مشکلات توالت رفتن کودک (بخش اول)

مشکلات توالت رفتن کودک مثل عوض کردن پوشک، ملحفه یا کهنه کودک، و شستن مکانهایی که کودک خیس می کند، وظایفی هستند که اغلب والدین، با کمال میل آنها را پذیرفته اند، چون از قبل مشکلات بچه داری را می دانسته اند و با پذیرش آنها بچه دار شده اند. مادامی که کودکان نوزادند، مشکلات ناشی از ناتوانی جسمی آنها برای ما اصلا اهمیت ندارد، زیرا می دانیم که سرانجام، خواهند آموخت که به تنهایی به توالت بروند و دیگر خود را کثیف نکنند.

زمان یادگیری توالت رفتن در کودکان با هم تفاوت دارد بدین ترتیب که برخی کودکان، دیرتر از دیگران یاد می گیرند که به موقع به توالت بروند. البته این مسأله غير طبیعی نیست؛ ولی گاهی والدین از این بابت نگران می شوند که مبادا کودکشان هرگز این کار را یاد نگیرد. گاهی هم نگرانی والدین ناشی از آن است که کودکان بزرگسال تر، دوباره شب اداری را آغاز می کنند. در این هنگام آنها از خود می پرسند: آیا فرزند ما احساس ناامنی می کند و یا آیا ما کارنادرستی انجام داده ایم؟

این مقاله برای پاسخ به پرسش های شما در مورد بسیاری از مشکلات رایج والدین، در ارتباط با مشکلات توالت رفتن کودک نگاشته شده است تا با آگاهی از آنها بتوانید به کودکانتان به بهترین نحو کمک کنید.

آموزش توالت رفتن به کودک

از مشکلات توالت رفتن کودک آموزش توالت رفتن است، موضوعی است که می تواند باعث ایجاد نگرانی های زیادی برای والدین شود. کسانی که تازه پدر یا مادر شده اند، از راهنمایی های ضد و نقیض فامیل، دوستان و افراد مجرب گیج و سر در گم می شوند. پدر و مادرهای با تجربه، گاهی نگران این مساله هستند که ممکن است روشی که برای یک کودک مفید بوده، برای کودک دیگر، بی فایده باشد.

برخی صاحبنظران بر این باورند: صبر کنید و به کودک اجازه دهید، به طور طبیعی خودش یاد بگیرد. برخی دیگر پیشنهاد می کنند که آموزش توالت رفتن را در طی یک روز کامل کنید.

چه باید بکنید؟ آیا کودک شما با آموزش توالت رفتن از لحاظ روانی آزرده می شود؟ یا بدتر، مجبور خواهد شد با پوشک به دانشگاه برود؟ پاسخ این است: خیر! تمام کودکان به غیر از کسانی که مشکل جدی روانی یا فیزیکی دارند . دیر یا زود توالت رفتن را می آموزند. حتی بسیاری از کودکانی که عقب ماندگی شدید ذهنی دارند، می توانند عادت های اجابت مزاج خود را تحت کنترل درآورند.

البته، برخی از کودکان سخت تر از دیگران این مسأله را می آموزند؛ ولی به یاد داشته باشید که این موضوع به تفاوت کودکان با یکدیگر مربوط است و اصلا نگران کننده نیست. برخی کودکان زودتر راه می روند، زودتر حرف می زنند و ….

در مورد آزردگی روحی کودک در اثر آموزش توالت رفتن نیز، تجربه نشان داده است که این کار تنها در صورتی می تواند برای سلامت کودک مضر باشد که شما معلم بداخلاق و سختگیری باشید و کودک را به این علت، زیاد تنبیه کنید. در غیر این صورت، آموزش توالت رفتن سنگ بنای ساخته شدن شخصیت کودک نیست.

اجازه بدهید در اینجا به پندار اشتباه دیگری بپردازیم. گاهی از دوستان و آشنایان خود می شنوید که کودک آنها برای مثال، در یک سالگی آموخته است که به تنهایی به توالت برود. این حرف ها را باور نکنید. به ندرت پیش می آید کودکی قبل از ۱۸ ماهگی بتواند توالت رفتن را یاد بگیرد.

کودکی که در یک سالگی خود را کثیف نمی کند، احتمالا به این علت است که پدر و مادرش حالت های او را متوجه شده اند و بخوبی می فهمند که کودک، چه وقت باید به توالت برود و به موقع او را به توالت می رسانند. این به این معنا نیست که او به تنهایی می تواند این کار را بکند. به هر حال، در انجام هر کاری، آموزش پیش از موقع، ممکن است زبان هایی را در برداشته باشد. آموزش توالت رفتن وقتی باید انجام گیرد که بدن کودک از لحاظ فیزیکی آمادگی پذیرش آن را داشته باشد.

