زنبور عسل یکی از مفیدترین، مولدترین و شگفت انگیزترین مخلوقات خداوند است که بدون آن زندگی بر روی کره زمین، اگر غیرممکن نشود، بسیار دشوار می شود. زنبورهای عسل به طور کلی دو محصول اصلی و سه ماده فرعی به کندو می آورند. محصول های اصلی که توسط زنبور عسل به کندو آورده می شود عبارتند از شیره گل ها که از شهددان گل به دست می آید و دیگری گرده گل ها. در پرورش زنبورعسل تخم های ملکه که نطفه ندارد زنبور نر و آنها که نطفه دارند کارگر یا ملکه می شود، از این رو اگر ملکه در مدت ۴-۶ هفته ای که فحل است جفتگیری نکرد تمام فرزندانش زنبور نر می شود و این کندو بی ارزش است.
شناخت زنبور عسل
زنبور عسل حشره ای است با یک دنیا شگفتی و زیبایی که زندگی اجتماعی را به طرز اعجاز گونه ای به نمایش می گذارد. در بین زنبورهای عسل مهم ترین فرد که تمامی زنبورها بر محور زندگی او زیست می کنند، ملکه کندو می باشد. زنبورهای کارگر در طول عمر حداکثر ۴۰ کیلومتر پرواز می کنند و هریک حدودا تا ۱/۵ گرم شهد از روی گلها جمع آوری می کنند.
عجایب زنبور عسل و درس هایی که میتوانیم از زنبورها بیاموزیم
زیست شناسی زنبور عسل
ملکه‌ها و نرها فقط درون کلنی تغذیه می کنند و هرگز در عمر طبیعی خود برای تغذیه یا استراحت در مزرعه فرود نمی آیند. تنها فعالیت زنبورهای نر، جفتگیری با ملکه است. تمام کارهای دیگر کلنی به عهده زنبوران کارگر است.
زیست شناسی زنبورعسل ، زنبوران نر ، زنبور ملکه، زنبوران کارگر
کالبدشناسی زنبورعسل ، تشریح اندام خارجی آن
زنبور ملکه
ملکه باکره پس از جفت گیری و شروع تخم گذاری، کندوی خود را به جز برای موقعی که تولید بچه کندو می کند هرگز ترک نکرده و پس از جفت گیری توجه زنبورهای کارگر به وی زیادتر می شود زیرا ملکه بارور بوی مخصوصی را منتشر می کند که انسجام کلنی و نظم و انضباط کارها را تضمین می کند.
منطقه جفت گیری ملکه ها و استقرار کندوهای جفت گیری(پارت چهارم)
ایستگاه جفت گیری ملکه (پارت پنجم)
تولید دائمی ملکه زنبور به وسیله هر جمعیت
طبقه بندی انواع ملکه زنبور عسل
طرز تشخیص ملکه جوان از ملکه پیر
زنبور نر
زنبورهای نر پس از تولید معمولا در سطح شان و نزدیک به محل تولد خود تقریبا ثابت می مانند و زنبورهای کارگر به آنها غذا میدهند. معمولا زنبورهای کارگر به زنبور های نر مسن تر بیشتر غذا میدهند چون زنبورهای نر مسن قادرند با رفتار مخصوص خود غذای بیشتری دریافت کنند.
بیماری های زنبور عسل
در فصل فعالیت کلنی، زنبورهای بیمار عامل انتقال بیماری به کندوهای سالم هستند قاب های آلوده نیز منبع آلودگی و انتشار بیماری در بین کندوهای سالمند. در زمستان استقرار کندوها در مناطق مرطوب و بادگیر که برای زنبورها نامطلوب است، به بروز و تشدید بیماری کمک می کند.
زنبورداری
در گذشته زنبورداران زیادی در باغ ها و نقاط مختلف شمال ایران چادر می زدند و به پرورش زنبورعسل می پراختند. احتمالا بهترین راه برای شروع زنبورداری، خرید کندوهای دست دوم است. چنین کندوهایی به یک چهارم تا یک دوم قیمت خرید یک بچه کندو یا کندوی خالی جدید خرید و فروش می شوند.
