر اين، در صورت آزاد شدن ناگهانی اين توكسين ها که پیامد آن اختلال در فعاليت ساير سيستم ها است، می تواند كشنده باشد. افزايش ائوزينوفيل ها می تواند علت های زيادی مانند: عوارض دارويی، حساسيت ها، عفونت ها، بيماری های اتوايميون، مادرزادی، ژنتيكش، سرطان های خونی و غيرخونی داشته باشد.

سرطان خون یکی از شایع ترین سرطان ها در کودکان است که با بروز تقریبی 40 در هر یک میلیون نفر حدود 30 درصد کل موارد سرطان در کودکان زیر 15 سال را شامل می شود. این بیماری در اثر تکثیر و تکامل ناقص گویچه های سفید خون و مغز استخوان ایجاد می شود. در این بیماری مغز استخوان به صورت غیر عادی، مقدار بسیار زیادی سلول خونی تولید می کند. این سلول های خون عملکرد صحیحی نسبت به سلول های نرمال نداشته و باعث می شوند، تولید سلول های سفید خون طبیعی متوقف شده و توانایی فرد را در مقابله با بیماری ها به حداقل می رساند.

از علایم رایج شروع این بیماری کاهش وزن و بی اشتهایی است ولی 40 درصد بیماران بدون علامت بوده و در این دسته از بیماران صرفا شمارش غیر طبیعی سلول های خون در تشخیص موثر است. سرطان خون در برخی از کشورها به عنوان دومین علت مرگ و میر و در ایران بعد از بیماری های قلبی عروقی و حوادث، به عنوان سومین علت مرگ و میر محسوب می شود. سابقه سقط جنین می تواند در خطر ابتلا به سرطان خون تاثیر گذار باشد. لوسمی حاد ممکن است بر حاملگی و جنین اثر بگذارد. زایمان زودرس، سقط خود به خودی و جنین مرده در لوسمی حاد شایع است.

ناهنجاری جنین در 10 درصد زایمان هایی که در سه ماهه اول حاملگی شیمی درمانی شده اند، ایجاد می شود. چندین عامل غیر مستقیم از جمله مواجهه با عوامل عفونی، مواجهه با حیوان خانگی با ابتلا به سرطان خون مرتبط هستند. به نظر می رسد که سرطان خون نیز مانند دیگر سرطان ها یک بیماری چند فاکتوری باشد که عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز آن با یکدیگر تقابل می کنند.

عوامل موثر در ابتلا به سرطان خون

لوسمی نيز همانند اغلب سرطان ها علل مختلفي دارد كه حاصل برهم كنش بين محيط و ژنتيک انسان است. این بیماری در افرادی که سن بالایی دارند (در اکثر مواقع سرطان ها بیشتر از سن 60 سالگی به بالا بروز می کنند که به دلیل ضعیف تر شدن بدن می باشد) یا به بیماری های خود ایمنی مبتلا هستند و افرادی که در خانواده سابقه سرطان خون دارند، بیشتر بروز می کند. دسته بندی عوامل مختلف این بیماری به گونه ای است که شامل چهار گروه ژنتيک، اپي ژنتيک، عوامل محيطی و جغرافيا می باشد.

عواملي مانند: نوع تغذیه (رژیم غذایی پر گوشت و چرب)، استرس زیاد، ضعف سیستم ایمنی، مصرف دخانیات (توتون، تنباکو و مواد مخدر مانند ماری جوانا یا حشیش که این گروه حاوی هزاران ماده خطرناک، سمی و جهش زا می باشند که نه تنها فردی که استعمال می کند بلکه هرکس که دود آن را استشمام کند ممکن است در معرض خطر قرار بگیرد)، اشعه هاي يونيزه کننده (ناشی از قرار گرفتن در معرض آن ها هنگام کار یا مراجعه به کلینیک ها جهت تشخیص و روش های درمانی)، امواج الكترومغناطيس، آلودگي های صنعتی، قرارگيري در معرض مواد شيميايي (آفت کش ها، دیاکسین ها، آزبست، بنزن و…)، حتی طی مطالعاتی نشان داده شده است که تغييرات آب و هوايي طي فصل ها نیز مي توانند در خطر ابتلا به لوسمي دخيل باشند.

علایم سرطان خون:

کم خونی که می تواند با هشدار هایی نظیر: خستگی، رنگ پریدگی و احساس بیماری بروز کند.
کبود شدن بدن و خون ریزی در نواحی مختلف مانند: خونریزی لثه یا بینی
وجودخون در ادرار یا مدفوع که می تواند ناشی از بیماری های دیگری نیز باشد.
حساسیت به عفونت ها: در این نوع از علایم به عنوان مثال با بروز گلو درد فرد دچارسردرد، سرد شدن بدن، زخم های دهانی و جوش های پوستی می شود.
متورم شدن گره های لنفی: این گره ها در نواحی گردن، کشاله ران و زیر بغل وجود دارند.
عدم توانایی در کنترل بدن (در موارد حاد سرطان خون)
درد در قسمت بالا و سمت چپ شکم
وجود نقاط قرمز بر روی پوست
تنگی نفس ناشی از کم خونی
بزرگ شدن کبد یا طحال
کاهش وزن
گیجی
تب

روش های درمان سرطان خون:

پیوند مغز استخوان: مغز استخوانبه بافت اسفنجی نرمی در استخوان ها وجود دارد می گویند. سلول های بنیادی نابالغی در مغز استخوان قرار دارند که توانایی تولید انواع سلول‌های را دارند. این سلول‌ها در مغز استخوان باعث تولید انواع سلول‌های خونی می‌شوند، مانند کاشت مو که با استفاده از سلول های بنیادی تولید کننده ی مو انجام می شود.
شیمی درمانی: این روش با کمک برخی داروهای شیمیایی باعث از بین رفتن سلول سرطانی می شود که البته سایر بافت های مجاور نیز تا حدودی تحت تاثیر قرار میگیرند. در این روش عواض می تواند شامل لاغری، خشکی پوست و ریزش موهای بدن باشد. البته ذکر این نکته بسیار اهمیت دارد که شیمی درمانی با دوزهای مختلف انجام میشود و اگر دوز داروی مصرفی بالا باشد موهای بدن شروع به ریزش می کنند که این نکته وابسته به شدن پیشروی بیماری، نوع داروی مصرفی و… نیز می باشد.
پرتو درمانی: در این روش که با نام رادیوتراپی نیز خوانده می شود پرتوهایی از جنس: اشعه ایکس، گاما، آلفا و بتا به بافت سرطانی و سلول هایش تابیده می شود و با تخریب DNA فعالیت سلول سرطانی را مختل می کند. این روش اگر با استانداردهای لازم انجام شود معمولا عوارضی نخواهد داشت.

بررسی های روانشناختی سرطان

امروزه، تشخیص سرطان دیگر معادل مرگ حتمی و قریب الوقوع محسوب نمی شود و بسیاری از مطالعات نشان داده چنین تشخیصی موجب مشکلات هیجانی و عاطفی عمیقی در بیمار و خانواده وی می شود. نزدیک به یک سوم از بیماران سرطانی، تجربه آسیب های روانشناختی دارند که بر روی غربالگری کارآمد، شناسایی و مدیریت استرس های آنان تاثیرگذار است. سرطان برای بیماران، با استرس شدید همراه بوده و می تواند منجر به افسردگی گردد و کیفیت زندگی آنها را از همه جوانب تحت تاثیر قرار دهد، از این رو باید به وضعیت سلامت جسمانی و روانی بیماران مبتلا به سرطان نه تنها در طول درمان بیماری بلکه با در سراسر زنجیره بقای آن ها رسیدگی شود.

بین 50 تا 80 درصد از بیماران مبتلا به سرطان به طور همزمان، از یک اختلال روانپزشکی رنج میبرند. طبق مطالعات صورت گرفته، فراوان ترین اختلال روانپزشکی در این بیماران، اختلال انطباقی همراه با اضطراب، افسردگی، آسیب در عملکردهای اجتماعی و بدکارکردی جسمی توام است. امید به عنوان یکی از منابع بالقوه به حساب می آید که می تواند به بیماران سرطانی در سازگاری با این بیماری کمک کند. بیمار مبتلا به سرطان پس از اطلاع از بیماری، خود را نزدیک به مرگ میبیند و امید به زندگی را از دست داده و حالتی از افسردگی، یأس عمیق درونی توأم با ناامیدی به آینده، احساس خشم و ناراحتی از ابتلا به این بیماری را تجربه می کند که این مساله وی را بسیار آسیب پذیر می سازد.

از سویی دیگر، امروزه بررسی کیفیت زندگی به دلیل پیشرفت های تشخیصی درمانی و میزان بقای مبتلایان به سرطان به عنوان یک موضوع مهم سلامت مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. سرطان و درمان های مختلف آن، تاثیرات مهمی بر زندگی افراد مبتلا و خانواده های آن ها برجای می گذارد و باعث ایجاد تغییر در مسیر زندگی شخصی، فعالیت های روزانه، شغل، ارتباطات و نقش های خانوادگی با سطح بالایی از استرس می شود. از طرفی، بین بیماری و کیفیت زندگی، ارتباط متقابلی وجود داشته است. اختلالات جسمانی و وجود علایم مربوط به آن، اثر مستقیم روی کیفیت زندگی دارد.

دستورات طب سنتی به منظور پیشگیری از سرطان‌خون

مواد غذایی حاوی ویتامین A: استفاده از هویج زرد، کدو (به ویژه تخم آن)، آلو زرد و میوه های با رنگ نارنجی و زرد ( امروزه ثابت شده خوردن این میوه ها به این دلیل که دارای ویتامین A بوده که این ویتامین خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی دارد)
مواد غذایی حاوی ویتامین های B: غلات کامل مانند: انواع سبوس گندم و جو، سبزیجات با برگ تیره، کشمش و مویز، آناناس، دانه کامل سویا، بادام زمینی.
استفاده از منابع کلسیم: فرآورده های شیر می توانند منابع خوبی باشند اما در صورت زیاده روی می توانند خود عامل سرطان استخوان شوند.
پسته بسیار مقوی و حاوی ویتامین های B₁، B₃، E و املاح مغذی شامل مواد پروتیین، مواد چرب که شامل اسید اولئیک (اسید چرب امگا 9)، اسید لینولئیک (اسید چرب امگا 6)، اسید پالمتیک، اسید استئاریک و اسید لینولنیک (اسید چرب امگا 3)، آهن، فسفر، روی، پتاسیم وکلسیم است. پسته از فیبر بالایی برخوردار است که علاوه بر این که حرکات غذا را در دستگاه گوارش زیاد می کند، درجلوگیری از بیماری های سرطانی نیز موثر است.
جوشانده مخلوط تخم گشنیز، مرزنجوش و نعنا (هرکدام 15 گرم در یک لیوان)
خوردن پودر اسطوخدوس به همراه آب ولرم در صبحگاه
دم کرده گلرنگ با هفت عدد انجیر
خوردن پودر عناب و عسل