در نوزادان، هنوز ارتباط بین مغز و دستگاه های دفعی کامل نشده است. بنابراین، نوزاد نمی تواند عمل دفع را به طور ارادی کنترل کند. او حتی نمی فهمد که خودش را خیس کرده است. باید بدانیم که کنترل، مرحله بعد از آگاهی است بدین معنا که اول باید کودک به مرحله ای برسد که از کثیف کردن خودش آگاه شود و سپس بتواند آن را کنترل کند.

افزایش توانایی مثانه برای نگهداری ادرار و همچنین کمتر شدن تعداد دفع در روز به کنترل ادرار و مدفوع کمک می کند. ترتیب معمول کامل شدن کنترل این چنین است کنترل مدفوع در شب، کنترل مدفوع در روز، کنترل ادرار در روز، کنترل ادرار در شب. البته روشن است که استثناهایی نیز در این ترتیب، وجود دارند. همچنین باید دانست که دختران معمولا زودتر به کنترل عمل دفع دست می یابند.

اکثر کودکان، بین دو تا سه سالگی آمادگی پذیرش آموزش کنترل عمل دفع در روز را پیدا می کنند و تعداد کمی از کودکان نیز ممکن است در بیست ماهگی به این آمادگی برسند. برای آنکه دریابید آیا کودک شما آمادگی آموزش را دارد یا نه، مطالبی که در زیر آمده است، بخوانید. خود را تحت فشار نگذارید که هرچه زودتر این آموزش را آغاز کنید. آموزش را وقتی آغاز کنید که احتمال موفقیت شما و کودکتان واقعا زیاد باشد. اصلا به این موضوع اهمیت ندهید که: «پسر همسایه خیلی وقته خودش رو کثیف نمیکنه).

توالت رفتن یک مهارت نسبتا پیچیده است. کودک باید نیاز به توالت را حس کند و آن را بشناسد، باید بتواند تا رسیدن به دستشویی، در آوردن لباس و قرار گرفتن در وضعیت مناسب، خودش را نگه دارد. البته این مراحل برای بزرگسالان بسیار عادی و پیش پا افتاده است، ولی برای یک کودک خردسال چندان ساده نیست. در این مقاله، اطلاعات پایه ای و همچنین روش های مختلف آموزش توالت رفتن را ارائه می کنیم تا با به کارگیری آن، از دشواری های کار کاسته شود.

 نخست آموزش تئوری، بعد آموزش عملی

از نکات زیر می توانید هم به عنوان آموزش تئوری برای کودک استفاده کنید و هم خودتان آمادگی کودک را با استفاده از آنها ارزیابی کنید. به یاد داشته باشید که قبل از اینکه آموزش توالت رفتن را به طور عملی شروع کنید باید نکاتی را برای کودک روشن کنید. آگاهی از بدن خود.

به کودکتان نام بخش های مختلف بدن و عملکرد آنها را بگویید. برای او توضیح دهید که ادرار و مدفوع از کجا آمده است (توضیح دهید که ادرار و مدفوع بخشی از بدن او نیست). به کودک نام اندام مربوط به دفع را یاد بدهید. حتی اجازه بدهید که وقتی به حمام می رویا، شما را ببیند. نگران نباشید! این مسأله از لحاظ روحی برای کودک مضر نیست. فقط عادی عمل کنید. البته برای آنکه کودک گیج نشود، بهتر است، همجنس خود را ببیند.

بدین ترتیب که اگر پسر است پدر و اگر دختر است مادرش را. کلمات مربوط به توالت رفتن. کودک نیازمند آن است که با واژه های مربوط به توالت رفتن آشنا شود. مهم این است که کلماتی به کار ببرید که برای کودک قابل فهم باشد و مهم نیست چه کلماتی درک مفاهیم توالت داشتن، کثیف کردن، خيس کردن. آیا کودک شما می تواند بگوید که توالت دارد یا اینکه خودش را خیس یا کثیف کرده است؟

این گونه موارد، مهارت های کلیدی آموزش توالت رفتن هستند. اغلب کودکان زیر یک سال به نحوی نشانه ای از موارد بالا را از خودشان می دهند، ولی این نشانه ها و علایم اکثرا با بزرگتر شدن کودک از بین می روند. گرچه، والدین با تجربه ممکن است بفهمند که کودک توالت دارد یا مشغول توالت کردن است؛ برای نمونه وقتی کودک پوشکی در گوشه ای کز میکند و مشغول دفع می شود. این صحنه ها اولین نشانه هایی هستند که با دیدن آنها باید به کودک کمک کنید تا احساس توالت داشتن را دریابد و به شما بگوید.