چگونه زنبورداری را شروع کنیم ؟
تقویم زنبورداری و وظایف زنبورداران
مهم ترین نکات در پرورش زنبور عسل
زنبورداری در فصل بهار
زنبورداری در فصل بهار در اولین بازدید بهاره کلنی، به خصوص وقتی درجه حرارت محیط کمتر از ۲۱ درجه سانتی گراد باشد، باید سریع و کوتاه مدت باشد. در هنگام بازدید، باید به طور ملایم کلنی را دود داد و پس از چند دقیقه به بررسی آن اقدام کرد. قسمتهای مختلف و دیواره داخلی کندو باید همیشه خشک باشند و در صورت خیس بودن، فورآ باید تعویض شوند.
زنبورداری در فصل بهار، مدیریت کلنی‌ها (پارت اول)
زنبورداری در فصل بهار، تغذیه بهاره زنبورها (پارت دوم)
زنبورداری در فصل بهار، بچه دادن کلنی (پارت سوم)
زنبورداری در فصل بهار، وسایل تمیز و شان های خوب (پارت چهارم)
نکات قابل توجه، مراقبت‌ها و کارهای زنبوردار در فروردین
نکات قابل توجه، مراقبت‌ها و کارهای زنبوردار در اردیبهشت
نکات قابل توجه، مراقبت‌ها و کارهای زنبوردار در خرداد
زنبورداری در فصل تابستان
زنبورداری در فصل تابستان نتیجه مدیریت کندو در سایر فصل‌هاست. زنبوردار در این فصل پاداش مدیریت خوب و صحیح خود در پاییز، زمستان و بهار را دریافت می کند. مدیریت تابستانه زنبور عسل اغلب با کار سخت و طاقت فرسا همراه است. کندوها در تابستان از عسل سنگین بوده و بیشتر کارها به برداشت و فرآوری عسل و شهد مربوط می شود. بنابراین نکات ویژهای در هنگام بازدید از کلنی‌ها باید مورد توجه قرار گیرد که در این بخش به بحث پیرامون آنها پرداخته می شود.
زنبورداری در فصل تابستان ، شهد و گرده (پارت اول )
زنبورداری در فصل تابستان، برداشت عسل (پارت دوم)
زنبورداری در تابستان، مراحل استخراج عسل ( پارت سوم)
زنبورداری در تابستان، زنبورداران کم تولید (پارت چهارم)
نکات قابل توجه، مراقبت‌ها و کارهای زنبوردار در تیر
نکات قابل توجه، مراقبت‌ها و کارهای زنبوردار در مرداد
نکات قابل توجه، مراقبت‌ها و کارهای زنبوردار در شهریور
زنبورداری در فصل پاییز
با شروع فصل پاییز، دیگر از شهد گل در طبیعت خبری نیست. در فاصله زمانی مرداد تا مهر، گاهی اوقات در مناطقی با علفهای هرز کافی، امکان تولید مقداری عسل وجود دارد. طبق زنبورداری در فصل پاییز ، زنبوردار حداکثر تا اواخر مردادماه باید به فکر وضعیت عمومی کلنیهایش باشد و آنها را برای فصل پاییز آماده کند.
زنبورداری در فصل پاییز و وظایف زنبوردار
نکات قابل توجه، مراقبت‌ها و کارهای زنبوردار در پاییز
پیش بینی پاییزی برای قدرت جمعیت کلنی در بهار
زنبورداری در فصل زمستان
در فصل زمستان برای حفظ کندو و جلوگیری از بروز بیماری از روش های متنوعی استفاده می گردد و جهت تغذیه این زنبور نیز از مخلوط شکر استفاده می گردد چون منابع طبیعی شهد در این فصل در دسترس نمی باشد.
مراقبت ها و کارهای زنبوردار در زمستان
تنگ کردن کندوها برای فصل زمستان
تغذیه زنبورعسل
رده بندی کلاسیک برای معرفی گیاهان عسل دهنده بهتر است زیرا دارای نظم و ترتیب خاصی است و مهمتر از همه ممکن است زنبورشناس یا کندوداری بخواهد با کمک علم و دانش گلزاری جهت زنبورانش درست کند. از این رو با کمک رده بندی شناسایی گیاهان اصلی عسل دهنده بیشتر برای وی مفید خواهد بود.
