خصوصیات فیزیکی زهر زنبور

خصوصیات فیزیکی زهر زنبورعسل: اولین فسیل زنبور مربوط به ۵۰ میلیون سال پیش است. ملکه زنبور عسل بوجود آورنده جمعیت کلنی است. وظیفه اصلی ملکه انسجام جمعیت و تخم گذاری در داخل سلول های پرورش نوزاد است. با گذاشتن روزانه ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ تخم ملکه مطمئن می شود که جمعیت کلنی از بهار تا پائیز افزایش می یابد.

وظیفه نرها به تلقيح ملکه محدود می شود و در تولید محصولات مشارکت ندارند. قسمت عمده جمعیت زنبور عسل را کارگرها تشکیل می دهند. آنها وظایف زیادی از بدو تولد و در طول زندگی بعهده دارند. وظیفه اصلی زنبورهای مسن تر جمع آوری شهد ، گرده گل و بره موم است. زهر زنبور از کیسه آن که در آخرین بند شکمی زنبورهای کارگر قرار گرفته خارج می شود.

نیش زنبور حدود ۲ میلی متر طول دارد و انتهایش نوک تیز است. قطر انتهایی نیش حدود ۰/۱ میلی متر است. در طول نیش حدود ۷ تا ۱۰ خار وارونه قرار گرفته است که باعث باقی ماندن نیش در پوست پستانداران در موقع خارج کردن آن می شود. به این واسطه نیش زنبور و دستگاه زهر از بدن زنبور جدا می شود. زنبور می میرد در حالی که دستگاه نیش هنوز زنده است.

مکانیسم حرکت عضلانی دستگاه نیش به گونه ای است که قادر است آن را به عمق سطحی که نیش روی آن قرار گرفته حرکت دهد. در این مدت حرکت عضلات کیسه، زهر را به داخل بدن تزریق می کند. نیش زدن یک نوع مکانیزم دفاعی کلنی های زنبور است وقتی نیش از یک زنبور خارج می شود بعنوان زنگ خطری بقیه زنبورها را نیز تحریک می کند. با افزایش تعداد نیش ها فرمون خطر (ماده عطری) بیشتری منتشر می شود. بطوری که گاهی اوقات این امر منجر به حرکت تمام کلنی می شود.

زنبورها با این عمل از کلنیشان دفاع می کنند گرچه زندگی خود را قربانی می کنند. اکثر زنبورها پس از دست دادن نیش سریعا از بین نمی روند. بطوری که اگر قادر به پرواز باشند به کلنیشان بر می گردند و بار شهد یا گرده خودشان را به دیگر زنبورها می دهند. فقط زمانی می میرند که از کندویشان دور باشند و قبل از آن هم تلو تلو می خورند و به زمین می افتند. از بین رفتن یک زنبور از میان زنبورهایی که از کلنی دفاع می کنند برای یک جمعیت ۴۰ تا ۶۰ هزارتایی تعداد زیادی نیست. دائما زنبورهای جدید متولد می شوند و به کار زنبورهای از بین رفته می پردازند.

دستگاه نیش و خصوصیات فیزیکی زهر زنبور:

دستگاه نیش زنبور عسل شامل غده، مجرا، کیسه و نیش است که این اجزا باعث تولید ، محافظت ، ذخیره و مکانیزم تزریق زهر میشوند.

زنبورهای تازه متولد شده میزان کمی زهر دارند. با تغذیه مواد پروتئینی غنی و میزان زیاد گرده گل کیسه زهر به تدریج پر می شود. بیشترین میزان زهر در زنبورهای ۱۸ تا ۲۰ روزه مشاهده میشود. کیسه زهر زنبور ۰/۳ میلی گرم زهر را در خود جا میدهد.

زهر زنبورعسل مایعی است بی رنگ، با مزه تند، و بوی آن شبیه موز رسیده است. pH آن کمی اسیدی (۵/۵-۵)PH میباشد و به واسطه واکنش اسیدی باعث تغییر رنگ كاغذ تورنسل از آبی به قرمز می شود. با این وجود محلول آبی زهر زنبور این اثر را نشان نمی دهد. این پدیده به سبب فرار ترکیبات اسیدی از زهر خشک است.

وقتی یک زنبور نیش می زند حدود یک سوم از زهرش را تزریق می کند. زهر زنبور در دمای معمولی تقریبا بعد از ۲۰ دقیقه خشک می شود و ۶۵ تا ۷۰ درصد وزنش را از دست می دهد.

پس از اینکه قسمت مایع زهر تبخیر شد  ۰/۱ میلی گرم زهر خشک خالص قابل جمع آوری است. با توجه به این نکته برای جمع آوری یک گرم ماده خشک زهر زنبور ما نیاز به زهر ۱۰/۰۰۰ زنبور عسل داریم. زهر کاملا خالص و خشک زنبور رنگ زرد متمایل به قهوه ای دارد. وزن مخصوص آن ۱/۱۳۱۳ است.

سمیت آن بر اساس LD50( آزمایش شده بر روی موش ۲/۸ میلی گرم بر کیلوگرم وزن زنده است. به این معنا که وقتی ۲/۸ میلی گرم از زهر زنبور را به داخل رگ یک کیلو گرم وزن بدن موش ها تزریق کنیم ۵۰ درصد آنها می میرند.

زهر زنبور عسل به سرما مقاوم است و منجمد کردن آن باعث کاهش سمیت آن نمیشود . زهر زنبور در حالت خشک به گرما حتی در حرارت بالا مقاوم است. زهر خشک زنبور اگر از رطوبت محافظت شود خواص سمی آن برای سال ها باقی می ماند. به زبان عامیانه و یا در مقالات زهر خشک زنبور با نام های ذکر شده زیر خوانده می شود:

Apitoxin , Apis Virus , Apium Venenum(Purum), Apium Virus , Bee poison , Bee Toxin and Crystalline Bee Venom