بکوشید، کودک را در حین مدفوع کردنش گیر بیاورید و برای او توضیح دهید که مشغول چه کاری است و نام این کار و این احساس چیست. برای نمونه به او بگویید: «تام الان پی پی داره، حالا تام داره پی پی میکنه، بیا بریم پوشکت رو عوض کنم».

وقتی کودک بزرگتر می شود و احتمالا کم کم به شما می گوید که خود را خیس یا کثیف کرده، بلافاصله او را به توالت ببرید و حرفش را نادیده نگیرید. او را برای آنکه این مطلب را به شما گفته تشویق کنید و فوری پوشک او را عوض کنید. اگر کودک بتواند فرق بین خشک و خیس و پوشک تمیز و کثیف را تشخیص دهد، مرحله بسیار مهم و کلیدیی را پشت سر گذاشته است.

زیرا این حالت، به آنجا می انجامد که او، قبل از توالت کردن شما را خبر کند. شما می توانید این روند را تسریع کنید. مثلا به طور تصادفی پوشک کودک را کنترل کنید و اجازه دهید که او هم پوشکش را حس کند و اگر درست تشخیص داد که تمیز است یا کثیف او را تشویق کنید.

همکاری کودک و پیروی از دستورالعملها. آیا کودک شما می تواند از دستورات ساده و کوچک پیروی کند؟ برای مثال، اگر به او بگویید دستت را روی سرت بگذار آیا می تواند چنین کند؟ برای آنکه دریابید آیا کودک شما آمادگی آموزش توالت رفتن را دارد مثلا به او بگویید چیزی را از اتاق بردارد و به دستشویی ببرد و کنار توالت بگذارد. اگر کودک، دستورات ساده را متوجه نمی شود، آموزش خود را با یاد دادن نام اشیا و محل ها در خانه شروع کنید و در مقابل خوب یاد گرفتن، جایزه بدهید. پس از اطمینان از یادگیری درست کودک، شروع به یاد دادن توالت رفتن کنید. در غیر این صورت، آموزش شما برای کودک گیج کننده خواهد بود.

حال اگر کودک مفهوم دستورات را می فهمد، ولی از انجام آنها سرپیچی می کند، ابتدا این مساله را حل و رفع کنید. به مقاله کودکانی که دستورات را اطاعت نمی کنند مراجعه کنید.

آیا کودک شما می تواند به سوی دستشویی بدود یا راه برود؟ آیا او می تواند لباس های خود را دربیاورد و دوباره بپوشد؟

اگر نمی تواند آموزش درست توالت رفتن برای او بسیار مشکل تر خواهد بود. بدین ترتیب، مجبور خواهید شد خودتان کودک را به دستشویی ببرید و لباس او را دربیاورید و دوباره بپوشانید. بنابراین، بهترین کار این است که آموزش را به هنگامی موکول کنید که کودک بتواند خوب راه برود یا بدود.

اگر کودکی می داند چطور اشیا مختلف را بردارد و جایی ببرد، ولی هنوز نمی تواند خودش لباس هایش را دربیاورد، می توانید آموزش را از لباس پوشیدن و درآوردن آغاز کنید. برای کودک، شلوار راحت و گشاد بخرید و به او یاد دهید که چگونه آن را پایین بکشید و در مقابل درست انجام دادن این کار به او جایزه بدهید و او را تشویق کنید. بدین ترتیب، بزودی او پوشیدن لباس های مختلف را تجربه خواهد کرد. به کودک اجازه دهید تا آنجا که می تواند به تنهایی کارهای خود را انجام دهد، ولی به حدی که از این کار مايوس نشود.

کنترل ادرار و مدفوع. آیا کودک شما می تواند به مدت طولانی خود را خیس نکند؟ آیا کودکتان به جای چندین بار به مقدار کم، دو یا سه بار به مقدار زیاد مدفوع می کند؟

اگر پاسخ سوالات فوق مثبت است، احتمالا کودک شما تا حدودی می تواند ادرار و مدفوع خود را کنترل کند و بنابراین، آمادگی آموزش توالت رفتن را دارد. اگر پاسخ سؤالات فوق منفی است، این پرسش پیش می آید که آیا کودک می تواند ادرار یا مدفوعش را تا رسیدن به توالت نگه دارد؟ به هرحال، برای آموزش توالت رفتن صبر کنید تا کودک کنترل بهتری بر عمل دفع خود داشته باشد. صبور باشید. همان طور که گفتیم، کودکان مختلف با سرعت های مختلفی این عادت ها را می آموزند. با این همه، اگر هنوز نگران یادگیری کودک هستید، مسأله را با پزشک در میان بگذارید.