شربت دادن به زنبور و تامین آب برای زنبور
تاثیر چربی ها و ویتامین ها در جیره غذایی زنبور عسل
زنبور عسل و کندو
کندو محل زندگی یا خانه زنبورهای عسل است. در کندو زنبور عسل به صورت اجتماعی زندگی می کند. در هر کندو، یک جمعیت یا کلنی شامل یک ملکه، ۱۰۰ تا چند هزار زنبور نر و ۳۰ تا ۷۰ هزار زنبور ماده (کارگر) زندگی میکنند. همچنین کندو انبار یا فضایی است برای ذخیره غذایی جمعیت درون آن.
شناسنامه کندوها و جمعیت هایشان
تبدیل کندوهای بومی به کندوی جدید (مدرن)
فعالیت های زنبورعسل در رابطه با بچه دادن کندو
مزایا و معایب سیستم مدیریت دو ملکه ای کندوهای زنبور عسل
بچه کندو
در کشورهای پیشرفته در فن زنبورداری و پرورش زنبورعسل امروزه به ندرت اتفاق می افتد که جمعیتی به طور طبیعی بچه بدهد. بیشتر زنبورداران امروزه از شیبوه تولید بچه زنبور مصنوعی بهره می گیرند.
راه های تقویت بچه های ضعیف کندو
تبدیل شهد به عسل
زنبور کارگر حوالی بیست و یکمین روز زندگی خود، تبدیل به جمع کننده شهد گل می شود و تا زمان مرگ خود این کار را ادامه می دهد. بنابراین، این کار، طولانی ترین و مهمترین وظیفه او در طول زندگیش می باشد. جمع آوری شهد، همیشه پس از انجام یک سری پروازهای شناسایی انجام می گیرد.
فرآیند جمع آوری شهد گل ها توسط زنبور عسل
موارد تأثیرگذار در فرآیند تولید فرآورده های عسلی
استاندارد تهیه عسل
در سی سال اخیر از قندهای احیا کننده و خاکستر به عنوان فاکتورهای تعیین کیفیت استفاده شده، در صورتی که در حال حاضر از قندهای اختصاصی و هدایت الکتریکی به عنوان شاخص در استاندارد بین المللی عسل استفاده می شود.
عسل در ایران
کشور ما چهار فصل است و معمولا در همه فصول گل و گیاه به وفور وجود دارد. در اواسط اسفند ماه باغ های مرکبات استان های فارس، خوزستان، شمال کشور به گل مینشیند و زنبوردار می تواند با کوچ به موقع به این مناطق ضمن گرده افشانی خالص مرکبات، تولید کندو (حدود ۴۰ تا ۵۰ روز) کند و پس از برداشت، کندوها را به مناطق کوهستانی مثل استان های چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، کردستان، آذربایجان و… کوچ داده و تا شهریور از این مناطق استفاده کند.
آشنایی با تولید عسل ارگانیک در ایران
پیشگامان موفق عرصه زنبورداری و تولید عسل در ایران
کارخانه استخراج عسل در مقیاس تجارتی
برداشت عسل و نگهداری آن
اصولا نگهداری عسل شان در انبار برای مدت طولانی صحیح نیست زیرا ممکن است به مرور زمان عسل در داخل شان شکرک زده یا تخمیر شود و یا در معرض آفات مختلف قرار گیرد که دردر صورت برای مصرف کننده غیرقابل مصرف خواهد بود. لذا توصیه میشود که عسل شان پس از برداشت از روی کندوها هرچه زودتر به بازار عرضه شود.
ذوب کردن عسل شکرک زده (متبلور)
انبار کردن عسل
شرایط نگهداری و انبار کردن عسل تاثیر به سزایی روی خصوصیات و کیفیت عسل دارد. شرایط نامساعد انبار باعث تخمیر و ترش شدن عسل، افزایش مقدار هیدروکسی متیل فورفورال (HMF) و کاهش آنزیمهای دیاستاز و انورتاز می گردد. این تغییرات منجر به تیره شدن رنگ و یا از بین رفتن مزه و بوی مخصوص و کاهش کیفیت عسل خواهد شد. مهم ترین عواملی که در انبار باعث تغییرات فیزیکی و شیمیائی عسل می شوند رطوبت و حرارت می باشند.
فواید زنبور مرده و لارو
این دو به دلیل اینکه از عسل تغذیه میکنند دارای خواص درمانی نیز می باشند.
