آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
خولنجان نام هندی ریشه گیاه است. این گیاه را به دلیل اهمیت دارویی و غذایی ریشه اش به همین نام؛ یعنی خولنجان نامیده اند.
نام های دیگر: قسط تلخ، قولنجان به (سریانی)، قوغات (به ترکی)، گلچین، خسرودارو
تیره: زنجبیلیان Zingiberaceae
نام انگلیسی : Bitter Costus
نام علمی : Alpinia officinarum
خصوصیات گیاه
(تیره‌ای از زنجبیل سانان علفی دارای ۷۰۰ گونه که در نواحی گرمسیری آفریقا و آسیا و آمریکا می رویند و در آسیای جنوب شرقی بیشترین تنوع را دارند؛ در قاعده برگ‌های دو ردیفه این گیاهان غلافی وجود دارد که از هم پوشانی آنها ساقه‌ای کاذب ایجاد می شود؛ گل های نر و ماده آنها در گل آذین گرزنی محدود قرار گرفته و گلپوش آنها از دو حلقه تشکیل شده است.)
خولنجان گیاهی علفی، چندساله، به ارتفاع تا ۳ متر و از تیره زنجبیلیان است. دارای ساقه های زیرزمینی ضخیم و ساقه های هوایی فراوان می باشد.
برگ‌های آن بلند و باریک و به شکل سرنیزه است.
خولنجان گونه Alpinia officinarum گل ها خوشه ای، سفیدرنگ با رنگ دویدگی قرمز و گل آذین در سنبله ی انتهایی، میوه آن کپسول است که در آن تعداد زیادی دانه قرار دارد.
ریشه این گیاه، غده ای، به رنگ قرمز مایل سیاه، معطر و دارای طعمی تند است و به آن «قسط تلخ» نیز می گویند که دارای ارزش دارویی و غذایی زیادی است و ظاهری تقریبا شبیه به زنجبیل دارد.
این گیاه بومی جنوب شرقی آسیا، خصوصا چین است و یکی از مراکز کاشت این گیاه هند است
گونه ای دیگر از گیاه خولنجان با نام علمی Alpinia Galanga L. که دارای ریشه زیرزمینی است به رنگ زرد روشن که به آن «قسط شیرین» گفته می شود و دارای طعمی گزنده، معطر و با پوست نازک عرضه می شود.
این گیاه بومی هندوستان است و یکی از خولنجان گونه Aliaalanga مراکز کاشت و تولید آن همین کشور است.
عارف و گیاه شناسی به نام هیلدگارد دی بینگن این گیاه را «چاشنی زندگی» نامید. او اعتقاد داشت که گیاه خولنجان هدیه خداوند برای دور کردن بیماری ها است.
گیاه خولنجان را در آسیا گاهی به اسب‌ها می دهند تا ظاهر پرانرژی تری داشته باشند.
قسمت های مورد استفاده:
ریشه ی این گیاه، گره دار به رنگ سرخ مایل به سیاه است. معطر و دارای طعمی تند است.
ترکیبات شیمیایی:
پینین، سینئول، او گنول، اوکالیپتول، سسکیتر پین، لاكتون‌ها ( آلپینین، گالانژین، گالانگول، کامفرید).
طرز استفاده و مقدار مصرف:
برای مصارف داخلی به شکل چای، تنتور، کپسول مقدار خوراک آن ۴ تا ۵ گرم است.
ریشه ی خولنجان (قسط تلخ) در درست کردن ترشی، همچنین به صورت آسیاب شده در انواع خورش ها استفاده می شود و به عنوان ادویه ای معطر مانند پودر کاری مزه ی بهتری را به غذا می دهد
در آشپزی؛ ریزوم خولنجان (قسط تلخ) در تهیه کاری و سوپ به کار می رود. شاخه ها و گلهای جوان آن نیز به صورت خام، جوشیده یا به صورت ترشی مصرف می شوند.
پودر ریزوم خشک شده گیاه خولنجان به عنوان انفیه هنگام سرماخوردگی استفاده می شود. به عنوان عطر نیز به کار می رود.
همچنین از خولنجان برای تهیه، نوشابه ها و ژله ها استفاده میشود و در هندوستان به عنوان اسانس و عطر مصرف می شود و خواص دارویی مهمی نیز دارد.
تهیه روغن قسط (خولنجان):
۲۰۰ گرم قسط تلخ را بکوبید و یک شبانه روز آن را در سرکه رقیق خیس کنید، سپس آن را با ۲ کیلوگرم روغن زیتون با آتش ملایم بجوشانید تا سرکه آن تبخیر شود.
تهیه پودر قسط (خولنجان):
خولنجان را به مقدار مورد نظر رنده کنید و در محلی گرم آن را خشک کنید، سپس آن را نرم بکوبید و از الک داروسازی رد کنید. خوردن ۲ تا۴ گرم آن با عسل برای تقویت معده مفید است.
خواص درمانی و طبیعت خولنجان
طبیعت گیاه خولنجان (قسط تلخ) گرم و خشک است.
خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از: ضد سرماخوردگی، برونشیت، کاندیدا (کاندیدیاز یا برفک نوعی عفونت قارچی است که توسط قارچ کاندیدا به وجود می آید)، زکام، وبا اختلال گوارش، آماس روده، نفخ شکم
سکسکه، سوهاضمه، سرطان خون، مالاریا، سرخک، تهوع، آرتروز روماتیسمی، درمان شب ادراری، دردکمر، رماتیسم و سیاتیک، تشدید نعوظ و زیادکردن شهوت مردان، برطرف کردن بوی بد دهان، لکنت زبان، برطرف کننده کک و مک
آن را بسایید و بخورید. درد معده را تسکین می دهد و دستگاه گوارش را تقویت می کند.
بول را کم و شب ادراری را درمان می کند.
صدا را صاف و سردردهای رطوبی را تسکین می دهد.
ریشه گیاه خولنجان را همراه با روغن زیتون در شیشه ای بریزید و ۴ ساعت در آب جوش قرار دهید، بعد آن را صاف کنید. برای درمان درد کمر، رماتیسم و سیاتیک بسیار مفید است.
اگر مردها ۴ گرم کوبیده‌ی آن را با 1 لیوان شیر بز تازه دوشیده بخورند، نعوظ را بسیار می کند.
اگر ۲۵ گرم از آن را ساییده و با ۴۰ گرم شیر تازه بجوشانید و میل کنید، شهوت مردان را زیاد خواهد کرد. و آن را در دهان نگه دارید و بمکید، بوی بد دهان را برطرف می کند.
مقداری از پودر آن را بخورید و یک تکه از آن را مدام در دهان نگه دارید، لکنت زبان را درمان می کند.
آن را نرم بسایید تا کاملا پودر شود، بعد با کمی روغن زیتون مخلوط و هر شب بر پوست صورت بمالید، کک مک صورت را برطرف می کند.
چای خولنجان:
طبیعت این چای گرم است. دم کرده ی خولنجان موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود و مانند زنجبیل طبیعتی گرم و تند دارد.
طرز تهیه چای خولنجان:
چای سیاه را متناسب با مقدار مصرف همیشگی به همراه یک تکه از ریشه خولنجان در قوری همراه با ۲ لیوان آب جوش بریزید و آن را روی شعله ی غیر مستقیم قرار دهید تا عطر آن به مشام برسد (حدود نیم ساعت). چای خولنجان دارای خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ است.
چای خولنجان در تقویت قوای جنسی بسیار مؤثر است و به عنوان محرکی برای غریزه جنسی استفاده می شود.
چای خولنجان در تقویت سیستم گوارشی و رفع نفخ شکم بسیار مؤثر است . چای خولنجان حالت تهوع را از بین می برد.
برای بهبود آرتروز و روماتیسم می توانید دمنوش یا چای خولنجان بنوشید. زیاد کردن و تقویت اسپرم. ۵۰ گرم خولنجان، ۲۵ گرم زنجبیل و ۱ کیلو پسته، همه را با هم کاملا آسیاب کنید و روزانه ۳ قاشق مرباخوری میل کنید.
در چین معمولا قسط شیرین (ریشه خولنجان گونه Alpinia Galanga) را از نظر خواص جانشین قسط تلخ می دانند. خواص دارویی قسط شیرین به طور خلاصه عبارتند از:
در هند و چین ساقه ی زیرزمینی و ریشه قسط شیرین را برای رفع سوهاضمه و در موارد کولیک (درد شکمی ناگهانی که اغلب پس از شیر خوردن نوزاد رخ می‌دهد)، اسهال خونی، سرطان معده، معالجه مسمومیت حاصل از غذای فاسد (قسط را در دهان می جوند)، تقویت مادران بعد از تولد (آن را با برنج پخته پس از تولد طفل به مادر می دهند).
دم کرده یا جوشانده ی برگ های گیاه را برای پاک کردن ترشحات پس از تولد بچه به مادر تجویز می کنند. همچنین برای حمام ضد روماتیسم و برای ناراحتی‌های طحال و بیماری هرپس (تبخال) تجویز می کنند.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
اگر گرم مزاج هستید در استفاده از این گیاه افراط نکنید تا دچار حساسیت نشوید. باید توجه داشته باشید که این گیاه را بیش از حد مصرف نکنید زیرا امکان دارد تحریک کننده باشد به خصوص برای پوست
همچنین برای مثانه مضر است از این نظر باید با گل انگبین خورده شود. برای ریه مضر است؛ بنابراین باید با انیسون خورده شود.
سابقه ی تاریخی
ساقه های زیرزمینی خولنجان در دوران باستان و قرون وسطی در اروپا به فراوانی مصرف می شده و بوی آن شبیه به بوی عطر ترز و به عنوان چاشنی غذا کاربرد داشته است و امروزه بیشتر در همه جا از جمله شرق اروپا و روسیه مصرف می شود.