مشکلات توالت رفتن کودک و ترس از توالت رفتن. آیا کودک شما از صدای سیفون توالت می ترسد؟ آیا از اینکه در داخل توالت بیفتد واهمه دارد؟ برخی کودکان از این گونه مسائل می ترسند و بسیار مهم است که قبل از آغاز آموزش توالت رفتن، این گونه ترس ها را در او از میان ببریم. به کودک اجازه دهید که سیفون توالت را برای شما بکشد. به او اجازه دهید هنگامی که سیفون در حال کار است، به داخل توالت نگاه کند. سپس بگذارید کودک مدفوعش را از روی پوشک کثیف به درون توالت بریزد و سیفون را بکشد.

خانم جوان کول در کتاب بی نظیر خود به نام «راهنمای آموزش توالت رفتن» پیشنهاد می کند که به کودک بیاموزید که با مدفوع خود هنگامی که در حال پایین رفتن از توالت است، بای بای کند.

برای کودک توضیح دهید که مدفوع همان غذایی است که بدن بعد از جذب تمام چیزهای مفید آن، تفاله اش را به صورت مدفوع پس داده است و مطمئن شوید که کودک فکر نمی کند که مدفوع بخشی از بدن اوست که  از آن جدا می شود.

اجازه بدهید کودک به طور آزمایشی بارها روی توالت بنشیند تا مطمئن شود داخل توالت نخواهد افتاد و بخصوص بفهمد بلایی که سر مدفوع می آید، سر خودش نخواهد آمد؟

دست آخر، اگر این مشکل وجود دارد که کودک هنگام دفع احساس درد می کند با پزشک مشورت کنید تا برنامه غذایی او را تغییر دهد یا یک مسهل ضعیف تجویز کند. این مسأله اهمیت دارد که عمل دفع در ذهن کودک عمل دردناکی به نظر نیاید. بنابراین، قبل از آموزش توالت رفتن يبوست کودک را درمان کنید.

وقتی کودک آمادگی مهارت های لازم را کسب کرد، می توانید آموزش خود را آغاز کنید.

روش بدون اعمال فشار برای حل مشکلات توالت رفتن کودک

برخی متخصصان بر این باورند که اگر کودکی از آمادگی ها و مهارت های لازم برخوردار باشد و سعی در نافرمانی نیز نداشته باشد، خود به خود توالت رفتن را یاد می گیرد. دکتر بری ۱۱۷۰ کودک را طی بیش از ده سال مورد بررسی قرار داده و نتیجه گیری کرده است که ۸۰ درصد کودکان در حدود ۲ تا ۲/۵ سالگی بدون إعمال هیچگونه فشاری از سوی والدین، خودشان توالت رفتن را یاد می گیرند و بیش از یک بار در هفته در این مورد دچار خطا نمی شوند. البته ۲۰ درصد باقیمانده کمی دیرتر می آموزند که خودشان به تنهایی به توالت بروند. بیش از ۱۰۰ نفر از کودکان مورد آزمایش، بعد از ۳ سالگی این مهارت را آموخته اند و حدود صد نفر دیگر بعد از چهار سالگی.

اگر صبر زیادی داشته باشید و معتقد به محدودیت زمانی خاصی برای یادگیری نباشید، می توانید طرفدار روش بدون اعمال فشار باشید.

برای کودک، توالت های کوچک پلاستیکی تهیه کنید و روش استفاده از آن را برای او توضیح دهید و پیشنهاد کنید که می تواند به جای پوشک از توالت استفاده کند.

اگر کودک در این مورد از شما کمک خواست، فورا به کمک او بروید و به یاد داشته باشید که نباید او را مجبور به این کار بکنید. منتظر باشید تا خودش به شما بگوید که دیگر دوست ندارد از پوشک استفاده کند.

مهم: اگر برای مثال، از اینکه کودک در مکان های ممنوع، ادرار یا مدفوع می کند زیاد عصبانی می شوید یا به نحوی مجبورید که او را زودتر وادار به توالت رفتن کنید، این روش برای شما مناسب نیست؛ زیرا در این روش باید نسبت به این گونه مسائل کاملا خونسرد باشید.

روش دوبار در روز

در این روش که کمی صریح تر و مثل روش قبل، تدریجی است. شما باید دوبار در روز کودک را بر روی توالت بنشانید. این روش، به ویژه در کودکانی که عمل دفعشان منظم است و زمان تقریبی مشخص دارد، بسیار خوب عمل می کند. کودک را در زمانهایی که معمولا مدفوع میکند، برای مدت کوتاهی روی توالت بنشانید. بکوشید کودک را با اسباب بازی و کتاب یا مواردی از این قبیل سرگرم کنید.

برای این کار بهتر است، کتاب یا اسباب بازی خاصی را به این زمانها اختصاص دهید. برای نمونه، خرس کوچکی را فقط هنگامی که کودک را روی توالت نشانده اید، به دستش بدهید. کودک را در صورت همکاری و به ویژه انجام عمل دفع در توالت تشویق کنید و به او پاداش بدهید.

اگر کودک مدفوع ندارد، با او به تندی رفتار نکنید و حتی به او اخم نکنید. در این روش، اگر کودک پوشکش را بعد از بلند شدن از روی توالت کثیف کرد، نباید او را سرزنش کنید. اگر کودک دوست ندارد مدت طولانی بر روی توالت بنشیند، اصرار نکنید و صبر کنید.

اگر این روش موفقیت آمیز باشد، کودک عادت خواهد کرد که در توالت مدفوع و ادرار کند. به تدریج، کودک می تواند بین احساس دفع و رفتن به توالت ارتباط برقرار کند. در این صورت او از شما خواهد خواست که در مواقع دیگر روز، او را روی توالت بنشانید و کم کم می توانید استفاده از پوشک را کنار بگذارید. یادآوری می کنیم که این روش، چندین ماه طول خواهد کشید.

روش یک روزه کاملا با روشهای دیگر تفاوت دارد. این روش را روانشناسان صاحب نامی چون دکتر آزین و دکتر فاکس در کتابی به نام «آموزش توالت رفتن در کمتر از یک روز» پیشنهاد کرده اند. آنها این روش را بر روی بیش از دویست کودک ۲۰ ماهه تا چهارساله آزمایش کرده اند. در میان آنها برخی آموزش توالت رفتن ندیده بودند و برخی دیگر، با وجود آموزش، این کار را نیاموخته بودند. نویسندگان می گویند که بجز تعداد کمی از کودکان، بقیه به سرعت توالت رفتن را یاد گرفتند.

اگر می خواهید به سرعت توالت رفتن را به کودکتان بیاموزید و یا در به کارگیری روش های دیگر موفق نبوده اید، این روش را قویا پیشنهاد می کنیم. در این روش اگر نمی توانید یک روز کامل را به کودک اختصاص دهید و یا اصلا حوصله آن را ندارید، از عضو دیگری از خانواده که کودک به او علاقه مند است بخواهید این کار را انجام دهد.

برای آشنایی کامل با این روش، باید به متن کتاب یادشده مراجعه کنید؛ زیرا جزئیات آن مفصل است و نمی توان به همه آنها اشاره کرد؛ ولی به طور کلی، روش یک روزه عبارت است از آموزش مستقیم مهارت های مربوط به توالت رفتن با استفاده از مدل های مختلف و ایجاد احساس دفع ادرار مکرر با استفاده از نوشاندن مقدار زیادی مایعات به کودک و نیز به کارگیری روش های ویژه ای برای تصحیح اشتباهات کودک.

بی تردید، این روش برای همه کودکان، در طی یک روز انجام پذیر نیست؛ و در بعضی به مدت طولانی تری نیاز داریم ولی از تمام روش های دیگری که می شناسیم فوری تر است.

روش یک هفته ای اگر روش یک روزه را نمی پسندید؛ ولی می خواهید فورا به کودک خود توالت رفتن را بیاموزید، راه دیگری هم وجود دارد. در این روش، کمی بیشتر برای آموزش وقت دارید. این روش حتما باید پس از انجام موارد زیر آغاز شود .

1.روز شروع را انتخاب کنید. تصمیم بگیرید که چه روزی آموزش خود را آغاز خواهید کرد و در این انتخاب، بکوشید هفته ای را که وقت بیشتری برای رسیدگی به این امر دارید، انتخاب کنید.

2. دانه را بکارید. در کودک آمادگی ذهنی ایجاد کنید به طوری که وانمود کنید قرار است رویداد مهمی اتفاق بیفتد. به کودک بگویید آن روز خاص، برای او اهمیت بخصوصی دارد، زیرا خواهد توانست مانند بزرگترها از توالت استفاده کند. بکوشید حداقل روزی یک بار، در هفته قبل از روز شروع آموزش، این موضوع را یادآوری کنید. برای کودک توضیح دهید که از آن روز به بعد خواهد توانست مانند بزرگترها لباس بپوشد و دیگر مجبور نخواهد بود به علت استفاده از پوشک لباس های گشاد به تن کند؛ زیرا از آن پس می تواند از توالت استفاده کند.

3. وسایل مربوط به توالت را تهیه کنید. برای کودک، توالت کوچک پلاستیکی (یا فلزی) تهیه کنید. بد نیست او را با خود برای خریدن توالت به فروشگاه ببرید. سپس توالت را در روز موعود به او هدیه کنید. چند شلوار گشاد و راحت (مانند زیر شلواری که در بالا کش داشته باشد) تهیه کنید که در آوردن و پوشیدن آن راحت باشد. به کودک یاد بدهید چگونه آن را بالا و پایین بکشد.

4. جایزه ها را آماده کنید. کلید غلبه بر مشکلات آموزش، استفاده از جوایز معنی دار است ، اگر کودک در روز آموزش از خود پیشرفت و علاقه نشان داد، به او اجازه دهید که قطار، کامیون یا ماشینی را انتخاب کند که بتوانید جایزه را داخل آن بگذارید و بدین ترتیب او را به علت موفقیت در توالت رفتن تشویق کنید.

5. در روز موعود آموزش را شروع کنید. روز موعود را با سر و صدا شروع کنید و طوری وانمود کنید که کودک تحت تأثیر قرار بگیرد و احساس کند روز مهمی است. هدایای مخصوص آن روز را مانند توالت پلاستیکی و شلوارهای گشاد به کودک بدهید. شلواری را به او بپوشانید و درباره آن مسأله بسیار صحبت کنید. او را جلو آینه ببرید تا خودش را با شلوار ببیند. حتی در صورت امکان از او عکس بگیرید. پوشکهایش را بردارید و به او بگویید فقط موقع خواب و هنگام شب مجبور خواهد بود، از پوشک استفاده کند.

6.کمی با توالت تمرین کنید. از کودک بخواهید به سمت توالت کوچک خودش بدود، شلوارش را پایین بکشد، چند ثانیه روی توالت بنشیند و سپس شلوارش را بالا بکشد. او را برای این تمرین تشویق کنید به طوری که انجام این کار برای کودک جالب باشد؛ ولی بیش از حد کودک را مجبور به تکرار این عمل نکنید تا به خستگی یا مقاومت کودک بینجامد.

7. جایزه بدهید. هر بار که کودک، در توالت عمل دفع را هرچند بسیار کم انجام داد، او را تحسین کنید و به او پاداش بدهید. مثلا به او بگویید می تواند با اسباب بازی مخصوص موقع توالت کردن بازی کند و هر وقت دیگری که خواست با آن بازی کند، تذکر دهید که آن اسباب بازی فقط مربوط به زمان توالت رفتن است.

8. برای کثیف نبودن شلوارش به کودک پاداش بدهید. از صبح روز بعد، مرتب شلوار کودک را کنترل کنید. اگر تمیز و خشک بود به او پاداش بدهید. در طول هفته فاصله بین کنترل کردن ها را بیشتر کنید تا به حدود یک ساعت برسد.

9. اتفاقات را نادیده بگیرید. اگر کودک خودش را به طور اتفاقی خیس یا کثیف کرد، سر و صدا راه نیندازید. به سادگی به او کمک کنید که لباسش را عوض کند و به او بگویید اصلا نگران نباشد، چون همیشه فرصت دارد که از توالت استفاده کند و بار دیگر این طور نخواهد شد. از او بخواهید از محلی که خود را خیس یا کثیف کرده به سمت توالت بدود و به شما نشان دهد که چگونه می تواند شلوارش را به تنهایی بالا و پایین بکشد و بر روی توالت بنشیند.

10. برای پیشرفت در آموزش، به کودک پاداش بدهید. با گذشت زمان در طول یک هفته کودک خودش را کمتر کثیف خواهد کرد و دفعات بیشتری به تنهایی به توالت خواهد رفت. با توجه به اینکه ممکن است گاهی برای اینکه باز شلوار کودک را کثیف می بینید ناامید شوید، بکوشید از پیشرفت او یادداشت تهیه کنید. بکوشید پیشرفت های کودک را در حضور خود او به دیگران بگویید و تأکید کنید که مثلا «تام دیگه می تونه مثل بزرگترها خودش به دستشویی بره).

11. غرغرها و نارضایتی ها را نادیده بگیرید. اگر کودک برای رفتن به توالت غر می زند یا دوباره پوشکش را می خواهد، خواسته اش را نادیده بگیرید.

12. منتظر شروع کثیف شدن های اتفاقی باشید. بی تردید، چندین بار کثیف کردنهای اتفاقی رخ خواهند داد. پس منتظر آنها باشید و کودک را به آن علت تنبیه یا دعوا نکنید.

 13. جایزه ها و پاداش ها را به آرامی از برنامه حذف کنید. اشتباهی که اکثر والدین مرتکب می شوند این است که خیلی زود پاداش دهی را متوقف می کنند. حتی پس از اتمام هفته نیز به جایزه دهی در مقابل پیشرفت در توالت رفتن ادامه دهید. ممکن است کیفیت و مقدار جایزه ها تغییر کند، ولی حتما باید چیزی برای هدیه دادن داشته باشید.

14. اگر در اجرای این روش موفق نبودید. اگر این روش موفقیت آمیز نبود، بکوشید علت را دریابید. آیا کودک آمادگی کافی برای شروع آن نداشته است؟ آیا تمامی مراحل را به درستی انجام داده اید؟ اگر نمی توانید علت را پیدا کنید، از روش آموزش یک روزه استفاده کنید.

مشکلات توالت رفتن کودک و شب ادراری

اکثر کودکان در حدود ۲ تا ۳ سالگی دیگر رختخواب خود را خیس نمی کنند، گرچه بعضی کودکان دیرتر یاد می گیرند که شب ها برای توالت رفتن بیدار شوند. قطع شب ادراری یک روند پیشرفت طبیعی است که نشان دهنده تکامل مثانه کودک در نگه داشتن و ذخیره ادرار و ایجاد تحریکات ادراری است.

خیس کردن های اتفاقی و غیر تکرار شونده را حتی از کودکان بزرگتر هم می توان انتظار داشت و نباید به آن به عنوان مسالهای جدی نگاه کرد. کودکتان را در هر سنی که هست، هرگز به علت شب ادراری مسخره و شرم زده نکنید. این کار نه تنها به او کمکی نمی کند، به ایجاد مشکلات جدی احساسی و روانی می انجامد.

در حدود ۷۵ درصد از کودکان چهار ساله و ۸۵ درصد از کودکان پنج ساله دیگر رختخوابشان را خیس نمی کنند مگر گاه و بیگاه و بدون تکرار؛ ولی بسیاری از کودکان تا زمان بلوغ یا حتی بزرگسالی هم شب ادراری دارند. دکتر آزرین و دکتر بزالل گزارش کرده اند که تعداد ۴ نفر از هر ۱۰۰ نفر در سن بلوغ و ۱ نفر از هر ۱۰۰ نفر بزرگسال شب ادراری دارند. پسرها دو برابر دخترها دچار شب ادراری می شوند.

گرچه ما به شدت بر این باوریم که نباید کودک را برای شب ادراری شرمنده کرد یا حتی نباید او را مجبور کرد که شب ادراری را متوقف کند، ولی هرگز نباید شب ادراری کودک را نادیده بگیرید. اغلب کودکانی که شب ادراری دارند، از این موضوع بسیار ناراحت اند و نمی توانند بر این مشکل غلبه کنند.

برخورد با این کودکان با رفتاری که معنی «اهمیت نمی دهم» دارد، باعث می شود که کودک، بسیار عصبانی و حساس بشود و حس کند که با مشکلی حل نشدنی روبرو است. بسیاری از این گونه کودکان دعوت دوستانشان را برای اینکه در منزل آنها بخوابند، رد می کنند و به اردوها و پیک نیکها نمی روند.

خلاصه اینکه شب ادراری می تواند اعتماد به نفس کودک را از بین ببرد و این مساله بسیار غم انگیز است چرا که امروزه اطلاعات بسیاری درباره شب ادراری و راه های درمان آن در درست داریم. و قبل از اینکه یکی از راههای درمان پیشنهادی ما را انتخاب کنید، باید علت احتمالی ادراری را مشخص کنید. علل زیر را مطالعه کنید و ببینید کدامیک به شرایط کودک شما نزدیک تر است. سپس راه کارهای مناسب را بکار گیرید.

از مشکلات توالت رفتن کودکان و شب ادراری 

پزشکی: اغلب متخصصان بر این باورند که مشکلات پزشکی فقط علت ۱ تا ۲ درصد تمام شب ادراری ها به شمار می روند. گاهی کودک مبتلا به شب ادراری از مشکلی مانند مثانه کوچک یا ضعف ماهیچه های نگه دارنده جریان ادرار رنج می برد. یا مثلا اگر کودک پس از آنکه به مدت طولانی رختخوابش را خیس نکرده، دوباره ناگهان شروع به شب ادراری کرد، علت می تواند عفونت دستگاه ادراری باشد. وقتی پزشک اطفال با پزشک خانواده دلایلی مانند عفونت را رد کرد، بهتر است قبل از اینکه به مشکلات و درمان های غیر پزشکی بپردازید با یک متخصص مجاری ادراری مشورت کنید.

احساسی و عاطفی:

اگر چه این مطلب درست است که کودکانی که به درستی توالت رفتن را آموخته اند نیز گاهی به دلیل مسایل و تنش های عاطفی به طور گاه و بیگاه خود را خیس می کنند؛ ولی این مسأله فقط ۲۰٪ از مبتلایان به شب ادراری را در بر می گیرد. البته بعید به نظر می رسد که مشکل کودکی که دایما شب ادراری دارد صرفا عاطفی باشد. به همین دلیل است که روان درمانی برای درمان شب ادراری روش مناسبی نیست.

تکاملی:

گرچه اغلب کودکانی که دچار شب ادراری هستند مشکل پزشکی یا بیماری خاصی ندارند، ولی این مسأله بدین معنا نیست که آنها اصلا مشکل جسمی و فیزیکی ندارند. ممکن است مثانه کودک هنوز آنقدر گنجایش نداشته باشد که بتواند در تمام طول شب، ادرار تولید شده را در خود نگه دارد، یا ماهیچه های اسفنکتر، که جلوی خروج ادرار از مثانه را می گیرند، ممکن است به اندازه کافی تکامل نیافته باشند. در ادامه این بخش روش هایی را برای بهتر شدن این حالت ها پیشنهاد خواهیم کرد.

مشکلات توالت رفتن کودک و نوع خواب:

بسیاری از کودکان به این علت رختخوابشان را خیس می کنند که آنقدر عمیق به خواب می روند که علامت هایی را که مثانه به دلیل پرشدگی به مغز می فرستد، درک نمی کنند. بنابراین، نمی توانند با این علامت ها از خواب بیدار شوند و به توالت بروند.

برخی کودکان افزون بر این مشکل، از مثانه ای کوچک نیز برخوردارند. مسأله نوع خواب و عمیق بودن خواب معمولا ارثی است و اگر به اطرافیان و نسل های قبل خانواده توجه کنید، احتمالا در بعضی فامیلهای خود نیز این نوع خواب و مشکل حاصله را خواهید یافت. این گونه اطلاعات از افراد دیگر خانواده باعث می شود که هم کودک کمتر نگران مشکلش باشد و هم شما پیش زمینه ذهنی در مورد سن معمول قطع شب ادراری در خانواده داشته باشید.

راه حل های پزشکی شب ادراری

راه حل های پزشکی متعددی وجود دارند که پزشک شما می تواند در صورت لزوم آنها را تجویز کند. آنتی بیوتیک ها می توانند در صورتیکه علت شب ادراری، عفونت دستگاه ادراری باشد، این مشکل را از میان ببرند. رادیوگرافی از مثانه می تواند به پزشک نشان دهد که آیا بزرگ کردن مثانه لازم هست یا نه. یا اینکه فورا می توان از داروهایی برای تغییر نوع خواب استفاده کرد به طوری که کودک در اثر تحریکات مثانه از خواب بیدار شود.

 راه حل شب ادراری با علت مشکلات عاطفی

اگر کودک شما پس از یک دوره چند هفته ای یا چند ماهه که دیگر خودش را خیس باشد. نکرده ناگهان شروع به شب ادراری کرد، علت می تواند هیجان یا مشکلات عاطفی کودک باشد.

ارتباط مشکلات توالت رفتن کودک با اضطراب

اگر کودک شما عميقا تحت تاثیر آنچه در اطرافش اتفاق می افتد قرار میگیرد ولی از نشان دادن احساساتش خودداری می کند، به کارگیری پیشنهادهای زیر می تواند برای او مناسب باشد.

1.در یک تقویم تعداد شب ادراری ها را بنویسید. به زمانهایی که کودک خودش را خیس می کند و اتفاقاتی که در پیرامونش در جریان است، توجه کنید. بکوشید تمام دعواهای خانوادگی، مشاجرات بین دوستان، دعوا و کتک کاری، بیماری در خانواده یا یک ماه ادامه دهید. بستگان و هر واقعه ای را که برای کودک اهمیت دارد، ثبت کنید. این کار را برای حدود یک ماه ادامه دهید.

2. یادداشت خود را به کودکتان نشان دهید و به او بگویید که می کوشید تا دریابید، او از چه موضوعی رنج می برد و می خواهید به این وسیله به او کمک کنید تا به مشکل شب ادراری اش فایق آید. از کودک بخواهید این یادداشت را با شما مرور کند و اگر نکته دیگری به ذهنش می رسد، به آن اضافه کند.

3. در ماه بعد همراه با کودک، نکات بالا را یادداشت کنید و بدین ترتیب، کودک را تشویق کنید تا درباره مسایل و مشکلاتش صحبت کند و به شما بگوید چه چیزی او را آزار میدهد. زمان مشخصی از روز را به این کار اختصاص دهید.

4. روش های کسب آرامش و تمدد اعصاب را به کودک بیاموزید. به او کمک کنید که قبل از خواب آرامش کسب کند و شما هم برای کمک، با مالش پشت کودک یا پخش موزیک ملایمی او را همراهی کنید.

۵. روزهایی را که رختخواب کودک خشک مانده است، ثبت کنید تا پیشرفت او را نشان دهید. اطمینان یابید که از قوانین گفته شده در مقاله (روش های اصلی تربیت کودک) برای استفاده از جداول و نمودارها و جایزه دادنها پیروی می کنید.

6. اگر پس از چند ماه هنوز کودک مضطرب است و شب ادراری دارد، بهتر است از افراد متخصص کمک بخواهید.

برای مطالعه ادامه این مطلب به مقاله زیر مراجعه نمایید

مشکلات توالت رفتن کودکان (بخش دوم)